«دنیای اقتصاد» از توقف طولانی‌مدت نمادهای بازار سهام گزارش می‌دهد
منشأ یخبندان بورسی
دنیای اقتصاد- فاطمه اسماعیلی: یکی از دغدغه‌هایی که پیوسته ذهن فعالان بورسی و مدیران بنگاه‌های اقتصادی در بازار سهام را به خود معطوف کرده است، مواجهه با توقف نماد معاملاتی شرکت‌های بورسی برای مدتی نامعلوم و ابهام طاقت‌فرسا درخصوص زمان بازگشایی نمادها است. در بازار سهام ایران با وجود تلاش بی‌پایان برای توسعه همه‌جانبه جهت ارتقای زیرساخت‌ها، هنوز برای تغییر در رویه اجرایی توقف نماد معاملاتی اوراق بهادار اتفاقی رخ نداده و برای کوتاه کردن طول مدت توقف تا بازگشایی نمادهای معاملاتی موجود در بازار سهام چاره‌ای اندیشیده نشده است. به‌طوری که در حال حاضر حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان سرمایه سهامداران در نمادهای متوقف بورس تهران محبوس شده و بیش از ۶۹ میلیارد سهم از امکان خرید و فروش محرومند. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد ۷۱ نماد متوقف در حال حاضر وجود دارند که در این بین برخی از آنها بیش از یک سال است که بازگشایی نشده‌اند. این در شرایطی است که بررسی ۲۳ بورس جهانی بیان می‌کند متوسط زمان توقف نمادها کمتر از ۳ روز است. با این تفاسیر، زمانی که عدم نقدشوندگی و خطر اسیر شدن در تله‌ای به نام توقف نماد معاملاتی یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌های فعلی بازار سهام است، چگونه می‌توان به جذب سرمایه صاحبان نقدینگی از دیگر بازارهای موازی به بورس امیدوار بود؟
شعاع اثر توقف‌های طولانی
با وجود اینکه توقف نمادهای معاملاتی یک بنگاه اقتصادی در بازار سهام یکی از بدیهی‌ترین اتفاقات روزمره در تمامی بورس‌های مطرح دنیا است، اما گاهی اوقات فاصله این توقف تا موعد بازگشایی و آغاز مجدد معامله در بورس ماه‌ها و حتی سال‌ها به درازا می‌کشد. در برخی موارد نیز به دلیل وجود برخی ابهامات امکان هیچ‌گونه پیش‌بینی از زمان بازگشایی این نمادها وجود ندارد. طبیعتا در چنین شرایطی مشکلات عدیده‌ای دامنگیر شرکت‌ها، سهامداران و همچنین بازار سهام می‌شود. بلوکه شدن نقدینگی و سرمایه سهامداران در بازار سهام تنها یکی از این مشکلات است. این توقف‌های طولانی‌مدت علاوه بر سهامداران برای دیگر بازیگران بازار سهام نیز ریسک‌های غیرقابل کنترل ایجاد می‌کند. در این میان می‌توان به کارگزاران، ناشران اوراق بهادار، شرکت‌های بورس و فرابورس، سپرده‌گذاری اوراق‌بهادار، مدیریت فناوری بورس و حتی سازمان بورس اشاره کرد، چرا که همه این گروه‌ها از محل خرید و فروش سهام، نوسانات قیمت و نیز کارمزد ناشی از معاملات منتفع می‌شوند.
سهم بورس و فرابورس از توقف نمادها
بررسی‌های «دنیای اقتصاد» از وضعیت کنونی نمادهای متوقف نشان می‌دهد در میان ۴۰۳شرکت پذیرفته شده در بازار سهام (۳۲۷شرکت بورسی و ۷۶ شرکت فرابورسی)، هم اکنون ۶۱ شرکت بورسی و ۱۰ شرکت فرابورسی با توقف نماد معاملاتی مواجه هستند. این شرکت‌ها در مجموع سهمی ۱۹ درصدی از کل ارزش بازار را در اختیار دارند.بر این اساس بررسی فهرست نمادهای متوقف بورسی تا تاریخ اول آذر ماه بیانگر این امر است که تا مدت مذکور نماد ۷۱ شرکت فعال در بورس و فرابورس متوقف مانده است. در این میان شرکت کاشی اصفهان طولانی‌ترین زمان توقف نماد را به خود اختصاص می‌دهد. «کاصفا» از ۲ آذر ۹۲ به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی به‌طور فوق‌العاده متوقف شده و تاکنون نیز بازگشایی نشده است. شرکت کاشی نیلو نیز دومین رتبه از نظر توقف طولانی‌مدت نماد را از آن خود می‌سازد. «کنیلو» به دلیل تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم از تاریخ ۲۹ تیر ماه ۹۴ تاکنون متوقف است.
با بررسی این وضعیت از منظری دیگر مشاهده می‌شود که حدود ۱۴۹ هزار و ۵۸۶میلیارد ریال سرمایه سهامداران (بر اساس قیمت پایانی نمادها در آخرین روز معاملاتی پیش از توقف و با لحاظ سهام شناور آنها) با عدم چرخش مواجه و در خواب زمستانی به سر می‌برد. به عبارتی دیگر بیش از ۶۹ میلیارد سهم از امکان خرید و فروش محرومند که در نوع خود می‌تواند جالب توجه باشد.در این میان این سوال مطرح می‌شود که تشخیص توقف یا بازگشایی نماد معاملاتی شرکت‌ها بر اساس چه معیاری می‌تواند طی ماه‌ها و حتی سال‌ها به درازا بکشد و سهامداران درگیر از چه مرجعی باید نسبت به زمان بازگشایی آن کسب اطلاع کنند؟ آیا توقف نماد معاملاتی یک شرکت بورسی برای یک دوره طولانی و نامعلوم و حبس نقدینگی موجود در بازار، در شرایطی که کشور با نوسان‌های شدید قیمتی در بازارهای مختلف روبه‌رو است، تنها راهکار موجود است؟
لزوم بازنگری در نحوه توقف‌های بورسی
علی نصیری، تحلیلگر بازار سهام و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با تشریح دلایل توقف نمادها در بازار سهام گفت: اصولا نهادهای ناظر در بورس‌ها با اهدافی همچون انتشار منصفانه و صحیح اطلاعات میان سرمایه‌گذاران اقدام به توقف نماد شرکت‌های حاضر در تابلوی معاملاتی بازار سهام می‌کنند. واقعیت این است که نهاد ناظر برای تصمیم‌گیری پیرامون توقف یا عدم توقف نماد شرکت‌ها میان دو هدف متناقض یعنی تامین نقدشوندگی در بازار و همچنین افشای به موقع و صحیح اطلاعات قرار دارد. این در حالی است که تامین یکی از اهداف مذکور سبب عدم تامین هدف دیگری خواهد شد.
وی ادامه داد: درست است که توقف نمادهای معاملاتی یک بنگاه اقتصادی یکی از بدیهی‌ترین اتفاقات روزمره در بازار سهام است اما لازم است با اتخاذ سازوکار مناسب، توقف نماد به حداقل زمان ممکن برسد. نگاهی به بورس‌های پیشرفته دنیا تایید‌کننده این الزام است. در این بورس‌ها توقف نمادها یا معنی ندارد یا حداکثر چندین ساعت به طول می‌انجامد. در واقع بازار سهام این کشورها در مواقع بسیار نادر مانند برگزاری مجمع‌عمومی عادی یا در مواقعی که بنا به تشخیص کمیته‌های تخصصی در بورس افت و خیز قیمت سهامی در طول روز بسیار هیجانی باشد، نماد مذکور به مدت حداکثر چند ساعت متوقف می‌شود.
نصیری افزود: به اعتقاد غالب اقتصاددانان یکی از عمده دلایل ناکارآمدی‌های اقتصادی چه در بازار سهام و چه در دیگر بازارهای پولی و مالی ریشه در دخالت و کنترل‌های دولتی دارد. توقف طولانی‌مدت نمادها در بورس تهران نیز تا حدودی به همین موضوع باز‌می‌گردد. مشکل اصلی این است که در اقتصادهایی که دولت نقش غالب داشته و بیشتر صنایع تحت نظارت مستقیم دولت به فعالیت می‌پردازند، بدیهی است که افشای اطلاعات توام با نقص باشد چرا‌که منافع مدیران مستقل از منافع سهامداران تعریف می‌شود و مدیران شرکت‌ها به دلیل نبود سیاست‌های بلندمدت امکان ارزیابی نتایج پدیده‌های مهم بر عملکرد اقتصادی شرکت را ندارند. بر این اساس، به‌نظر می‌رسد راه حل کلیدی حل مشکل درخصوصی‌سازی واقعی شرکت‌ها و اقتصاد است.
وی افزود: در این مواد باید به نهاد ناظر حق داد. گزارشگری اطلاعات با‌اهمیت، صحیح و به‌موقع یکی از نیازمندی‌های هر بازار کارآیی است. متاسفانه در بازار سرمایه ایران استانداردها در حداقل خود هستند.این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه در میان‌مدت می‌توان با استفاده از سه راهکار مشکل توقف طولانی‌مدت نمادها را رفع کرد، گفت: به‌نظر می‌رسد یکی از ساده‌ترین و کارآترین راهکارها این است که سازمان بورس با تهیه آیین‌نامه‌ای شرکت‌هایی را که به دلایل ناموجه با عدم افشای اطلاعات تعمدا زمینه بسته‌ماندن نمادی را فراهم می‌کنند، جریمه کند. این امر می‌تواند مشمول مدیران عامل یا حتی هیات‌مدیره شرکت‌ها نیز شود. وی اضافه کرد: علاوه بر این همانگونه که سازمان بورس برای کارگزاری‌ها و دیگر نهادهای تحت نظارت حداقل‌های کارشناسی را تعیین کرده است، می‌تواند شرکت‌های پذیرفته شده را ملزم به به‌کارگیری کارشناسان بازار سرمایه دارای گواهینامه تخصصی کند. راهکاری که شرکت‌ها را قادر می‌کند تا ارتباط جامع‌تری با بازار سهام برقرار کنند.نصیری تصریح کرد: همچنین چنانچه دلیل توقف نمادی ریسک‌های سیستماتیک همانند مصوبات احتمالی مراجع قانون‌گذاری دولتی باشد، نهاد ناظر باید صرفا با اشاره به ابهام موجود اقدام به بستن نمادی کند.
نگاهی به تجربیات جهانی توقف نمادها
این تحلیلگر بازار سهام در زمینه چگونگی توقف نمادها در بورس‌های مطرح در سطح دنیا گفت: در بسیاری از کشورها به منظور حفظ نقدشوندگی بازار، زمان توقف تا بازگشایی نمادها کوتاه‌مدت و عمدتا یک ساعته است. به‌عنوان نمونه در صورتی که شرکتی در ساعات میانی معاملات اطلاعات با اهمیتی که در روند سودآوری شرکت تاثیرگذار است، ارائه دهد، نماد معاملاتی آن شرکت برای یک ساعت متوقف شده تا اطلاعات مورد‌نظر به سهامداران ارائه شود، پس از آن نماد بازگشایی شده و روند معاملاتی خود را ادامه می‌دهد.نصیری افزود: نگاهی به تجربیات ۲۳ بورس فعال در سطح دنیا نشان می‌دهد که تمامی این بورس‌ها دارای مقرراتی برای توقف معاملات نمادهای بورسی هستند.
اگر‌چه مقررات تدوین شده در این‌خصوص در کشور‌های مختلف متفاوت است اما هدف مشترک همه آنها حصول اطمینان از کارکرد روان بازار در شرایطی است که ممکن است بازار و سهامداران اطلاعات کافی از اوراق بهادار و ناشر آن در اختیار نداشته باشند. همچنین نگاهی به این بورس‌ها حکایت از توقف کوتاه‌مدت نمادها در این بورس‌ها دارد. در حال‌حاضر میانگین توقف نماد معاملاتی یک شرکت در ۲۳ بورس مورد بررسی کمتر از ۳ روز است. در واقع بورس‌ها بر این باور هستند که توقف معاملات فقط باید در شرایط خاصی به‌کار گرفته شود و هر‌چه زودتر برطرف شود.
به گفته این مدرس دانشگاه در بورس آرژانتین چنانچه قیمت سهام بیش از ۱۰درصد تغییر کند، معاملات آن حداکثر برای ۱۰دقیقه متوقف خواهد شد و در این فاصله ناشر می‌تواند درخصوص شایعات موجود در بازار تاییدیه یا تکذیبیه صادر کند و پس از انجام یک حراج تک‌قیمتی، بازگشایی صورت می‌گیرد. در بورس مسقط نیز چنانچه قیمت سهامی در دو روز متوالی بیش از محدوده تعیین شده تغییر کند، نماد سهم به منظور انتشار گزارش توسط ناشر متوقف می‌شود و در کمتر از ۴۸ساعت چه اطلاعات جدیدی منتشر شود و چه اطلاعاتی منتشر نشود، بازگشایی خواهد شد و مسوولیت با مدیران شرکت است.
وی در مورد بورس‌های پیشرفته نیز اعلام کرد: در این کشورها نماد شرکت در موارد نیاز به اطلاع‌رسانی کمتر از یک ساعت متوقف می‌شود و اگر اطلاعات جدیدی وجود داشته باشد به بازار منعکس خواهد شد. وی ادامه داد: چنانکه اشاره شد بورس‌ها در صورت لزوم ساز و کار ریزساختار بازار را برای افزایش نقدشوندگی اوراق بهادار خود تغییر می‌دهند. مثلا در بورس تایوان، گاهی اوقات پیش‌آمده که بورس از یک رویه یا سازوکار تنها برای ۷ روز استفاده کرده یا در یک مقطع زمانی به دلیل انتخابات ریاست‌جمهوری، سیاست دامنه نوسان و کنترل بازار را فقط برای ۱۰ روز تغییر داده است. یعنی بورس‌ها با اطلاع‌رسانی به همه سرمایه‌گذاران می‌توانند در شرایط خاص از رویه‌ها و سیاست‌های مناسب برای افزایش نقدشوندگی بازار خود استفاده کنند. به گفته این کارشناس بازار سهام، بسته‌بودن طولانی‌مدت بعضی از نمادها موجب کاهش نقدشوندگی بازار و به دنبال آن کاهش ورود سرمایه‌های جدید در بورس می‌شود.
ارسال نظر