لذا با علم بر این که فرصت‌های جذاب اغلب در بازار سرمایه وجود دارد در این یادداشت بر مبنای تعداد محدودتری از عوامل در دسترس، به اختصار به مرور وضعیت آنها و اثراتشان بر کلیت بازار سرمایه خواهیم پرداخت. آنچه از شواهد و تحلیل‌های کوتاه‌مدت بر می‌آید، در سه ماه نخست، بازارها شرایط پیچیده‌تری دارند و چشم‌انداز افزایشی قابل اتکا که انگیزه ورود و جهت‌گیری منابع را رقم بزند با اطلاعات امروز در بازار ارز، مسکن و طلا به چشم نمی‌خورد، بازار سرمایه هم از این موضوع مستثنی نیست چراکه تمام عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی به نوبه خود در رونق و رکود یا تحرکات قسمت‌هایی از آن نقش بازی می‌کند ولی سایر بازارها ریزش به میزان بازار سرمایه را تجربه نکردند و از این حیث جذابیت سرمایه‌گذاری مجدد در آنها به میزان سهام برخی از شرکت‌ها افزایش نیافته است. لذا وضعیت بازارهای رقیب سنتی سرمایه‌پذیر، امروز جذاب‌تر از بازار سرمایه نیست. اما بدون تردید سال ۱۴۰۰ در بین سال‌های اخیر یکی از پیچیده‌ترین شرایط را داراست چراکه مجلس جدید و تغییر ریاست جمهوری کشور توام با تحولات سیاسی بین‌الملل نظیر شرایط آمریکا، چین، اروپا و منطقه در کنار مهار کرونا همگی ریسک و اقتصاد را در نقاط مختلف جغرافیای بین‌الملل متاثر می‌سازد و با اثراتی بر نوسانات ارزها و بازارهای جهانی کالا و خدمات همراه خواهد بود. این عوامل نیز جملگی بر شرایط و چشم‌انداز اقتصادی کشور و مهم‌تر از همه انتظارات تورمی و مزیت‌های توسعه تولید و میزان بهره‌وری آن در سطوح مختلف از تامین مواد اولیه تا فروش محصولات نهایی موثر خواهد بود.

 نگاهی به روند فاکتورهای اثرگذار

برای ارزیابی چشم‌انداز و وضعیت بورس در سال ۱۴۰۰ لازم است فاکتورها و عوامل تاثیرگذار بر گرایش نقدینگی و وضعیت بازارها و همچنین صنایع را شناسایی و روند آن را رصد کنیم.

در این بین تورم، رخدادهای پیش و پس از انتخابات و تعاملات سیاسی کشور، تصمیم‌های مربوط به سهام عدالت و قیمت‌های جهانی بیش از سایر موارد حائز اهمیت به نظر می‌رسند و باید تحولات آنها و اخبار مربوطه با جزئیات مورد توجه فعالان بازار قرار گیرد. اگرچه برای افرادی که با دید بلندمدت‌تر سرمایه‌گذاری می‌کنند این نگرانی‌ها کمتر وارد است اما روند اثرات تمام موارد فوق در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت‌تر می‌تواند تحرکات و بازده‌های مقطعی جذاب‌تر بازارها را در پی داشته باشد. فعلا تقویت تقاضا در بازار کالایی مورد انتظار است و چشم‌انداز قیمت‌های جهانی به خصوص در فلزات و محصولات پتروپالایشی را مثبت کرده است. وضعیت رشد نقدینگی همچنان افسار گسیخته در حال صعود است و از ۳۲۰۰ همت عبور کرده و وضعیت آن با سطح تولید و ارائه خدمات و ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد متناسب نیست. ولی شاید تورم شدید ماه‌های گذشته و رکود حاصل که موجب کاهش جدی انتظارات تورمی و تقاضای سرمایه‌گذاری در بازارها شده، باعث شود ۶ماه نخست، تورمی کمتر از ۶ماه نخست سال گذشته که متوسط ماهانه رقمی بیش از ۳/ ۳ درصد بود تجربه کنیم. البته در صورت تداوم وضعیت رشد نقدینگی و عدم تناسب آن با وضعیت تولید و بهره‌وری، اثرات تورمی به صورت انباشته ذخیره و در زمانی دورتر آزاد و در بازارها نمود پیدا خواهد کرد. اوضاع سیاسی نیز با تسلط دولت جدید می‌تواند رو به بهبود گذارد و شرایط فروش و درآمدهای بنگاه‌ها و کشور را با اثرات مثبت‌تری همراه کند. مثبت اینکه به نظر نمی‌رسد اوضاع اثرگذار سیاسی طی ماه‌های آتی از وضع فعلی بدتر شود. البته احتیاط سرمایه‌گذاران نهادی که تحت‌تاثیر تغییرات مدیریتی پس از انتخابات قراردارند می‌تواند در چند ماه نخست سال به شکل انفعال ایشان نمود یابد. تصمیمات کلی موثر بر روند عرضه و تقاضا در بازار سرمایه و سهام عدالت نیز به نظر می‌رسد لااقل تا پیش از انتخابات و استقرار دولت جدید با مدیریت و مراقبت بیشتری دنبال شود.

 جمع‌بندی در خصوص وضعیت بازار در دو نیم سال ۱۴۰۰

در جمع‌بندی مطالب فوق برداشت کلی بنده از مجموع شواهد فعلی این است که در بازه‌های کوتاه‌مدت‌تر گزارش‌های عملکرد سالانه شرکت‌ها و نزدیک شدن به فصل مجامع در کنار جذابیت نسبی قیمت‌ها نسبت به ماه‌های گذشته می‌تواند در صورت جلب نظر و گرایش سرمایه‌گذاران به وضعیت بهتر بازار در مقایسه با فصل زمستان ۹۸ منجر شود اما بر خلاف نیمه نخست سال گذشته دریافت بازدهی جذاب از عمومیت بازار در نیمه نخست امسال آسان نخواهد بود. در این بین نمادهای شاخص ساز و با وضعیت بنیادی مناسب‌تر که مجامع جذاب‌تری برای سرمایه‌گذاران نهادی دارند شانس بازدهی بیشتر از بازده بدون ریسک در آستانه فصل مجامع دارند. البته توجه داشته باشیم با توجه به جایگاه امروز بازار سرمایه در بین آحاد مردم، تحرکات و تصمیم‌های واپسین روزهای فعالیت دولت در آستانه انتخابات و مواضع بورسی داوطلبان ریاست جمهوری در پشتیبانی عملی از بازار سرمایه می‌تواند نقش فاکتورهای اقتصادی را کمتر و اثرات آن بر روند سهام شرکت‌ها را کند یا تشدید کند لذا این تحرکات و مواضع باید تحت رصد سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدتی‌ باشد. اما در خصوص شش‌ماه دوم به دلیل تغییرات با اهمیت‌تر و اثرگذار برمحیط اقتصادی و جاذبه‌های سرمایه‌گذاری، ارزیابی‌ها ممکن است با خطای بیشتری همراه باشد اما باوجود ابهامات فعلی و تغییرات مهم در سکانداران وزارتخانه‌های اقتصاد و صمت به نظر می‌رسد ابهامات بودجه‌ای و سطح کسری آن نیز در سال جاری و آتی، نیمه دوم سال جاری را مجددا همچون سال گذشته به ماه‌های پر عرضه انواع اوراق قرضه تبدیل خواهد کرد که می‌تواند زمینه افزایش نرخ بهره و گرایش بازار به سهام کوچک‌تر و غیرشاخصی را فراهم آورد که برای کلیت بازار سرمایه رخداد مثبتی نیست اما استقرار دولت جدید و سیاست‌های آن می‌تواند جریان ساز اصلی بازار باشد.

در این بین وضعیت حجم و نرخ فروش نفت کشور و سایر درآمدهایی که به شدت به شرایط اقتصادی و سیاسی داخلی و خارجی و وضعیت اقتصاد داخلی وابسته است می‌تواند سیاست‌های اقتصادی حاکمیت و اوضاع بازارهای سرمایه‌پذیر کشور را متاثر کند. لذا در سال جاری به‌دور از جریانات غالب شبیه سال گذشته که رشد ۱۵۵ درصدی شاخص را در پی‌داشت اخبار و اطلاعات مقطعی، احتمالا سلایق و گرایش‌های سرمایه‌گذاران را به سهام شرکت‌ها در صنایع و ابزارهای مختلف سرمایه‌گذاری جلب خواهد کرد اما در این بین انتظار دارم صندوق‌های درآمد ثابت و سهامی با اقبال بیشتری نسبت به نیمه دوم سال گذشته مواجه باشند. لذا با لحاظ کردن جذابیت‌های موجود در سهام گروهی از شرکت‌ها، به تناسب ریسک‌پذیری افراد، تا زمان شفاف‌تر شدن شرایط و مشاهده علائم حرکت نقدینگی به سمت بازار سرمایه و رونق نسبی بازار، تخصیص قسمت با اهمیتی از سبد سرمایه‌گذاران به صندوق‌های درآمد ثابت با اطلاعات امروز احتمالا با نتایج بهتری در سال جاری همراه خواهد بود.