سرورهای یکی از بزرگ‌ترین کارگزاریها چگونه از کار افتاد
هک یا مشکل سخت‌افزاری؟
اینها در شرایطی است که برخی از کارشناسان معتقدند سیستم معاملاتی کارگزاریها در بازار سرمایه سالیان زیادی است که با مشکلات عدیده‌ای همراه شده و متاسفانه تا کنون راه حلی برای برون‌رفت از چنین اتفاقات احتمالی در نظر گرفته نشده است. از طرفی بهبود یا جایگزین کردن سیستم جدید جایی در درآمد‌های قابل توجه روزانه کارگزاریها ندارد و هر روز ممکن است سایر کارگزاریها هم دچار چنین مشکلاتی شوند. مشکلاتی که به‌زعم کارشناسان از منظر فنی غیرقابل حل نیست. یک منبع آگاه به «دنیای اقتصاد» گفت، کارگزاریها می‌توانند یک سیستم پشتیبان طراحی کنند و به نوعی از دو سرور یا هسته جداگانه بهره‌مند شوند تا زمانی که چنین مشکلی در بازار روی داد هسته جایگزین سریعا شروع به فعالیت کند. او افزود: در گذشته زمانی که سیستم کارگزاری آگاه هنگ می‌کرد، سیستم سبک‌تر وارد مدار شده و شروع به فعالیت می‌کرد اما در معاملات روز چهارشنبه سایت این شرکت کارگزاری هم با مشکل مواجه شد. در همین حال، سرمایه‌گذاران باید حداقل از دو کارگزاری با سیستم‌های معاملاتی مختلف استفاده کنند تا در چنین مواقعی از جریان بازار عقب نمانده و اقدام به خرید سهام کنند.
مشکل در سیستم اصلی و سیستم بک‌آپ
محمد‌‌رضا سرافراز یزدی مدیر‌عامل شرکت کارگزاری آگاه در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» شایعه هک شدن کارگزاری را تکذیب می‌کند و می‌گوید: یکسری از دستگاه‌‌ها و تجهیزات سخت افزاری در مرکز داده‌‌ها با مشکل مواجه شده و متاسفانه ازمدار خارج شدند. او ادامه می‌دهد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که این مشکل فقط سخت افزاری بوده و دستگاه بک‌آپ نیز از کار افتاد و بر این اساس موضوعی باعنوان هک شدن کارگزاری اصلا مطرح نیست. به گفته او، متاسفانه تلاش‌ها برای بازگرداندن سیستم با موفقیت همراه نشد و به معاملات روز چهارشنبه نرسید. این مقام مسوول درخصوص زمان بازگشت سیستم معاملاتی کارگزاری به مدار معاملات نیز می‌گوید: تیم فنی به جد مشغول بر طرف کردن این موضوع است و تلاش می‌کنیم به معاملات روز شنبه بازار سهام برسیم.
سرافراز یزدی با ابراز ناراحتی از خسارتی که به سهامداران این کارگزاری وارد شده نیز می‌گوید: ریسک معاملات آنلاین همیشه وجود دارد اما این اتفاق خواسته کارگزاری نبود.او درباره اینکه کارگزاری خسارتی هم در پی این رویداد به سهامداران پرداخت می‌کند یا خیر می‌گوید: میزان خسارت به سهامداران قابل پیش‌بینی نیست چرا که خرید و فروش سهام با توجه به روند قیمتی در کلیت بازار صورت می‌گیرد. به هر روی در سرویس‌‌های آنلاین قرارداد‌‌هایی که با مشتریان بسته می‌شود چنین اتفاقاتی پیش بینی شده است.
مدیر‌عامل شرکت کارگزاری آگاه درخصوص سرانجام عرضه اولیه در معاملات روز گذشته نیز تصریح می‌کند: از طریق شرکت‌های سرویس‌دهنده برای مشتریان اقدام به خرید شد اما با توجه به اینکه زمان بازار برای عرضه اولیه کم بود متاسفانه به برخی از مشتریان نرسید. در همین حال، برآوردی از اینکه چند درصد از مشتریان موفق به خرید عرضه اولیه شدند نیز تاکنون وجود ندارد. این مقام مسوول درخصوص اینکه شرکت کارگزاری آگاه مجهز به سیستم بک‌آپ است یا خیر، خاطرنشان می‌کند: این اتفاق برای سیستم اصلی و سیستم بک‌آپ افتاده است و هر دو سیستم با مشکل مواجه شدند. به گفته او، اطلاعاتی که در کارگزاری وجود داشت ارتباطی با این موضوع ندارد و هیچ مشکلی در این زمینه نیست. سرافراز یزدی درخصوص جزئیات جلسات فنی تشکیل شده در این کارگزاری نیز می‌گوید: این اتفاقی بسیار نادر و به نوعی غیر ممکن بود که برای شرکت افتاد.
مشکلات جدی کارگزاریها
بهروز شهدایی کارشناس بازار سرمایه درخصوص مشکلات هسته‌های معاملاتی «دنیای اقتصاد» می‌گوید خیلی از کارگزاریها دارای مشکلات جدی هستند و این مشکلات زیر سایه اختلالات هسته معاملات دیده نمی‌شود. او درخصوص بستر‌های ارائه دهنده خدمات آنلاین بازار سرمایه می‌گوید: هسته معاملات مشکلات عدیده‌ای دارد اما کارگزاریها هم با توجه به توسعه معاملات آنلاین نتوانستند خود را با شرایط روز و نیاز‌هایی که در این زمینه وجود دارد منطبق کنند و سرانجام این نا‌هماهنگی اتفاقی است که روز چهارشنبه برای کارگزاری آگاه افتاد.
به گفته او دسترسی سهامداران به دیتای کارگزاری به‌طور کامل در معاملات قطع شد، به‌طوری که برخی فعالان اقدام به ایجاد پرتفوی مجازی در کارگزاری دیگر کردند تا حداقل میزان سود و زیان سهام موجود در سبد سرمایه‌گذاری خود را مشاهده کنند. این تحلیلگر بازار سرمایه می‌گوید: ایجاد مشکل در سرور یا پایگاه داده‌‌ها ارتباطی با کاربران کارگزاری ندارد. اما سوال اینجاست که چنین اتفاقی برای کارگزاری آگاه رخ داد و ممکن است طی روز‌های آتی سایر شرکت‌های کارگزاری نیز درگیر این مشکل شوند.به گفته این کارشناس بازار سرمایه، فارغ از مشکل کارگزاری آگاه بروز چنین مواردی در بازار نشان‌دهنده این موضوع است که متاسفانه کارگزاریها آمادگی لازم را برای شرایط خاص ندارند.
او ادامه می‌دهد سازمان بورس بار‌‌ها به مشکلات در هسته معاملات اعتراف کرده است اما این مساله تنها مشکل بازار سرمایه نیست بلکه شرکت‌های کارگزاری هم با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند که ممکن است در شرایط خاص ظهور و بروز پیدا کند.
نظارت بر عهده چه نهادی است
حسن مرادی کارشناس حقوقی معتقد است بستر‌های خدمات معاملات یک سرویس پروایدر محسوب می‌شوند و مجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مسوول نظارت بر عملکرد آنها است. او در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید با وجود ساختار‌های عریض و طویل در این وزارتخانه و همچنین متخصصانی که در این حوزه وجود دارد؛ در صورت تعامل این مسائل به‌طور کامل حل خواهد شد همان‌گونه که در سایر کشور‌ها این مساله حل شده است. استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران می‌گوید: وجود نقیصه،فالت و وقفه این پلت‌فرم‌ها، ممکن است ریشه در زیر ساخت‌ها داشته باشد و در این شرایط بار اصلی این اتفاق بر عهده وزارت فاوا است. او ادامه می‌دهد: این سازمان در مورد نظارت نیز قصور کرده و به‌طور کلی مرجع شکایت از یک سرویس‌دهنده وزارت ارتباطات است. او در پاسخ به این سوال که اگر این ضعف به دلیل قصور کارگزاریها در به کارگیری تکنولوژی‌های جدید باشد،می‌گوید: در این شرایط عملکرد کارگزاریها ضعیف بوده و نباید زمان، وقت و انرژی مردم را هدر داد. این در حالی است که این خدمات باید به نحوی باشد که مردم را تشویق و ترغیب کند. او همچنین در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی برای جبران تضییع حقوق مردم، سهامداران چگونه باید این موضوع را پیگیری کنند؛ می‌گوید مرکز بازرسی، مدیریت عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت اقتصاد نهادی است که می‌توان از طریق آن این موضوعات را پیگیری کرد.
