نرخ سود اوراق در کانال جدید

دنیای اقتصاد: در ادامه رونق بازار بدهی، روز گذشته مرحله جدیدی از اسناد خزانه اسلامی در فرابورس عرضه شد. به این ترتیب، هفتمین دور از اوراق خزانه با نماد «اخزا۷» با قیمت ۸۶ هزار تومان، نرخ سود موثر ۵/ ۱۹ درصد پیدا کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای عرضه این اوراق در مهر ماه سال گذشته، این نخستین عرضه «اخزا» است که در نرخ سود موثر کمتر از ۲۰ درصد کشف قیمت شده است. در این مدت (کمتر از یک سال) نرخ بهره بازار بدهی از بیش از ۲۶ درصد به کمتر از ۲۰ درصد رسیده است که دستاورد مثبتی محسوب می‌شود. با این حال، نکته قابل توجه آن است که روند کاهش نرخ بهره در این بازار مشابه بازار بین بانکی تا حدودی شتاب خود را از دست داده است. موضوعی که بار دیگر بر لزوم مرتفع شدن موانع اصلی و ریشه‌ای کاهش نرخ سود تاکید دارد.

دو سنت‌شکنی در «اخزا7»

روز گذشته، هفتمین مرحله از اسناد خزانه اسلامی با نماد «اخزا۷» به ارزش کل ۱۵۰۰ میلیارد تومان در ساعات پایانی معاملات فرابورس عرضه شدند. اوراق مزبور که دارای قیمت سررسید ۱۰۰ هزار تومانی هستند با لحاظ نرخ تنزیل، به قیمت ۸۶ هزار تومان به ازای هر برگه کشف قیمت شدند. معاملات دیروز این اوراق، با حجم ۲۳ هزار و ۵۶۰ برگه به ارزش بیش از دو میلیارد تومان انجام شد. با توجه به آنکه اوراق اسناد خزانه اسلامی بدون سود اسمی (بدون کوپن) هستند، نرخ سود آنها تا سررسید معادل نرخ تنزیل (اختلاف قیمت خرید در بازار تا قیمت سررسید) است. بر این اساس، «اخزا۷» که در دوم مرداد سال ۹۶ سررسید می‌شود دارای نرخ سود موثر ۵/ ۱۹ درصدی و نرخ سود معادل بانکی ۹/ ۱۷ درصدی است. به این ترتیب، دو اتفاق جدید در عرضه اسناد خزانه اسلامی دور هفتم روی داد. اسناد خزانه اسلامی در تجربه ۶دوره قبلی خود با ارزش هزار میلیارد تومان برای هر مرحله عرضه شده بود این در حالی است که «اخزا۷» نخستین اوراق خزانه‌ای است که ارزش کل آن ۱۵۰۰ میلیارد تومان بود. اما دومین تفاوت اوراق مرحله هفتم با اوراق قبلی مربوط به نرخ سود آن است. انتشار دوره نخست اسناد خزانه در پاییز ۹۴، با نرخ سود موثر ۱/ ۲۶ درصدی کشف قیمت شدند. دوره بعدی اوراق که در زمستان ۹۴ عرضه شدند، نرخ سود‌هایی بین ۹/ ۲۴ درصد تا ۸/ ۲۵ درصد در زمان عرضه داشتند. «اخزا۶» نیز که اوایل تابستان سال جاری منتشر شدند دارای نرخ سود موثر ۶/ ۲۰ درصدی بودند، بنابراین اوراق جدید برای نخستین بار است که نرخ سود موثر کمتر از ۲۰ درصد دارند.

آماده‌باش عرضه اسناد خزانه

در حالی که عرضه اوراق خزانه گام مهمی در راستای تقویت بازار بدهی محسوب می‌شود، بازار منتظر انتشار چند دوره جدید از این اوراق است. به این ترتیب، اوراق مرحله هشتم (اخزا۸) نیز که اخیرا پذیرش شده بودند به زودی عرضه می‌شوند. همچنین اوراق مرحله نهم و دهم نیز روز گذشته بر اساس اطلاعیه منتشرشده در فرابورس پذیرش شدند. با توجه به موفق بودن تجربه انتشار اوراق خزانه، مرحله‌های جدید «اخزا»ها دارای ارزشی بیشتر و معادل ۱۵۰۰میلیارد تومان هستند. بنابراین عرضه این چهار مرحله جدید اسناد خزانه (هفتم، هشتم، نهم و دهم) می‌تواند ارزش بازار اسناد خزانه را دو برابر کند. تا پیش از عرضه «اخزا۷»، یعنی از ابتدای ارائه این اوراق، ۶ مرحله و هر کدام به ارزش هزار میلیارد تومان عرضه شده بود که ارزشی معادل ۶ هزار میلیارد تومان داشتند. چهار مرحله جدید «اخزا» نیز با ارزش ۶ هزار میلیارد تومان می‌توانند ارزش کل اسناد خزانه عرضه‌شده را دو برابر کنند. البته باید در نظر داشت که مرحله نخست و دوم اسناد خزانه تسویه شدند.

پیام نوسانات نرخ سود بازار

همان‌طور که اشاره شد مسیر نرخ سود در بازار بدهی کشورمان و در نتیجه، اسناد خزانه اسلامی روند کاهشی دارند. با این حال به نظر می‌رسد روند کاهش نرخ سود در این بازار نیز آهسته شده است. در واقع، گرچه کاهش بیش از ۶ واحد درصدی نرخ طی کمتر از یک سال در بازار بدهی نشانه‌ای مثبت برای فضای اقتصادی کشور محسوب می‌شود، اما به نظر می‌رسد افت بیشتر این نرخ نیاز به اقدامات جدی‌تر و اصولی‌تری دارد. مشابه بازار بدهی، نرخ سود در بازار بین بانکی نیز بر اساس گزارش اخیر بانک مرکزی با توقف روند کاهشی مواجه شده است به طوری که نرخ سودی که در برخی هفته‌ها در تابستان سال جاری به کانال ۱۷ درصد نیز رسیده بود، در مرداد و شهریور مجددا به کانال ۱۹ درصد نزدیک شده است.

به عبارت دقیق‌تر، نرخ سود در بازار بین‌بانکی به طور متوسط در شهریور ۷/ ۱۸ درصد بوده است. بانک مرکزی اعلام می‌کند که نرخ سود در برخی وام‌ها که ارزش کمتری داشتند بالای ۲۰ درصد نیز بوده است. این موضوع در بازار بدهی کشورمان نیز تا حدودی تکرار شده است و نرخ‌ها روند نزولی آهسته‌تری را تجربه می‌کنند. ریشه اصلی کُند شدن مسیر کاهش نرخ سود به وضعیت نظام بانکی کشور بر می‌گردد؛ جایی که همچنان بخش مهمی از منابع بانک‌ها قفل است و برای تغییر در شرایط اقتصاد و نرخ سود نیاز به تحولی جدی در نظام بازار پول است. اما فارغ از اقتصاد کلان، روند فعلی نرخ سود برای بازار سهام نیز پیام چندان مثبتی ندارد. کاهش این نرخ که منجر به بالا رفتن ارزش‌گذاری سهام می‌شود در شرایط کنونی برای ادامه روند خود با موانعی مواجه است. بر این اساس، بازار سهام که اکنون نیز نسبت قیمت به درآمد بالای ۷ مرتبه دارد، چندان پتانسیلی برای رشد بیشتر ندارد.