محدثه مرادی

کارشناس مهندسی مالی تامین سرمایه لوتوس پارسیان

ثبت بازدهی ۱/ ۲ درصدی در کارنامه مهر ماه بورس تهران نه‌تنها نشان از رونق نسبی این بازار دارد بلکه دیگر بخش‌ها و نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه نیز همگام با این رشد، شاهد رونق نسبی در عملکرد خود بودند. به‌طوری‌که صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) نیز در مهرماه از لحاظ معیارهای ارزیابی عملکرد، ریسک و ردیابی با صعود همراه شدند. بررسی معیارهای ارزیابی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس از قبیل ETF‌های با درآمد ثابت، سهامی، مختلط و شاخصی نشان‌دهنده بهبود نسبی عملکرد آنها در مهرماه نسبت به شهریور است. بر این اساس بازدهی سه‌ماهه صندوق‌های قابل معامله در بورس از نوع با درآمد ثابت در دوره سه ماهه منتهی به مهر ماه نسبت به تابستان افزایش داشته است. در این میان صندوق صایند با بازدهی ماهانه ۱۴/ ۲ درصدی و صندوق اعتماد با بازدهی سه ماهه و ۶ ماهه به ترتیب ۵/ ۵ درصدی و ۵/ ۱۱ درصدی بهترین عملکرد را در بازه‌های زمانی مذکور داشته‌اند.

ثبت بالاترین نسبت شارپ در این دوره

همچنین از آنجا که عملکرد تعدیل شده با ریسک این صندوق‌ها نیز با نسبت شارپ سنجیده می‌شود و هرچه عدد برآورد شده برای این معیار بیشتر باشد نشان‌دهنده این است که صندوق مذکور قادر بوده بازدهی مازاد نرخ بهره بدون ریسک در ازای پذیرش ریسک اندک ایجاد کند. بر این اساس نسبت شارپ برای صندوق‌های درآمد ثابت در دوره مورد بررسی نسبت به دوره‌های قبل افزایش چشمگیری داشته و اختلاف فاحشی نسبت به سایر صندوق‌ها دارد به‌طوری‌که نسبت شارپ سه ماهه صندوق آکورد ۷۲/ ۳۵ و نسبت شارپ ۶ ماهه صندوق اعتماد ۹۲/ ۱۷ بوده که بالاترین نسبت‌های شارپ در دوره‌های مذکور میان تمامی صندوق‌ها است.

افزایش قابل توجه بازدهی صندوق‌های سهامی

در پی رشد ۱۶۰۰ واحدی شاخص کل بورس در مهرماه، شاهد رشد چشمگیر صندوق‌های قابل معامله از نوع سهامی بودیم. به‌طوری‌که در مهر ماه بر خلاف شهریور که بازدهی ماهانه منفی برای تمام صندوق‌های سهامی رقم خورده بود، بازدهی این صندوق‌ها افزایش قابل توجهی داشته به‌طوری که میانگین موزون بازدهی این صندوق‌ها در مهر ماه ۵۳/ ۲ درصد بوده که این میزان بیشترین مقدار میان انواع صندوق‌ها است. در این میان صندوق آتیمس با بازدهی ۸/ ۴درصدی، بیشترین بازدهی ماهانه را به خود اختصاص داد. صندوق آساس با بازدهی سه ماهه ۲/ ۶ درصدی و صندوق اطلس با بازدهی ۶ ماهه ۱۴/ ۷ درصدی نیز بالاترین بازدهی را در دوره‌‌های زمانی یاد‌شده میان صندوق‌های سهامی داشته‌اند. به دلیل ماهیت پر ریسک این صندوق‌ها با وجود بازدهی بهتر آنها نسبت به دوره‌های گذشته، عملکرد تعدیل شده با ریسک آنها افزایش قابل توجهی را نشان نمی‌دهد. صندوق اطلس با نسبت شارپ سه ماهه، ۶ ماهه و سالانه به ترتیب ۶۹/ ۰، ۰۲/ ۰-و ۱۷/ ۱ بهترین نسبت شارپ را میان صندوق‌های سهام داشته است.

عملکرد مطلوب صندوق‌های مختلط

شرایط مطلوب بازار سهام در ماه گذشته بر بهبود عملکرد کوتاه‌مدت صندوق‌های مختلط نیز اثر‌گذار بوده است به‌طوری که بازدهی صندوق‌های مختلط در مهر ماه نسبت به شهریور به‌طور متوسط ۵/ ۱ درصد افزایش داشته است. در این میان صندوق سخنم با کسب بازدهی ۶/ ۲ درصدی بهترین بازدهی را در مهر‌ماه داشته است. عملکرد بلند‌مدت صندوق ثروتم نسبت به سایر صندوق‌های مختلط بهتر بوده به‌طوری‌که بازدهی ۶ ماهه و سالانه آن به ترتیب ۵/ ۷درصد و ۱۱/ ۲۵ درصد بوده است، همچنین نسبت شارپ ۶ ماهه و سالانه این صندوق ۷/ ۰ و ۶۸/ ۲ برآورد شده است. صندوق آسام نیز با بازدهی و نسبت شارپ سه ماهه به ترتیب ۵/ ۴ درصدی و ۳۹/ ۰ بهترین عملکرد را در دوره سه ماهه میان صندوق‌های مختلط داشته است.

بهبود بازدهی دو صندوق شاخصی

در میان دو صندوق شاخصی نیز فیروزه و کاردان شاهد بهبود عملکرد خود در مهرماه بودند و در این مقایسه عملکرد کوتاه‌مدت صندوق فیروزه بهتر از کاردان بوده است. به‌طوری‌که بازده ماهانه و سه ماهه و نسبت شارپ سه ماهه این صندوق به ترتیب ۲/ ۲ درصد، ۴درصد و ۱۱/ ۰ بوده است. بازدهی سالانه صندوق کاردان نیز ۱۶/ ۱۸ درصد و نسبت شارپ آن نیز ۳/ ۰ برآورد شده است.

معیارهای نقدشوندگی

از آنجا که حدود ۷۰ درصد از حجم کل صندوق‌های قابل معامله در اختیار صندوق‌های درآمد ثابت است، به این ترتیب صندوق اعتماد با حجم ۹۹۵/ ۴ میلیارد ریال به تنهایی ۵۴ درصد از حجم کل صندوق‌های قابل معامله را تشکیل می‌دهد. صندوق آکورد با حجم ۳۴۸/ ۱ میلیارد ریال دومین صندوق بزرگ قابل معامله است و همچنین بیشترین حجم معاملات میان صندوق‌های درآمد ثابت متعلق به صندوق اعتماد با ۳۴ میلیارد ریال قرار دارد. میان صندوق‌های سهام، صندوق سپاس با حجم۲۰۰/ ۱ میلیارد ریال بزرگ‌ترین‌ صندوق قابل معامله سهام و سومین صندوق بزرگ قابل معامله است. صندوق کاریس با میانگین ۲۷۶ میلیون ریال بیشترین حجم معاملات را میان صندوق‌های سهامی دارد. بیشترین حجم معاملات صندوق‌های مختلط متعلق به صندوق آسام با میانگین ۱۲۱ میلیون ریال است.

معیارهای سنجش ریسک

انحراف معیار شناخته‌شده‌ترین و پرکاربرد‌ترین معیار سنجش ریسک است. همان‌طور که انتظار می‌رود انحراف معیار بازدهی برای صندوق‌های درآمد ثابت بسیار کمتر از سایر صندوق‌ها است به‌طوری که در این مدت انحراف معیار صندوق آکورد حدودا صفر بوده و این عدد نشان‌دهنده این است که صندوق مزبور گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری افراد ریسک‌گریز خواهد بود. همچنین با توجه به مفهوم بتا که نشان‌دهنده میزان همبستگی بازدهی صندوق با بازده بازار است، همان‌طور که انتظار می‌رود، بتا برای صندوق‌های درآمد ثابت بسیار کم و نزدیک به صفر است. صندوق اطلس و آتیمس به ترتیب با ۲۹/ ۰ درصد و ۷۴/ ۰ درصد کمترین و بیشترین انحراف معیار بازدهی را میان صندوق‌های سهامی به خود اختصاص داده‌اند. کمترین و بیشترین مقدار بتا نیز به ترتیب ۳۹/ ۰ و ۸۵/ ۰ است که متعلق به صندوق‌های آگاس و سپاس بوده است. این در حالی است که میان صندوق‌های مختلط شاهد افزایش چشمگیر در انحراف معیار صندوق سخنم بوده‌ایم به‌طوری که مقدار آن از ۳۷/ ۰ درصد به ۶۹/ ۲ درصد رسیده است.