شهریار هاشمی طباطبایی

کارشناس بازار سرمایه

سال ۹۵ در حالی به پایان رسید که بعد از خوش بینی فعالان بورسی در زمستان ۹۴ انتظارات چیز دیگری بود. بازدهی منفی ۴ درصدی در کنار رشد ۲۰ درصدی سکه طلا و بازدهی بدون ریسک ۲۵ درصدی اوراق بدهی، خاطره این سال را برای فعالان بازار سرمایه تلخ کرد. علاوه بر عملکرد کلی بازار، توقف طولانی مدت و سپس بازگشایی نمادها با افت شدید قیمت، موجب ثبت بازدهی منفی برای اکثر سبدهای بورسی در این سال شد. در پایان سال اما پیش‌بینی شرکت‌ها از سودآوری سال ۹۶ عموما با تعدیل مثبت همراه شد. این مساله امید به بهبود شرایط را تا حدودی احیا کرده است. در مجموع عوامل زیر تعیین‌کننده شرایط بازار در سال ۹۶ خواهند بود.

تداوم برجام و انتخابات ایران

با توجه به اتخاذ سیاست‌های دولت جدید ایالات متحده آمریکا نگرانی‌هایی در مورد ادامه شرایط فعلی در حوزه توافق سیاسی ایران و ۶ کشور غربی احساس می‌شود. اصلی‌ترین زمان تاثیر‌گذار در این زمینه اواخر اردیبهشت ماه و زمانی است که رئیس‌جمهور ایالات‌متحده مطابق با برجام ملزم به امضای تعلیق اجرای تحریم‌های یک جانبه آمریکاست. در صورت انجام این کار، می‌توان به ثبات سیاسی متاثر از این حوزه امیدوار بود. انتخابات آینده ایران در خرداد ۱۳۹۶ دومین رویداد سیاسی موثر بر بازارهاست. تداوم فعالیت دولت فعلی می‌تواند به معنای ادامه سیاست‌های اقتصادی کنونی ترجمه شده و متقابلا رفتار بازار را تحت تاثیر قرار دهد. از سوی دیگر هر گونه تغییر در نتیجه انتخابات ریاست جمهوری با توجه به برنامه‌های سایر کاندیداها می‌تواند عکس‌العمل‌های متفاوتی را به همراه بیاورد.

قیمت دلار

اینکه ارزش دلار در برابر ریال در سال‌های اخیر مانند ادوار قبلی مدیریت شده و کمتر از حد محاسباتی کارشناسان قیمت‌گذاری می‌شود، بر کسی پوشیده نیست.با توجه به سیاست‌های دولت مبنی بر کاهش مدیریت شده تورم، سیاست کنترل نرخ ارز نیز در دستور کار دولت است. برای سال آینده و به شرط تداوم دولت فعلی، انتظار می‌رود با شیب ملایمی افزایش قیمت دلار را شاهد باشیم. این نوع کنترل نرخ برای تولید‌کننده‌های داخلی خبر خوبی نیست و بیشتر به نفع وارد‌کننده‌ها است. با این فرض افزایش سودآوری شرکت‌های بزرگ بورسی در صورت کنترل بیشتر نرخ ارز در تنگنای جدی قرار می‌گیرد.

بازار جهانی کامودیتی

قیمت‌های جهانی در ماه‌های اخیر و بعد از تغییر رئیس‌جمهوری ایالات متحده تغییر مسیر داد و بعد از چند سال افت مداوم روند صعودی در پیش گرفت. از آنجا که بورس تهران عموما از شرکت‌های مرتبط با قیمت‌های جهانی تاثیر‌پذیر است، پیگیری این حوزه مهم‌ترین بخش تحلیل بازار است. اگر این خوش بینی جهانی از بهبود رشد اقتصادی آمریکا را بپذیریم حتما باید گوشه چشمی هم به روابط کمتر دوستانه چین و آمریکا داشته باشیم. جایی که احتمال ثبات و اندکی کاهش نرخ رشد اقتصادی چین محتمل است. با توجه به حجم معاملاتی چین در حوزه کامودیتی‌ها، به سختی می‌توان رشد‌های هیجانی را در این بازارها انتظار داشت.

سیل رشد نقدینگی

بحران بانکی دیگر عاملی است که در تعیین شرایط آینده نقش مهمی را برعهده دارد. رشد نقدینگی در سال ۹۵ بیشتر از میانگین رشد در سال‌های اخیر بوده و اصطلاح «سیل نقدینگی» را به ذهن متبادر می‌کند. سیلی که همچنان به دلیل رکود کلی حاکم بر فضای اقتصاد و همچنین بالا بودن نرخ‌های بهره به تناسب تورم، پشت سد و در کنترل است. این میزان نقدینگی در صورت احساس سودآور بودن هر بازاری می‌تواند به شکل احساسی به آن سمت سرازیر شود که در این‌صورت بررسی‌ها و مبانی تحلیلی می‌تواند به‌طور کلی تحت‌الشعاع قرار گیرد. فعلا فرض و نوع نگاه ما تداوم ثبات فعلی است که البته این خود به معنای ریسک بالاتر سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف نسبت به دوره‌های مشابه سال‌های قبل است.

با تمام این تفاسیر و به دلیل نبود قطعیت در هر کدام از موارد فوق، نمی‌توان نظر قطعی در مورد بورس در سال ۹۶ داشت. اما می‌توان با فرض ثبات شرایط فعلی، یعنی سیاست‌های فعلی دولت و نرخ‌های جاری در سطح محصولات جهانی، امیدوار بود روند آرام صعودی در سطح کلی بورس محقق شود. این روند صعودی بسته به شرایط بازار بدهی می‌تواند در رتبه اول یا دوم تصمیم‌گیری در حوزه سرمایه‌گذاری قرار گیرد.