معاون نظارت بر ناشران و اعضای شرکت بورس تهران در گفت‌وگو با سایت متعلق به سازمان بورس ایران (سنا) جزئیات مدل پیشنهادی مجمع مجازی برای شرکت‌های بورسی ایران را تشریح کرد. سیدروح‌الله حسینی‌مقدم ضمن بررسی پیشینه مجمع مجازی گفت: استفاده از ابزارهای جدید ارتباطات، نزدیک به دو دهه است که در برگزاری هر چه بهتر مجامع استفاده می‌شود. با وجود این، برگزاری مجمع سالانه شرکت‌ها به‌صورت کاملا مجازی بسیار جدید بوده است و قدمت آن به بیش از یک دهه نمی‌رسد. وی افزود: پس از بروز بحران مالی در سال ۲۰۰۸ و با توجه روزافزون به موضوع اصول راهبری شرکتی در بازارهای مالی و توجه به نقش سهامداران در این امر، به تدریج موضوع مجامع مجازی پررنگ‌تر شد؛ زیرا یکی از مهم‌ترین راهکارها برای اجرای نقش نظارتی سهامداران در شرکت‌ها است.

تجربه جهانی «مجمع مجازی»

حسینی‌مقدم سپس با اشاره به مجمع مجازی در ایالات متحده، اروپا و بورس‌های هند گفت: پیشرفت‌های سریعی در ایالات متحده در زمینه دیجیتالی کردن مجامع سالانه صورت گرفت که ایالت «دلور» در این زمینه پیشرو بوده است؛ به عبارت دیگر «دلور» اولین ایالتی بود که مجمع مجازی را قانونی کرد. بر این اساس سهامدارانی که به‌صورت مجازی در مجمع شرکت داشتند، قانونا حاضر در مجمع محسوب شدند و از حق رای برخوردار شدند. وی ادامه داد: اگرچه دلور، ایالت کوچکی است؛ اما بهشت شرکت‌هاست و اقامتگاه قانونی نزدیک به ۸۰۰ هزار شرکت در این ایالت است. ضمنا اقامتگاه قانونی بیش از ۵۰ درصد شرکت‌های عضو بورس ایالات متحده و ۶۰ درصد از شرکت‌های حاضر در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر فورچون نیز این ایالت است.معاون نظارت بر ناشران و اعضای شرکت بورس تهران همچنین با اشاره به مجمع مجازی در اروپا گفت: تقریبا از ابتدای دهه ۲۰۰۰ بسیاری از کشورهای اروپایی برگزاری مجامع مجازی را در کنار مجامع فیزیکی قانونی کرده‌اند که دانمارک از پیشروترین کشورها در این زمینه بوده است. در حال حاضر، تغییرات در قوانین بسیاری از کشورهای اروپایی صورت گرفته که هدف آن بهبود «مالکیت فعال» و همچنین شفاف‌سازی قانون در زمینه استفاده از آخرین فناوری اطلاعات برای برقراری ارتباط بین سهامداران و شرکت بوده است.

مدل‌های «مجامع مجازی»

الف- مجمع نیمه‌مجازی: معاون نظارت بر ناشران و اعضای شرکت بورس تهران با تقسیم‌بندی دو مدل مجمع به «نیمه‌مجازی» و «کاملا مجازی» گفت: در مدل‌ نخست، مجامع سهامداران به شدت بر ابزارهای الکترونیکی ارتباطات در طول برگزاری مجمع متکی است.وی افزود: در مدل «استفاده از فناوری اطلاعات در مجامع سنتی یا همان مجمع نیمه مجازی» یک سایت مجمع مجازی باید راه‌اندازی شود که شامل تابلوی مبتنی بر وب، کانال‌های ارسال اطلاعات مبتنی بر وب و بخش نتیجه‌گیری مجازی باشد. حسینی‌مقدم با اشاره به اینکه تابلوی اینترنتی تنها ابزاری خواهد بود که از طریق آنها همه سهامداران می‌توانند به‌طور برابر و فعال با هیات مدیره تماس داشته باشند، گفت: در این روش، قدرت سهامداران نهادی در مجامع می‌تواند محدود شده و فرصتی برای فرآیندهای تبادل نظر فراهم می‌شود.ب- مجمع کاملا مجازی: معاون نظارت بر ناشران و اعضای شرکت بورس تهران سپس به نسل دوم مجمع مجازی اشاره کرد و گفت: در این مدل، مجمع سهامداران در دنیای کاملا مجازی برگزار می‌شود.حسینی‌مقدم افزود: در این مدل، سهامداران می‌توانند از طریق وب سایت مجمع مجازی تمام اطلاعات لازم برای انجام فعالیت‌ها را دریافت کنند. همچنین، در وب‌سایت مجمع مجازی می‌توان سامانه‌ای برای ائتلاف سهامداران به ویژه سهامداران خرد ایجاد کرد.

مدل پیشنهادی «مجمع مجازی» برای بورس تهران

حسینی‌مقدم سپس به مدل پیشنهادی مجمع مجازی برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه یکی از پیش‌نیازهای اساسی برای برگزاری مجامع مجازی حمایت قانونی از آن است به نظر می‌رسد می‌توان قانون تجارت الکترونیک (۱۳۸۲) را پشتوانه قانونی برای برگزاری این نوع مجمع دانست. وی افزود: این قانون برای «مبادله آسان و ایمن اطلاعات در واسط‌های الکترونیکی و با استفاده از سیستم‌های ارتباطی جدید» در سال ۱۳۸۲ مورد تصویب مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و اجرایی شد. حسینی‌مقدم سپس با مقایسه مدل‌های مرسوم مجامع عمومی مجازی در دنیا گفت: مدل مجمع نیمه مجازی همراه با سامانه ائتلاف برای شرکت‌های بورسی ایران پیشنهاد می‌شود که در این مدل، مجمع به‌صورت فیزیکی اما در فضایی به مراتب محدودتر تشکیل و در کنار آن وب‌سایتی کاملا ایمن نیز طراحی می‌شود و سهامداران با استفاده از نام کاربری و گذرواژه می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. این وب‌سایت می‌تواند به‌صورت سامانه‌ای باشد که سهامداران نه تنها بتوانند دستور جلسات، گزارش‌های سالانه و سایر اسناد را بخوانند، بلکه می‌توانند در مباحث و پرسش و پاسخ و رای‌گیری شرکت کنند. معاون نظارت بر ناشران و اعضای شرکت بورس تهران خاطرنشان کرد: از مهم‌ترین ویژگی‌های وب سایت مذکور می‌تواند تابلوی هیات مدیره (فورم یا بولتن بورد) باشد که سهامداران در آن می‌توانند با همدیگر و با اعضای هیات مدیره ارتباط برقرار کنند. این امر مشکل توزیع نامتقارن اطلاعات را حل خواهد کرد و سهامدار می‌تواند رای خود را در دوره زمانی مشخص شده در صندوق رای‌گیری مجازی ارائه کند. دوره زمانی رای‌گیری نیز می‌تواند به مدت چند ساعت تا چند روز در نوسان باشد. پس از اتمام دوره رای‌گیری نتایج منتشر خواهد شد و جلسات خاتمه می‌یابد. وی اظهار کرد: غیر از واجدین شرایط حضور در مجمع مانند اعضای هیات مدیره و مدیران شرکت، وب سایت مجمع می‌تواند در دسترس کاربران دیگر (هر کدام با حق دسترسی مشخص) نیز باشد. یکی از آنان روزنامه‌نگاران و تحلیلگران مالی هستند که به‌طور محدود مجاز خواهند بود اقدامات مجمع را پیگیری و مدارک آن را مشاهده کنند.

جنبه مهم دیگر، مدل مجمع نیمه‌مجازی، حفظ نظم و امنیت و کنترل رسمی رویه‌های اجرایی است.به گفته حسینی‌مقدم، مدیریت سامانه مجمع مجازی را نیز با توجه به تجربه سایر کشورها می‌توان به شرکت «مدیریت خدمات مجامع عمومی» سپرد. نهادهایی مثل شرکت سپرده‌گذاری، بورس‌ها یا حتی برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها می‌توانند سهامدار و بانی این شرکت باشند.این شرکت مجوز فعالیت خود را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت و تحت نظارت آن فعالیت خواهد کرد. همچنین اجرای مدل مجمع مجازی را به‌صورت آزمایشی می‌توان در مرحله اول برای مجامع عمومی شرکت‌های بورسی دارای سهام شناور پایین بورس شروع کرد.