نظرعلی صلاحی‌نژاد- عضو رسمی انجمن حرفه‌ای صنعت بیمه
سید‌محمد باقر‌آبادی- حسابدار رسمی

بر‌اساس ابلاغ سازمان بورس اوراق بهادار مقرر شد که شرکت‌های بانک و بیمه از سال 1395 صورت‌های مالی خود را براساس استانداردهای بین‌المللی گزارشگری IFRS تهیه و منتشر کنند. گرچه برای اجرای آن چالش‌های بسیار زیادی پیش رو است اما سازمان‌ها و نهادهای نظارتی مرتبط تاکنون به الزام اجرای آن مصمم بوده‌اند و سعی کرده‌اند برخی قوانین و آیین نامه‌ها و حتی صورت‌های مالی نمونه مربوط را ارائه کنند. بنابراین لازم است که همکاران حسابدار و حسابرس و بازار سرمایه خصوصا شرکت‌هایی که به تهیه صورت‌های مالی بر مبنای IFRS ملزم شده‌اند، به سمت آگاهی از نحوه به کار‌گیری شرایط استفاده از استاندارد IFRS هدایت شوندو نسبت به یادگیری آن اهتمام لازم را داشته باشند. این استانداردها به دنبال ایجاد یک مدل شناسایی و اندازه‌گیری با ثبات هستند که همراه با الزامات افشای گسترده تلاش می‌کنند تا موجب افزایش شفافیت کلیه فعالیت‌ها و عملیات حسابداری و مالی واحد تجاری شود.

در سال‌های گذشته به دلیل شرایط گوناگون که در ادامه به آن پرداخته می‌شود، وضعیت شرکت‌های بیمه با بحران مالی خاصی مواجه شده است که اگر به درستی مدیریت نشود تبعات جبران ناپذیری در پی خواهد داشت. برخی دلایل این موضوع به شرح زیر است:

1- در سال‌های گذشته متاسفانه به دلیل دخالت‌های دولت در ارائه نرخ حق بیمه ثالث و عدم تناسب بین حق بیمه و تعهدات بیمه گران و از طرفی افزایش خسارت‌ها و تقلبات و تخلفات متناسب با شرایط این نوع بیمه نامه و عدم توان پرداخت تعهدات بیمه گران در موعد مقرر، این موضوع به سال‌های بعد انتقال یافت. از طرفی خسارت معوق این صنعت به درستی در حساب‌های مالی شرکت‌ها منظور نشده است و باوجود تلاش خبرگان و کارشناسان بیمه متاسفانه نهاد ناظر تا کنون اقدام خاصی را انجام نداده است. البته شاید به دلیل نبود سیستم‌های اطلاعات مناسب و ناکارآمد تاکنون این مهم تحقق نیافته است. اما انتظار می‌رود با راه‌اندازی سیستم نرم افزاری سنهاب در بیمه مرکزی این مهم اتفاق بیفتد؛ چرا‌که تمام اطلاعات و ثبت و ضبط‌های مربوطه در سیستم سنهاب قاعدتا باید موجود باشد. همچنین با توجه به الزام اجرای IFRS انتظار می‌رود بر اساس مدل‌های ریاضی و آکچوئری اندازه‌گیری این ذخیره در پایان سال 95 به درستی محاسبه و در صورت‌های مالی منظور شود. نقش نهاد ناظر در درج صحیح این ذخیره می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد. چرا‌که بر‌اساس آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و مقررات مربوطه، موضوع کفایت ذخایر مندرج در صورت‌های مالی با نهاد ناظر است.

2- موضوع دیگر در ارتباط با فقدان نظام جامع نرخ دهی در شرکت‌های بیمه است. واقعیت این است که هنوز صنعت بیمه در جنبه‌های مختلف به بلوغ نرسیده است. هنوز مدت زمان زیادی از آزاد‌سازی بازار بیمه نگذشته است و با توجه به ورود تعداد دیگری از شرکت‌های جدید بسترسازی‌های لازم تمهید نشده است. با این وجود به دلیل ساختارهای غلط اقتصادی، فرهنگی و شرایط کسب و کار و توجه نکردن به صنعت و در کنار آن ضعف مدیریتی و فقدان نیروهای متخصص و توانمند و عدم آگاهی سهامداران از ماهیت صنعت بیمه رقابت بر سر سهم بازار بالفعل عمدتا از طریق چانه‌زنی و... شدت یافته است. به خصوص برخی شرکت‌ها که به دنبال پرتفوی بیشتر از بازار هستند و اقدامات مدیران آنها بی‌هدف و صرفا با انگیزه جلب نظر سهامداران از جنبه فروش بدون توجه به نرخ فنی است. در واقع این مدیران با این کار منابع شرکت را پیش فروش می‌کنند و در واقع اعتبار صنعت را خدشه دار خواهند کرد. متاسفانه در سال‌های اخیر برای جذب پرتفوی، برخی شرکت‌ها بدون توجه به نرخ فنی اقدام به جذب پرتفوی کرده و در واقع فروش بیمه نامه با نرخ غیرفنی و کمتر از قیمت تمام شده صورت گرفته است، شرکت‌های بیمه برای ورشکستگی با یکدیگر رقابت می‌کنند و توان مالی شرکت‌ها برای ایفای تعهدات به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. با اجرای استاندارد IFRS نرخ شکنی و ارائه نرخ غیر‌فنی در صنعت بیمه به شدت کاهش خواهد یافت چرا که اجرای این استاندارد همراه با شفاف‌سازی اطلاعات استفاده‌کنندگان خواهد بود ضمن اینکه این استاندارد خواهان همسان‌سازی و زبان مشترک برای جهانی‌سازی فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌ها است که این همسان‌سازی بر راهبری شرکت و ساز و کارهای نظارتی تاثیر گذار است.

3- اجرای استاندارد مالی گزارشگری IFRS از آرایش و حساب آرایی و پنهان کردن اطلاعات و صورت‌های مالی که به‌طور معمول باعث تغییر در ارقام مندرج در صورت‌های مالی می‌شود (البته این کار به ظاهر کاملا قانونی و منطبق بر استانداردهای حسابداری است)، جلوگیری خواهد کرد. عمده حساب آرایی در شرکت‌ها را می‌توان به شکل هموار‌سازی سود یا ایجاد و پنهان کردن ذخایر فنی، معطوف کرد. با در نظر گرفتن موضوع فوق نیاز به تبدیل اطلاعات مالی از استانداردهای جاری به IFRS ضروری و برای رسیدن به این مهم داشتن توانمندی در شرکت‌ها الزامی است.