گروه بورس: حذف حجم مبنا و افزایش حد نوسان، حرکت بازار سرمایه را به سمت بازارهای پیشرفته جهانی و استانداردهای جهانی با سرعت بالاتر، پیش‌ می‌برد که امید است این تغییرات در کنار برنامه‌ریزی درخصوص بازنگری برای گره‌های معاملاتی، بازار را روان‌تر و نقدشوندگی آن را بیشتر کند و در نهایت سبب کمرنگ شدن پدیده صف‌نشینی و باعث رسیدن بازار سرمایه به جایگاه واقعی خود شود. سید‌روح‌الله میرصانعی، دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگو با «سنا» با اشاره به اظهارات چند روز گذشته رئیس جدید سازمان بورس مبنی بر احتمال اصلاح ریزساختارهای بازار سرمایه و تغییر متغیرهایی همچون حجم مبنا و دامنه نوسان، گفت: اعمال همزمان قانون حجم مبنا و دامنه نوسان به‌عنوان عامل مهمی در کاهش شدید نقد‌شوندگی سرمایه سهامداران خواهد بود که این موضوع در بلند‌مدت روند توسعه بازار سرمایه کشور را تسهیل می‌کند.

وی در ادامه افزود: در حال حاضر ریزساختارهای بازار سرمایه کشور محدودتر از بازار سرمایه کشورهای پیشرفته است به‌طوری‌که در بورس‌های کشورهای پیشرفته داد‌و‌ستد خیلی بازتر انجام می‌شود. به نظر می‌رسد علت اصلی این امر درعدم بلوغ بازار سرمایه، سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران و همچنین نداشتن بازار تحلیلی و حرفه‌ای است.

میرصانعی ادامه داد: گفته می‌شود ما به‌عنوان متولیان بازار سرمایه باید سرمایه‌گذاران را از ریسک‌های زیاد حفظ کنیم و با ایجاد محدودیت‌های قانونی از افزایش خطر جلوگیری کنیم این تفکر سنتی از ابتدای حیات بورس وجود داشته است.

میرصانعی با اشاره به این نکته که به دلیل تفکر مزبور، محدودیت‌های قانونی افزایش یافته، گفت: بر این اساس استدلال می‌شود، سرمایه‌گذاران عمدتا نابالغ و غیرحرفه‌ای هستند و ریسک بازار را افزایش می‌دهند و چنانچه محدودیت‌هایی همچون دامنه نوسان یا حجم مبنا اعمال نشود ممکن است به سرمایه‌گذاران آسیب‌هایی وارد شود.

به گفته میرصانعی، به مرور زمان این محدودیت‌ها باز‌تر شده، اما تا استانداردهای جهانی فاصله قابل توجهی وجود دارد.

صف‌نشینی، محصول اعمال محدودیت

دبیرکل کانون کارگزاران یکی از آسیب‌های جدی این محدودیت‌ها را تشکیل پدیده صف‌نشینی در بازار دانست و گفت: تشکیل صف‌های خرید و فروش مهم‌ترین‌ محصول اعمال این محدودیت‌ها است.

وی ادامه داد: با تشکیل صف، اولین خصوصیت بازار که همه به دنبال آن هستند، یعنی نقدشوندگی تهدید می‌شود، در واقع زمانی که صف‌های خرید و فروش تشکیل می‌شود، سرمایه‌گذاران به راحتی نمی‌توانند خرید و فروش کنند بنابراین نقدشوندگی محدود خواهد شد. میرصانعی پیامد دیگر محدودیت‌های قانونی بازار سرمایه را رسیدن به نقطه تعادل قیمت سهم عنوان کرد و گفت: محدودیت‌ها فرآیند تعیین قیمت بر اساس عرضه و تقاضا را کند و بازار را فرسایشی می‌کند، فرض کنید همزمان با انتشار خبر مثبت یا منفی در مورد یک صنعت، شرایط شرکت‌ها تغییر می‌کند و طبیعتا تاثیر این خبر باید در بازار منعکس و قیمت سهام آن شرکت‌ها تعدیل شود؛ اما محدودیت دامنه نوسان، فرآیند تعدیل قیمت را طولانی می‌کند و مانع از این می‌شود که سهم یا اوراق به راحتی به قیمت تعادلی خودش برسد.

وی ادامه داد: ما نمی‌توانیم مانع حرکت بازار به سمت قیمت تعادلی شویم و به هر میزان هم محدودیت اعمال شود، بازار به سمت قیمت متعادل حرکت خواهد کرد. در این میان اعمال دامنه نوسان یا سایر محدودیت‌های مشابه، تنها این فرآیند را طولانی و فرسایشی می‌کند و فرآیندی که باید ظرف یک روز یا چند روز حادث شود را چند ماه زمان‌بر می‌کند.

دبیرکل کانون کارگزاران بیان کرد: در بازاری که صف‌های طولانی خرید و فروش وجود دارد هر فردی با اتکا به اینکه سهم شرکتی که تقاضا دارد، ارزنده است و شرکتی که در لیست فروش است، سهام خوبی ندارد، وارد بازار می‌شود که این تحلیل ابتدایی و غیرحرفه‌ای، آفت بازار سرمایه است و منجر به از بین رفتن تحلیل‌های حرفه‌ای و تکنیکال در بورس می‌شود.

میرصانعی در ادامه با اشاره به اینکه یکی دیگر از آسیب‌های صف‌نشینی فشار زیاد آن به سامانه معاملات است، گفت: از دیگر معایب صف‌نشینی، بی‌اعتمادی و در نهایت بی‌عدالتی برای سرمایه‌گذاران خواهد بود. وی در ادامه خاطرنشان کرد: در دیگر بورس‌های دنیا معمولا این محدودیت‌ها وجود ندارد و این شرایط برای آنها ناشناخته است و چنانچه خواهان جذب سرمایه‌گذار خارجی هستیم باید بازارمان به سمت استانداردهای بین‌المللی حرکت کند. میرصانعی در ادامه در نقد تفکر اعمال محدودیت در بازار سرمایه، گفت: یکی از دلایلی که سرمایه‌گذاران به بلوغ نرسیده‌اند، اعمال همین محدودیت‌ها است و تا وقتی که ما این محدودیت‌ها را اعمال کنیم، سرمایه‌گذار چه نیازی احساس می‌کند که به بلوغ برسد یا از تحلیل استفاده کند. در واقع چنانچه پدیده صف‌نشینی را در بازار نداشته باشیم، افراد برای سرمایه‌گذاری به سمت تحلیل‌های کارشناسی می‌روند. وی پیشنهاد کرد: چنانچه برخی افراد، توان تحلیل ندارند به‌صورت مستقیم وارد بازار نشوند و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.

اقدامات لازم برای دستیابی به بازاری توسعه یافته

دبیرکل کانون کارگزاران با اشاره به اینکه حذف حجم مبنا و افزایش تدریجی دامنه نوسان و حل موضوع گره معاملاتی مهم‌ترین‌ عناصر توسعه بازار سرمایه محسوب می‌شوند، گفت:در گام اول باید حجم مبنا حذف شود، در بازار فرابورس با وجود نبود حجم مبنا نه به فرهنگ سهامداری لطمه‌ای وارد شده، نه سطح تحلیل دچار خدشه شده و نه ریسک سرمایه‌گذاران افزایش پیدا کرده است و بالعکس مزایای بسیاری نیز برای آن به همراه داشته که در این راستا می‌توان به روند سرعتی تعادل در قیمت‌ها و همچنین تشکیل صف‌های خرید و فروش کمتر، اشاره کرد. میرصانعی ادامه داد: افزایش دامنه نوسان به‌صورت تدریجی گام دیگر توسعه بازار سرمایه است، دامنه نوسان می‌تواند هر ۶ ماه یک درصد در بورس و فرابورس افزایش پیدا کند تا به سطح استانداردهای جهانی برسد.

وی در ادامه افزود: گام آخر، حل موضوع گره معاملاتی است، در بورس‌های مختلف دنیا، هنگام انجام معاملات وقتی سهامی به پیک دامنه نوسان می‌رسد، آن نماد را به مدت کوتاهی متوقف می‌کنند و دقایقی بعد با یک دامنه وسیع‌تر، باز می‌شود تا صف تشکیل نشود.