دنیای اقتصاد - فاطمه اسماعیلی: نماگر بورس تهران طی معاملات روز گذشته به مسیر صعودی خود ادامه داد و با رشد ۲۸۱ واحدی (معادل ۳۴/ ۰ درصد) در سطح ۸۳ هزار و ۷۳۳ واحدی ایستاد. با رشد دیروز شاخص سهام حالا بازدهی این بازار از ابتدای سال تاکنون به ۴/ ۸ درصد رسیده است. در این میان می‌توان سه محرک افزایش نرخ دلار، ادامه رالی قیمت‌ها در بازارهای جهانی و رسیدن قیمت سهام برخی از شرکت‌های سهامی به کف‌های روانی را به‌عنوان دلایل تداوم رشد شاخص سهام عنوان کرد. در عین حال بورس تهران با ریسک‌هایی نیز مواجه است که باید به‌عنوان مانع رشد شاخص سهام مورد توجه قرار گیرد.

مواجهه بازار سهام با رشد نرخ دلار

رشد این روزهای نرخ آزاد ارز توجه فعالان بازار سهام را بیش از گذشته به تحولات چهارراه استانبول معطوف ساخته است. نرخ دلار که پس از سقف‌شکنی در ۷ مردادماه همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد، روز گذشته در سطح ۳۸۸۵ تومان قرار گرفت. در هفته اول شهریور همزمان با عبور دلار از سطح ۳۸۵۰ تومانی، شاهد تقویت احتیاط میان معامله‌گران بودیم. در ادامه اما حمایت سطح مزبور، نوسانات صعودی نرخ دلار را تشدید کرد و رشد ۲۳/ ۲ درصدی نرخ دلار را از ۱۹ مرداد تاکنون رقم زد. نرخ ارز همواره از متغیرهای تاثیرگذار بر شاخص قیمت سهام در بورس‌های معتبر دنیا است. در واقع نرخ ارز، قیمت نسبی پول خارجی به پول داخلی است که به‌عنوان یکی از عوامل کلان اقتصادی، همواره مورد توجه جامعه اقتصادی و مالی بوده است. این نرخ بیانگر شرایط اقتصادی کشور بوده و عاملی برای مقایسه اقتصاد ملی با اقتصاد سایر ملل است. در این میان با توجه به صادراتی و وارداتی بودن شرکت‌های فعال در بازار سهام و میزان وابستگی آنها به نرخ ارز، نوسانات نرخ ارز می‌تواند تاثیرات متفاوتی بر منابع پذیرفته شده در بورس و شرکت‌ها بگذارد. به عبارتی دیگر در صورتی که یک بنگاه اقتصادی برای تامین مواد اولیه، خرید تجهیزات و تکنولوژی تولید از تقاضاکنندگان ارز باشد، تغییرات نرخ ارز می‌تواند برنامه‌های تولیدی این شرکت‌ها را دستخوش تغییراتی کرده و بهای تمام شده محصولات تولیدی این دسته از بنگاه‌ها را افزایش یا کاهش دهد.در مقابل افزایش نرخ ارز برای شرکت‌های صادرات‌محور، اثری مثبت در پی دارد. بر این اساس در صورت رشد نرخ ارز به ویژه دلار، محصولات تولیدی این کشورها با قیمت بالاتری به فروش رفته و سود بیشتری نصیب شرکت‌های صادرکننده می‌شود. از آنجا که در حال حاضر برآیند افزایش نرخ دلار به نفع ۵۰ درصد شرکت‌های بورس تهران ارزیابی می‌شود، نقش حمایتی رشد ارز بر وضعیت آتی بورس تهران کاملا عیان است. این عامل حمایتی در بازار ارز مبادله‌ای نیز وجود داشت. در حال حاضر نرخ تسعیر ارز در یکی از صنایع بزرگ بورس تهران نرخ مبادله‌ای است. همان‌طور که پیش از این نیز در گزارش‌های «دنیای اقتصاد» بررسی شد، رشد نرخ ارز مبادله‌ای در میان پالایشی‌ها به‌طور همزمان بر خرید و فروش این شرکت‌ها تاثیرگذار است با این حال افزایش این نرخ با افزایش حاشیه سود پالایشی‌ها، افزایش سودآوری این گروه را به دنبال دارد. رصد نوسانات نرخ دلار مبادله‌ای از ابتدای سال تاکنون نیز نشان‌دهنده رشد بیش از ۵/ ۲ درصدی این نرخ است.

رالی قیمت‌ها در بازارهای جهانی

روز گذشته قیمت‌ها در بازارهای جهانی به حرکت در مسیر صعودی ادامه داد. بر این اساس قیمت مس روز گذشته با رشد ۳/ ۰ درصدی همراه و به سطح ۷ هزار دلار در هر تن نزدیک شد. بر اساس آخرین پیش‌بینی موسسات و نهادهای مالی انتظار می‌رود این فلز اساسی قیمت‌هایی بالاتر از این سطوح قیمتی را نیز تجربه کند. همچنین جلو افتادن فصل آلودگی در چین سبب شده تا این موضوع به مهم‌ترین عامل نگرانی سیاست‌گذاران چینی تبدیل شود. به موجب این نگرانی فشار بر اعمال محدودیت تولید واحدهای فولاد و آلومینیوم نیز زودتر از زمان پیش‌بینی شده آغاز شده است. کاهش عرضه در این بازار در نهایت رشد بیشتر قیمت این دو فلز اساسی را در پی خواهد داشت. دیروز نیز قیمت نقدی فولاد در تانگشان چین با رشد ۳ دلار همراه شد و به ۵۹۲ دلار در هر تن رسید. به موازات رشد فولاد بانک استرالیایی مک‌گواری اقدام به تغییر پیش‌بینی قیمتی خود از زغال‌سنگ و سنگ‌آهن به‌عنوان دو ماده اولیه اساسی در فولاد کرد. پیش‌تر این بانک انتظار متوسط قیمت ۵۰ دلاری برای سنگ‌آهن با عیار ۶۲ درصد در سه ماه اول ۲۰۱۸ را داشت اما حال با ۴۶ درصد افزایش، انتظار میانگین قیمت ۷۳ دلاری برای سنگ آهن در سه ماه اول سال آینده را دارد. برای زغال‌سنگ نیز برای بازه زمانی سه ماه اول و دوم ۲۰۱۸، این بانک با افزایش ۳۲ و ۴۰ درصدی پیش‌بینی خود انتظار ثبت قیمت ۱۸۵ و ۱۷۵ دلاری هر تن زغال‌سنگ را دارد. همچنین روز گذشته در بازار آتی چین قیمت اوره با افزایش مجدد به مرز ۲۴۶ دلار رسید. متانول نیز در بازارهای جهانی (CFR) بر مبنای نشریه آیسیس ۳۴۰ تا۳۵۰ دلار معامله شده است. در این میان از آنجا که شرکت‌های متانول محور بورسی و فرابورسی این نرخ را در پیش‌بینی‌های خود در سطوح پایین‌تری فرض کرده‌اند، رشد قیمت متانول به همراه تاثیر رشد نرخ دلار سبب بهبود وضعیت نرخ‌های فروش این شرکت‌ها می‌شود. قیمت نفت نیز روز گذشته با از سرگیری تدریجی فعالیت‌های پالایشگاه‌هایی که در خلیج مکزیک به دلیل وقوع توفان هاروی تعطیل شده بودند و رشد تقاضای آنها برای نفت خام، افزایش یافت. بر این اساس در لحظه نگارش این گزارش (ساعت ۱۵ روز سه‌شنبه) هر بشکه نفت برنت با ۷/ ۰ درصد افزایش، در سطح ۷/ ۵۲ دلار در هر بشکه معامله شد و هر بشکه نفت WTI نیز با رشد ۴/ ۱ درصدی، ۹۵/ ۴۷ دلار قیمت خورد. در مجموع شرایط موجود که نشان از تداوم بهبود قیمت‌ها در بازارهای جهانی دارد، انگیزه دیگری برای رشد بورس به شمار می‌رود.

صنایع بورسی در کف‌های روانی

قرار گرفتن قیمت بسیاری از سهام بورسی در کف‌های قیمتی خود عامل دیگری برای تداوم رشد بورس تهران است. در حال حاضر به نظر می‌رسد صنایع بورسی همچون خودرویی‌ها، دارویی‌ها، انبوه‌سازان و حتی پالایشی‌ها به محدوده کف‌های تکنیکال خود نزدیک شده‌اند. قرار گرفتن قیمت سهام در این کف‌های روانی، خود عامل افزایش جذابیت صنایع مذکور برای سرمایه‌گذاران خواهد بود.

عوامل سرکوب‌کننده رشد بورس

همانطور که اشاره شد در حال‌حاضر سه محرک رشد نرخ دلار، تداوم بهبود قیمت‌ها در بازارهای جهانی و رسیدن قیمت سهام برخی از شرکت‌های سهامی به کف‌های روانی را می‌توان به‌عنوان عوامل حمایتی ادامه رشد شاخص سهام محسوب کرد. در این میان اما ریسک‌هایی نیز مشاهده می‌شوند که می‌توانند به‌عنوان عوامل سرکوب‌کننده رشد بیشتر قیمت خودنمایی کنند.

1- پایان سال مالی کارگزاری‌ها و تسویه اعتبارات: از آنجا که سال مالی بخش عمده‌ای از کارگزاری‌ها (۵۴ درصد) در ۳۱شهریور ماه هر سال پایان می‌پذیرد و بسیاری از نهادهای مزبور ترجیح می‌دهند در این مقطع زمانی اعتبارات مشتریان خود را تسویه کنند، فشار عرضه سهام در این ماه مضاعف می‌شود. با وجود کوتاه‌مدت بودن این عامل و غیرقابل اتکا بودن آن اما جنبه روانی تسویه اعتبارات، در نهایت به تشدید ریزش قیمت‌ها و حرکت شاخص کل در جهت نزولی منجر می‌شود. طبیعتا در این بازه زمانی معامله‌گران نیز با احتیاط بیشتری به خرید سهام شرکت‌ها می‌پردازند.

2- تشدید فشار فروش با شناسایی سود: باید توجه داشت نیاز به نقدینگی بالای بسیاری از سرمایه‌گذاران و در پاره‌ای از موارد شناسایی سود در میان معامله‌گران سبب می‌شود تا این دسته از سرمایه‌گذاران بدون نگاه به آینده به جمع فروشندگان سهام پیوسته و زمینه تشدید فشار فروش در این بازار را فراهم آورند.

3- اصلاح قیمت‌ها در بازارهای جهانی: با توجه به رشد پرشتاب قیمت‌های جهانی در هفته‌های اخیر، اصلاح قیمتی در این گروه‌ها در نگاه سرمایه‌گذاران امری محتمل محسوب می‌شود. این نگرانی که ریسک منطقی‌تری نسبت به موارد دیگر به‌شمار می‌رود، خود یک عامل فشار بر شاخص سهام خواهد بود. در حال‌حاضر نیز به‌نظر می‌رسد بورس تهران این ریسک را مدنظر خود قرار داده و خواهان توقف رشد پرهیجان قیمت سهام وابسته به بازارهای کالایی است. طبیعتا اصلاح قیمتی این نمادها در محدوده فعلی قیمت‌ها باعث می‌شود تا قیمت سهام زیر‌مجموعه گروه کالایی با محدوده ارزندگی خود فاصله چندانی نداشته باشد. در این میان باید توجه داشت در صورتی که ریسک‌های مذکور به تدریج در بازار حل شوند، انگیزه‌های رشد بورس عملی می‌شود.

انگیزه‌های خیز بورس تهران