گروه بورس ـ‌ مجید اسکندری: از فعالیت صنعت دارو در ایران حدود چهل سال می‌گذرد. در حال حاضر تعداد ۶۰ کارخانه داروسازی در کشور مشغول فعالیت هستند. این صنعت در مدت یاد شده توانست از رشد مناسبی برخوردار شود که این امر به دلیل ورود شرکت‌های داروسازی معتبر خارجی و تلاش متخصصان داخلی برای انتقال تکنولوژی، مطالعه و تحقیق در این صنعت است. صنعت دارو همانند دیگر صنایع در طول سال‌های گذشته از فراز و نشیب‌های فراوانی عبور کرده است، اما به دلیل اینکه دارو و درمان نیاز همیشگی جامعه است، هیچگاه این صنعت دچار رکود و بحران نشده و همواره در حالت تعادل قرار داشته است. بهداشت صنعتی و صنعت بهداشت به دلیل کنترل این صنعت از سوی وزارت بهداشت، برخی محدودیت‌ها برای مدیران آن ایجاد شده که مهم‌ترین آنها بحث قیمت‌گذاری داروها از سوی این وزارتخانه است. در حال حاضر تعداد ۲۸ شرکت دارویی در بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کنند و سهام آنها در این بازار خرید و فروش می‌شود. سهامداران عمده این شرکت‌ها عبارتنداز:

سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی و دیگر هلدینگ‌های این سازمان، سرمایه‌گذاری البرز، سرمایه‌گذاری بانک ملی و سرمایه‌گذاری

بانک سپه.

براساس اظهارنظر کارشناسان سال ۸۴ کارخانه‌های داروسازی کشور با ۱۰درصد افزایش نسبت به سال ۸۳‌ ، تعداد ۴/۳۲میلیارد عدد دارو تولید کردند که این میزان، ۹۶درصد کل مصرف دارویی کشور بود. علاوه بر این میزان تولید، حدود یک‌میلیارد عدد دارو از مبادی رسمی وارد کشور شده است.

میزان مصرف دارو در سال ۸۳ از لحاظ ارزشی حدود یک‌هزار میلیارد تومان بوده است.

به گفته نجفی ارزش کل مصرف دارو در ایران حدود ۱/۱میلیارد دلار است. در حالی که با توجه به قیمت‌های دارو در ایران که حدود یک‌پنجم قیمت جهانی است، چنانچه کارخانه‌های داروسازی ایران تولید نکنند، باید رقمی بین چهار تا پنج‌میلیارد دلار صرف واردات دارو شود.

این در حالی است که صنعت داروسازی ایران با تولید حدود یک‌هزار قلم دارو از توانمندی بالایی برخوردار است و سال ۸۴ توانسته است به میزان ۶۵میلیون دلار به کشورهای آسیای میانه، افغانستان، عراق و... دارو صادر کنند که نسبت به سال ۸۳ از ۳۷درصد رشد برخوردار شده است. صنعت دارو در کشور ما از مزیت‌هایی چون، سابقه تولید، توسعه صنایع مواد اولیه دارو، وجود استادان مجرب و سرمایه‌گذاری در تحقیقات و توسعه برخوردار است.

از سوی دیگر عواملی چون واردات داروهای مشابه، پیشرفت جهانی صنعت دارو و سیاست‌های قیمت‌گذاری این صنعت را تهدید می‌کند.

درآمد ما و درآمد آنها

حاشیه سود این صنعت در دنیا حدود ۹۰درصد است، اما در ایران این رقم به ۴۰درصد هم نمی‌رسد.

رسول دیناروند، معاون غذا و داروی وزارت بهداشت هم می‌گوید: صادرات داروهای تولید داخل در سال ۸۴، حدود ۳۷درصد رشد داشته است، در حالی که هزینه ارزی مصرفی برای واردات داروهای ساخته شده خارجی در همین مدت فقط یک‌درصد افزایش یافته است.

وی افزوده است: برای کل واردات دارو از خارج در سال ۸۴، اعتباری معادل ۷۲۰میلیون دلار و در سال ۸۳ به میزان ۷۱۰میلیون دلار صرف شده است.

همچنین برای واردات داروی ساخته شده در سال ۸۴، مبلغ ۴۶۰میلیون دلار در نظر گرفته شده بود که نسبت به سال ۸۳ (مبلغ ۴۴۵میلیون دلار) حدود ۴درصد افزایش نشان می‌دهد.

واردات فقط به اندازه چهار درصد مصرف

به گفته دیناروند، با توجه به پیشرفت‌های ارزشمندی که در زمینه تولید دارو در کشور به دست آمده است، تنها ۴درصد داروهای مصرفی کشور از خارج وارد می‌شود که شامل داروهای یارانه‌ای، داروهای خاص، تک نسخه‌ای و فوریتی است، اما هزینه این داروها، حدود دوبرابر هزینه ارزی داروهای تولید داخل است.

معاون وزیر بهداشت در ادامه گفته است: سالانه حدود ۲۵۰میلیون دلار برای تولید داروهای داخلی در کشور هزینه می‌شود، در حالی که اعتبار خرید داروهای ساخته شده خارجی حدود ۴۵۰میلیون دلار در سال است و این داروها فقط ۴درصد نیاز کشور را برآورده می‌کنند.

دیناروند می‌افزاید: سیاست کلی دولت، حمایت از تولید دارو در داخل کشور است، به همین علت دولت در مواردی، محدودیت‌های فنی برای واردات دارو قائل شده است، اما این محدودیت‌ها به معنای ممنوعیت واردات دارو نیست و واردات دارو مثل گذشته برای متقاضیان اقلام یاد شده‌ انجام می‌شود.

هلدینگ مصرف‌کننده

سازمان تامین اجتماعی به عنوان یکی از هلدینگ‌های این صنعت و نیز یکی از مصرف‌کنندگان عمده دارو در کشور محسوب می‌شود.

از مجموع یک‌هزار و ۲۰۰میلیارد تومان مصرف دارو در کشور، ۴۰۰میلیارد تومان آن مربوط به مصرف دارویی سازمان تامین اجتماعی است، بنابراین مبحث تولید دارو یکی از مباحث استراتژیک این سازمان محسوب می‌شود.

مدیرعامل این سازمان، توسعه تولیدات دارویی در ابعاد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و ارتقای نظام‌های کیفی تولید دارو را از برنامه‌های آتی تامین‌اجتماعی اعلام کرده است.

دارو در بورس

سال گذشته تعداد ۳۲۴میلیون و ۴۶۷هزار و ۴۹۱ سهم از سهام ۲۸ شرکت گروه دارویی به ارزش دوهزار و ۶۰۷میلیارد و ۵۰۱میلیون ریال توسط ۱۵هزار و ۲۸۰ نفر در ۲۷هزار و ۱۷۲ دفعه دادوستد شد.از ابتدای سال‌جاری تا تاریخ ۹/۵/۸۵ تعداد ۸۰میلیون و ۷۷۱هزار و ۸۸۱ سهم از سهام ۲۷ شرکت دارویی فعال در بورس اوراق بهادار به ارزش ۴۹۴میلیارد و ۹۴۹میلیون ریال توسط هفت‌هزار و ۲۲۶ نفر خریدار در ۱۳هزار و ۹۹۲ دفعه دادوستد شد.ارزش کل بازار سرمایه تا این تاریخ مبلغ ۳۱۶هزار و ۷/۱۳۱میلیارد ریال و ارزش بازار گروه دارویی مبلغ ۱۲هزار و ۳/۷۷۱میلیارد ریال بوده است. بنابراین گروه دارویی حدود ۳/۴درصد ارزش بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد.

میانگین P/E در این گروه رقم ۷/۵ و میانگین EPS های‌پیش‌بینی شده مبلغ ۵/۱۵۴۰ریال است که این ارقام نشان‌دهنده این است که سهام این گروه از بازدهی و سوددهی مناسبی برخوردارند.

این در حالی است که میانگین P/E کل بازار رقم ۶۱/۶ و میانگین EPS پیش‌بینی شده بازار مبلغ ۷/۶۵۸ریال است.

شاگرد ممتاز

در بین ۲۸ شرکت دارویی که سهام آنها در سال ۸۴ در بورس دادوستد شد، شرکت داروپخش توانست ۹۱میلیون و ۴۵۳هزارو ۸۰۰ سهم خود را در بازار به فروش برساند و رتبه اول از لحاظ تعداد سهام معامله شده را در این گروه به خود اختصاص دهد. پس از داروپخش، شرکت داروسازی جابرابن‌حیان با تعداد ۳۳میلیون و ۷۲۱هزار و ۳۶۲سهم معامله شده و سرمایه‌گذاری البرز با تعداد ۳۲میلیون و ۶۴۴هزار و ۲۳۸ سهم در رتبه‌های دوم و سوم این گروه از لحاظ تعداد سهام معامله شده قرار گرفتند.

در این گروه شرکت تهران‌‌دارو توانست تنها تعداد ۹۲۰۰ سهم خود را در بازار معامله کند و به این ترتیب از لحاظ تعداد معاملات در پایین‌ترین رده گروه قرار گرفت.

از ابتدای سال‌جاری تا تاریخ ۲۷/۵/۸۵ ، شرکت داروسازی سبحان توانسته است تعداد ۲۴میلیون و ۱۲۵هزار و ۴۰۵ سهم خود را در بازار به فروش برساند و رتبه اول را از لحاظ تعداد معاملات در این گروه به خود اختصاص دهد. پس از سبحان، شرکت‌های سینادارو با دادوستد ۲۲میلیون و ۲۲۸هزار و ۸۸۰ سهم و داروسازی جابرابن‌حیان با دادوستد ۱۲میلیون و ۱۰۹هزارو ۷۷۲ سهم بیشترین میزان تعداد خرید و فروش سهام را دارا بوده‌اند.

در این گروه، تهران شیمی توانسته است تنها هشت‌‌هزار و ۵۱۳ سهم خود را به فروش برساند و از این لحاظ رتبه پایانی را دارا است.

شاگرد اول پارسال

شرکت داروپخش از لحاظ ارزش معاملات نیز توانست در سال گذشته رتبه اول گروه را به خود اختصاص دهد. در طی این مدت ارزش معاملات این شرکت به رقم ۷۱۳میلیارد و ۴۱میلیون رسید. پس از داروپخش شرکت‌های تولید مواد اولیه داروپخش و داروسازی اکسیر به ترتیب با ارزش معاملات ۴۴۸میلیارد و ۹۹میلیون ریال و ۳۸۰میلیارد و ۸۲۸میلیون ریال رتبه‌های دوم و سوم این گروه را کسب کردند.

در این میان کمترین ارزش معاملات مربوط به شرکت تهران‌دارو بود. ارزش سهام دادوستد این شرکت در سال ۸۴ مبلغ ۲۳۷میلیون ریال بود.

از ابتدای سال ۸۵ تا تاریخ ۲۷/۵/۸۵ ارزش مبادلات سهام سینادارو از شرکت‌های دیگر گروه فراتر بود. سینادارو توانست با ثبت رقم ۱۷۵میلیارد و ۹۳۸میلیون ریال رتبه اول را از لحاظ ارزش ریالی مبادلات سهام گروه دارویی کسب کند. پس از آن، داروسازی جابرابن‌حیان و داروسازی سبحان به ترتیب با ۱۱۴میلیارد و ۲۵۱میلیون ریال و ۸۰میلیارد و ۷۲۴میلیون ریال قرار دارند.

در این میان، شرکت تهران شیمی با ارزش مبادلات ۷۱میلیون ریال پایین‌ترین جایگاه را در گروه به خود نسبت داده است.

درصد نوسان

سال ۸۴، سهام اکثر شرکت‌های دارویی با کاهش قیمت همراه شدند. در این گروه قیمت سهام ۲۳ شرکت کاهش یافت و تنها پنج شرکت رشد قیمت سهام خود را شاهد بودند.در این میان قیمت سهام شرکت‌ تهران شیمی با دوهزار و ۲۸۲ریال افزایش قیمت از ۱۲/۳۶درصد رشد برخوردار شد. پس از تهران شیمی سهام شرکت‌های داروسازی داملران و تولید مواد اولیه داروپخش بیشترین افزایش قیمت را داشتند، به گونه‌ای که سهام داروسازی داملران ۱۱/۲۵درصد و سهام تولید مواد اولیه داروپخش ۱۷درصد نوسان مثبت را تجربه کردند.

از سوی دیگر بیشترین کاهش قیمت نصیب سهام شرکت داروسازی سبحان شد. سهام این شرکت با کاهش ۱۹هزار و ۳۶۲ریالی از سطح ۱/۸۹درصد افت قیمت برخوردار شد.بر خلاف آنچه در سال ۸۴ دامنگیر سهام دارویی شد و به کاهش قیمت سهام این شرکت‌ها انجامید، از ابتدای سال‌جاری تا تاریخ ۲۷/۵/۸۵ شاهد افزایش قیمت سهام ۲۷ شرکت این گروه بودیم. در این میان قیمت سهام داروسازی زهراوی با ۷۶/۱۳۱درصد نوسان مثبت، در تاریخ یاد شده به میزان ۱۲هزار و ۴۴۲ریال افزایش یافت.پس از این شرکت، شرکت‌های دارو‌سازی جابر‌ابن‌حیان و داروسازی اسوه به ترتیب با ۱۸/۶۲درصد و ۰۸/۶۰درصد نوسان مثبت، به میزان چهار هزار و ۹۲۵ریال و سه‌هزار و ۸۴۴ریال افزایش قیمت را تجربه کردند.در این گروه تهران‌دارو با ۹۶/۳۶درصد نوسان منفی به میزان پنج‌هزار و ۹۱۴ریال کاهش قیمت یافت و در پایین‌ترین رده ایستاد.

میانگین قیمت

در جریان مبادلات سهام گروه دارویی در سال ۸۴، سهام شرکت تهران‌دارو گران‌ترین سهم این گروه شد. میانگین قیمت این سهم در سال گذشته مبلغ ۲۴هزار و ۸۹۷ ریال بود.پس از تهران دارو، سهام شرکت‌های تولید مواد اولیه‌داروپخش با قیمت ۱۸هزار و ۹۷۷ریال و شیرین دارو با قیمت ۱۶هزار و ۲۶۰ریال بالاترین میانگین قیمت را دارا بودند.همچنین سهام شرکت سرمایه‌گذاری البرز با میانگین قیمت ۲هزار و ۲۴۰ریال پایین‌ترین میانگین قیمت را در گروه دارویی به خود اختصاص داد.

از ابتدای سال‌جاری، سهام شرکت تولید مواد‌اولیه داروپخش با میانگین قیمت ۲۵هزار و ۹۵۹ریال، گران‌ترین سهم این گروه بود. شرکت‌های داروسازی زهراوی با میانگین قیمت ۱۶هزار و ۹۲۲ریال و تهران دارو با میانگین قیمت ۱۳هزار و ۸۳۷ ریال رتبه‌های دوم و سوم گران‌ترین سهم‌های گروه را کسب کردند.

اما شرکت سرمایه‌گذاری البرز با میانگین قیمت سهام یک‌هزار و ۳۸۱ریال، ارزان‌ترین سهم این گروه به شمار می‌رود.

هواداران پر و پا قرص

در طول سال گذشته، سهام شرکت سرمایه‌گذاری البرز، پرطرفدارترین سهم این گروه بود.در این مدت تعداد ۵هزار و ۳۹۵نفر این سهم را خریداری کردند. پس از این شرکت، شرکت‌های داروسازی سبحان با ۲هزار و ۵۵۳نفر خریداری و پارس دارو با ۸۸۱نفر خریدار پرطرفدارترین سهم‌های دارویی بودند.

در این میان سهام شرکت‌ تهران دارو از کمترین اقبال برخوردار شد و در مدت یک‌سال، تنها پنج نفر آن را خریداری کردند.از ابتدای سال‌جاری تا تاریخ ۲۷/۵/۸۵ شرکت داروسازی سبحان، لقب پرطرفدارترین سهم گروه را به خود اختصاص داد. طی این مدت تعداد دو‌هزار و ۳۵۸ نفر این سهم را خریداری کردند.پس از داروسازی سبحان، سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری البرز و داروسازی جابر‌ابن حیان به ترتیب با ۹۹۱نفر و ۹۲۰نفر خریدار، بیشترین تعداد خریداران را به سمت خود کشاندند.در این بین سهام شرکت تهران‌دارو با دارابودن تنها ۱۴ نفر خریدار از کمترین اقبال برخوردار شد.

کف ریسک

میانگین نسبت P/E گروه دارویی، رقم ۷۱/۵ است. در ا‌ین میان، شرکت شیرین دارو با رقم ۵۷/۶۱ بالاترین میزان P/E را دارا است. پس از آن، شرکت‌های داروسازی ابوریحان با رقم ۲۱/۱۲ و داروپخش با رقم ۳۹/۷ بالاترین میزان P/E را در این گروه دارا هستند.در این میان شرکت دارویی لقمان با P/E معادل ۸۲/۳ کمترین میزان P/E را دارا است.

سهامداران راضی بودند

در بین شرکت‌های دارویی که پیش‌بینی سود خود را برای سال مالی ۸۵ اعلام کرده‌اند، بالاترین رقم مربوط به شرکت تولید مواد اولیه داروپخش است. EPS اعلام شده این شرکت برای سال مالی ۸۵ رقم ۶۰۰۵ریال است.

EPS تحقق یافته این شرکت برای سال مالی ۸۴ مبلغ ۵هزار و ۳۹۲ریال بوده است.پس از این شرکت، بالاترین رقم‌های EPS اعلام شده برای سال ۸۵ مربوط به شرکت‌های داروسازی زهراوی با رقم ۳هزار و ۸۵۲ریال و داروسازی حکیم با رقم ۲هزار و ۴۷۶ریال است.EPS تحقق یافته سال ۸۴ شرکت‌های یاد شده به ترتیب ارقام ۹۸۸ریال و ۲هزار و ۷۳۲ریال بوده است.

کمترین میزان EPS سال ۸۵ در این گروه رقم ۲۵۵ریال است که به شرکت شیرین‌دارو تعلق دارد. این شرکت سال گذشته زیانی معادل ۱۸۷ریال به ازای هرسهم به ثبت رساند.

کجای بازار را گرفتند؟

در بین شرکت‌های گروه دارو، داروپخش با ارزش بازاری معادل ۷/۲۶۳۰میلیارد ریال در مقام اول گروه قرار دارد. شرکت‌های داروسازی فارابی با رقم ۷/۱۱۹۳میلیارد ریال و داروسازی اکسیر با رقم یک‌هزار و ۱۳میلیارد ریال در مقام دوم و سوم قرار دارند.در این میان شرکت تهران دارو با ارزش بازاری معادل ۳/۵۰میلیارد ریال در رده آخر گروه قرار دارد.

سرمایه ثبت شده

مجموع سرمایه شرکت‌های دارویی حاضر در بازار سرمایه مبلغ ۱۸۸۲میلیارد و ۵۷۷میلیون و ۹۹۰هزار ریال است.

در این میان، بالاترین میزان سرمایه، متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری البرز است. سرمایه این شرکت در حال‌حاضر مبلغ ۴۴۰میلیارد ریال است. رتبه‌های دوم و سوم در این گروه متعلق به شرکت‌های داروپخش با سرمایه ۳۰۰میلیارد ریال و داروسازی سبحان با ۱۲۰میلیارد ریال است.

در این گروه شرکت شیرین دارو با سرمایه ۴میلیارد ریال،‌ کمترین میزان سرمایه را دارا است.

سود مصوب

در بین شرکت‌های دارویی، شرکت داروپخش از لحاظ سوددهی رتبه اول را دارا است.سود مصوب این شرکت مبلغ ۳۲۳میلیارد و ۷۰۰میلیون ریال بوده است. پس از داروپخش، شرکت‌های تولید مواد‌اولیه داروپخش و سرمایه‌گذاری البرز به ترتیب سودی معادل ۱۶۱میلیارد و ۷۶۰میلیون ریال و ۱۵۶میلیارد و ۲۱۸میلیون ریال به تصویب رسانده‌اند.

کمترین سود مصوب در این گروه متعلق به فرآورده‌های تزریقی است. سود مصوب این شرکت، مبلغ یک‌میلیارد و ۹۰۲میلیون ریال است.