دنیای اقتصاد-سلیمان کرمی: شاخص کل بورس تهران در هفته گذشته با حضور پررنگ حقیقی‌ها در سمت خرید سهام به خصوص در دو روز ابتدایی هفته روند مثبتی را پشت‌سرگذاشت. در معاملات هفته گذشته در مجموع شاهد تغییر مالکیت سهام با ارزش بیش از ۶۲میلیارد تومان از سبد حقوقی‌ به حقیقی بودیم. واکنش حقیقی‌ها به رشد قیمت در بازار جهانی به خصوص در گروه فلزات پایه و معدنی‌ها باعث هجوم معامله‌گران خرد به سهام این شرکت‌ها شد. با این حال مطابق با انتظارات افزایش عرضه از سوی معامله‌گران حقوقی، تداوم رشد قیمت سهام در این گروه‌ها را سرکوب کرد. در این میان توجه به تقاضای سفته‌بازی در بازارهای کالایی مانند مس و همچنین نسبت قیمت به درآمد بالای شرکت‌های بورسی از مواردی بود که کارشناسان بازار سهام در هفته‌های گذشته به‌عنوان موانع رشدهای هیجانی قیمت به خصوص در گروه کالایی عنوان می‌کردند.

هجوم حقیقی‌ها به تک‌نمادها

شاخص کل بورس تهران هفته گذشته را با رشد ۱/ ۱ درصدی پشت سر گذاشت. پس از ریزش ۸/ ۱ درصدی این نماگر در چهارشنبه دو هفته قبل، همزمان با مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا، بازار سهام هفته گذشته را همگام با رشد شاخص بازارهای کالایی به خصوص فلزات با جهش نزدیک به ۶۰۰ واحدی شاخص آغاز کرد. در این میان نمادهای فلزات اساسی مانند «فملی» در کانون توجه معامله‌گران بازار قرار داشت. روند معاملات این نماد کاملا به نگاه معامله‌گران به خصوص حقیقی‌ها به رشد قیمت فلزات در بازار جهانی اشاره داشت. با این حال عرضه‌های سنگین حقوقی‌ها پاسخگوی حجم بالای تقاضای سهام در این نمادها بود. در دو روز ابتدایی هفته گذشته در مجموع شاهد تغییر مالکیت سهام «فملی» از سبد حقوقی‌ به حقیقی به ارزش حدود ۲۰ میلیارد تومان بودیم. در نتیجه این نماد که در ابتدای معاملات هفته گذشته با رشدهای خود از شاخص کل حمایت می‌کرد، در روزهای بعد مسیر نزولی را در پیش گرفت و بر دماسنج بازار سهام فشار وارد کرد.

بازار جهانی در هفته‌های گذشته در کانون توجه سرمایه‌گذاران بورس تهران قرار داشت. در این میان انتخاب ترامپ به‌عنوان ریاست جمهوری آمریکا عاملی برای تشدید نوسانات شاخص بازارهای کالایی بود. مس در روزهای پس از انتخابات آمریکا حتی تا سطح ۶ هزار دلار به ازای هر تن رسید اما رشد قیمتی مس چندان دوام نیاورد و مس مسیر نزولی را در پیش گرفت. در این خصوص کارشناسان به واقعی نبودن رشد قیمت مس اشاره کردند. هجوم سفته‌بازان به بازارهای کالایی به خصوص مس و همچنین سنگ آهن باعث شد که قیمت با جهش قابل توجهی مواجه شود. این گروه از معامله‌گران با سوءاستفاده از فضای به وجود آمده در بازار جهانی (افزایش تقاضای احتمالی فلزات با توجه به سیاست‌های اقتصادی ترامپ برای نوسازی زیرساخت‌های آمریکا) به جهش قیمت در بازار کالایی کمک کردند. پس از جهش خیره‌کننده قیمت زغال سنگ به‌عنوان ماده مصرفی صنایع چین، دولت این کشور به دنبال سرکوب سفته‌بازان در بازار کالایی برآمده است. یکی از دلایل عمده ریزش قیمت مس پس از لمس بهای ۶ هزار دلاری اعمال قوانین محدودکننده برای سرکوب فضای سفته‌بازی در معاملات بازار چین به‌عنوان مصرف‌کننده نیمی از مس جهان عنوان شده است. در روزهای گذشته نیز به نظر می‌رسد دولت این کشور به دنبال تخلیه حباب قیمتی سنگ آهن (قیمت هر تن سنگ آهن در معاملات آتی چین با سررسید ژانویه حتی از سقف ۹۰ دلار نیز در هفته گذشته عبور کرده بود) به دنبال ایجاد محدودیت‌هایی در این بازار برآمده است. این موضوع باعث شده که قیمت سنگ آهن مسیر نزولی را در پیش بگیرد و از تب و تاب قیمتی این کالا نیز کاسته شود (سنگ آهن بیشترین افت هفتگی را در ۶ ماه اخیر به ثبت رساند).

سایه دلار بر بازارهای کالایی

در شرایط کنونی علاوه بر سیاستی که در جهت واقعی کردن عرضه و تقاضا در معاملات کالایی چین اعمال می‌شود، به نظر می‌رسد رشد شاخص دلار آمریکا نیز بر قیمت کالاها فشار وارد کرده است. شاخص دلار آمریکا (به‌عنوان معیاری برای سنجش ارزش دلار در برابر سایر ارزها) در روز گذشته به بیشترین مقدار در ۱۳ سال گذشته رسید. بار دیگر نزدیک شدن به نشست پایانی فدرال رزرو در سال جاری میلادی تمامی توجه‌ها را به افزایش احتمالی نرخ بهره دلار جلب کرده است. به این ترتیب بار دیگر شاهد تکرار روند حرکتی شاخص دلار مشابه با ماه‌های پایانی سال گذشته میلادی هستیم. با افزایش نرخ بهره در نشست دسامبر بانک مرکزی آمریکا در سال ۲۰۱۵ شاخص دلار از سقف ۱۰۰ واحد نیز عبور کرد. گرچه از ابتدای سال جاری میلادی انتظار برای افزایش چهارمرحله‌ای نرخ بهره آمریکا وجود داشت اما با توجه به ضعف اقتصاد جهانی و همچنین آمارهای نسبتا ضعیف از اقتصاد آمریکا، اعضای کمیته فدرال رزرو آمریکا از افزایش نرخ بهره چشم‌پوشی کردند. در شرایط کنونی به‌نظر می‌رسد پس از گذشت یک سال بار دیگر احتمال افزایش نرخ بهره دلار در نشست ماه آینده فدرال رزرو پررنگ شده است. این موضوع در کنار سیاست‌های احتمالی رئیس‌جمهوری جدید آمریکا در حوزه اقتصاد و احتمال تعجیل در افزایش نرخ بهره این کشور از عوامل حمایتی دلار در برابر سایر ارزها محسوب می‌شود. دیروز ساعت ۱۶ شاخص دلار در سطح ۱۰۱ واحد در حال نوسان بود. رشد ارزش دلار به‌عنوان ارز مبنا برای قیمت‌گذاری کالا در بازار جهانی از عوامل فشار بر قیمت کالاها محسوب می‌شود. رشد ارزش دلار نیز در معاملات دیروز بازار جهانی بر قیمت فلزات و همچنین سایر کالاها فشار وارد کرد. کاهش توان خرید سایر کشورها با تضعیف ارز آنها در برابر دلار از عوامل فشار بر سمت تقاضا در بازارهای کالایی است، در نتیجه این موضوع دیروز اکثر شاخص بازارهای کالایی مانند فلزات و همچنین طلا در مسیر نزولی قرار داشت. کاهش پایدار قیمت فلزات در بازار جهانی می‌تواند بر سودآوری شرکت‌های بورسی فشار وارد کند.

سیگنال مثبت دلار به بورس

نکته مثبتی که برای شرکت‌های با فروش صادراتی می‌توان عنوان کرد رشد نرخ دلار در بازار ارز داخلی است. هر دلار آمریکا در بازار ارز تهران در پایان هفته گذشته به بیش از ۳۷۰۰ تومان نیز رسید. افزایش تقاضای مسافرتی ارز (سفر زوار اربعین به عراق) از عوامل حمایتی از نرخ دلار محسوب می‌شود. علاوه بر این به نظر می‌رسد رشد ارزش دلار در بازار جهانی نیز بر نرخ دلار در بازار داخلی به‌صورت غیر‌مستقیم اثرگذار بوده است. رشد ارزش درهم در بازار حواله‌ای امارات و همچنین احتمال افزایش تقاضای آربیتراژی از عواملی است که می‌تواند رشد ارزش دلار در بازار جهانی را به بازار ارز تهران منعکس کند. بخش زیادی از شرکت‌های بورس تهران (به خصوص کالایی‌ها) اثر مستقیمی از تغییرات نرخ دلار می‌پذیرند. رشد نرخ تسعیر ارز در صورت‌های مالی می‌تواند بر مبالغ فروش این شرکت‌ها اثرگذار باشد و اثر مثبتی را بر حاشیه سود این شرکت‌ها داشته باشد. علاوه بر نرخ ارز در بازار آزاد، در بازار مبادله‌ای نیز شاهد ادامه رشد نرخ ارز هستیم. نرخ هر دلار مبادله‌ای در پایان هفته گذشته به بیش از ۳۲۰۰ تومان رسید. رشد این ارز می‌تواند بهای تمام‌شده برخی از شرکت‌هایی که خرید مواد اولیه آنها با این نرخ تسعیر می‌شودرا افزایش دهد. در این خصوص پتروشیمی‌ها (خوراک مایع و همچنین گاز متان و اتان)، صنایع پایین‌دستی پالایشگاه‌ها مانند صنعت روانکاری یا شرکت‌های روغنی و دارویی که مواد اولیه خود را با نرخ ارز مبادله‌ای دریافت می‌کنند در روند صعودی نرخ مبادله‌ای متضرر خواهند شد. از سوی دیگر رشد این ارز در صنعتی مانند پالایشی مثبت ارزیابی می‌شود. فروش محصولات این شرکت‌ها بر اساس ارز مبادله‌ای انجام می‌شود، بر این اساس می‌توان انتظار بهبود حاشیه سود این شرکت‌ها با افزایش همزمان مبالغ فروش (فرآورده‌های نفتی) و همچنین بهای تمام‌شده (قیمت نفت نیز برای این شرکت‌ها بر اساس نرخ مبادله‌ای محاسبه می‌شود) را داشت.

حضور پررنگ حقیقی‌ها در سمت خرید

در هفته گذشته در مجموع شاهد تغییر مالکیت سهام با ارزش بیش از ۶۲ میلیارد تومان از حقوقی به حقیقی بودیم. خرید پررنگ حقیقی‌ها به‌خصوص در ابتدای هفته گذشته کاملا چشمگیر بود. خرید این گروه در نمادهای فلزات اساسی مانند «فملی» در ابتدای هفته کاملا مشخص بوده است. در ادامه از شدت خرید حقیقی‌ها کاسته شد، اما همچنان شاهد تغییر مالکیت سهام از حقوقی به حقیقی بودیم. این نماگر در روز چهارشنبه روند معکوسی را به ثبت رساند و خرید پررنگ‌تر حقوقی‌ها عاملی برای تغییر مالکیت بیش از ۳ میلیارد تومانی از حقیقی به حقوقی بود. در هفته گذشته خریدهای غول درآمد ثابت بازار سرمایه کشورمان ادامه یافت. این خریدها بیشتر در دو نماد متمرکز بود. آرمان‌شهر در مجموع نزدیک به ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار سهم «کروی» را در هفته گذشته خریداری کرد. علاوه‌بر این بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار سهم «ومعادن» نیز توسط صندوق سرمایه‌گذاری گنجینه آرمان‌شهر خریداری شد. صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت کوثر یکم نیز در هفته گذشته در مجموع بیش از ۷۹۰ هزار سهم از «خگستر» را خرید. شرکت سرمایه‌گذاری مدبران اقتصاد از جمله خریداران همیشگی سهام در ماه‌های اخیر بوده است. گرچه میزان خریدهای این شرکت‌ها نسبت به سایر کدهای حقوقی کمتر است، اما خرید سهام به‌طور مداوم در دستور کار این سرمایه‌گذاری قرار دارد. در هفته گذشته نیز مدبران اقتصاد در مجموع ۱۰ هزار و ۸۰۰ سهم از «غگل»، بیش از ۳۵۰ هزار سهم «کرماشا»، بیش از ۵۷ هزار سهم «ثشرق»، حدود ۱۰۰ هزار سهم «ثشاهد»، ۴۲ هزار سهم «سکرما»، حدود ۱۶ هزار سهم «رتکو» و همچنین حدود ۴۰ هزار سهم «پاسا» را به پرتفوی خود اضافه کرد. مدبران اقتصاد از شرکت‌های زیرمجموعه گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان (پترول) است.

عوامل اعتماد‌زدا از بورس

در هفته گذشته نخستین نماد بانکی پس از حدود ۴ ماه توقف بازگشایی شد. نماد بانک سینا با افت بیش از ۱۲ درصدی قیمت در روز سه‌شنبه به بازار بازگشت. افت شدید نماد این شرکت بانکی همچنان نگرانی سهامداران بانکی را به‌دنبال داشت. گرچه نماد معاملاتی بانک سینا در سه‌شنبه هفته گذشته بازگشایی شد، اما همچنان چشم‌انداز روشنی برای بازگشایی دیگر نمادهای بانکی به‌خصوص نماد سه بانک بزرگ بازار سهام (وبملت، وبصادر و وتجارت) وجود ندارد. در این‌خصوص پیگیری انجام‌شده به ادامه بلاتکلیفی سهامداران این شرکت‌ها در شرایط کنونی اشاره دارد. در حالی‌که ریزش احتمالی قیمت‌ها بسیاری از سهامداران و حتی کل بازار را از بازگشایی نماد معاملاتی این شرکت‌ها نگران ساخته است، اما مهم‌تر از آن قفل سرمایه‌ها در این نمادها است. این موضوع خاطره تلخ ریزش قیمت سهام نمادهای پالایشی در روزهای پایانی سال ۹۳ پس از توقف حدود یک‌ساله را زنده می‌کند. علاوه‌بر توقف نماد بانک‌ها دیگر نمادهای بزرگ مانند «رمپنا» همچنان متوقف است. این موضوع تا حد زیادی بر نقدشوندگی سهام اثرگذار بوده و می‌تواند بر اعتماد سرمایه‌گذاران اثر سوء داشته باشد. علاوه‌بر این انتشار اخباری از یکی از شرکت‌های بورسی و زیرسوال رفتن تاییدیه حسابرس بر عملکرد این شرکت نیز از عوامل هراس‌آور بازار به‌شمار می‌رود. نماد معاملاتی شرکت کنتورسازی ایران نیز با ابهام فراوان متوقف است و در شرایط کنونی نیز هیچ‌گونه خبر موثقی برای بازگشایی این نماد مشاهده نمی‌شود. در این میان، مقامات نیز پاسخگو نبوده و سردرگمی بسیاری از سهامداران را رقم زده‌اند. قفل‌شدن سرمایه‌ سهامداران تنها فضای بی‌اعتمادی به بورس را تشدید می‌کند، در این میان کاهش قابلیت اتکا به نظر حسابرس نیز عاملی برای تشدید این فضا است.

واکنش هیجانی حقیقی‌ها به نوسان کالایی

واکنش هیجانی حقیقی‌ها به نوسان کالایی