بازار سهام در محاصره فروشندگان

گروه بورس، هاشم آردم: شاخص بورس تهران طی معاملات روز گذشته بار دیگر سرخ‌پوش شد و با افت ۱۱۷ واحدی به رقم ۷۴ هزار و ۷۰۰ واحد رسید. با احتساب کاهشی که در روز گذشته رخ داد، حال چهار روز کاری پیاپی است که این نماگر بورسی با افت مواجه می‌شود. طی این مدت شاخص بورس تقریبا ۱۲۰۰ واحد (معادل ۵/ ۱ درصد) از ارتفاع خود را از دست داده است. به عبارت دقیق‌تر سهامداران بورسی طی ۴ روز اخیر به‌طور متوسط ۵/ ۱ درصد از دارایی‌های خود را از دست داده‌اند.

حال نه تنها ارزش معاملات به روزهای پیش از اجرایی شدن برجام میل کرده است، بلکه شاخص بورس نیز به تدریج به سوی همان عددی می‌رود که پیش از اجرایی شدن برجام در آن قرار داشت. آخرین باری که شاخص بورس در این محدوده‌ها قرار داشت، به اواسط بهمن ماه سال گذشته بر‌می‌گردد. به نظر می‌رسد در آن دوره، خوش‌بینی به اقتصاد کشور در فضای پسابرجام بسیار پررنگ بود و قیمت در نمادهای مختلف به سرعت در حال سقف‌شکنی بود.

فروشندگان منتفع در کنار فروشندگان متضرر

نکته مهمی که در این میان باید در نظر داشت، سود سریعی است که از ابتدای زمستان سال گذشته در بازار سهام شکل گرفته است. ابتدای زمستان سال گذشته را می‌توان مبدا خوبی برای تاریخ جدید بورس در نظر گرفت. با تغییر فضای بازارها و رفع یک ریسک سیستماتیک مهم، بسیاری از سرمایه گذاران برای ورود به بورس ترغیب شدند. دوره‌های رونق و اوج‌گیری قیمت‌ها در بزنگاه‌های هسته‌ای نیز می‌تواند تاریخ‌های مهمی قلمداد شوند. در آن دوره‌ها ارزش معاملات به شدت افزایش می‌یافت، بنابراین می‌توان ادعا کرد که بسیاری از فعالان فعلی بازار، در آن دوره‌ها وارد بازار شده‌اند. با آغاز زمستان ۱۳۹۴، موج جدیدی از اقبال به بازار سهام آغاز شد و در نهایت شاخص بورس در اسفند ۹۴، به سقف دو ساله خود رسید. بنابراین می‌توان ادعا کرد که بسیاری از فعالان بازار قادر بودند سود قابل توجهی را شناسایی کنند و بسیاری دیگر نیز زیان‌های خود را جبران شده دیدند. با طولانی شدن روند اجرایی برجام و موانع پیش روی آن، از یکسو خوش‌بینی به بازار سهام کاهش یافت و در نتیجه جذب تقاضای جدید از سوی بازار با مشکل مواجه شد. از سوی دیگر نیز سهامداران شناسایی سود را استراتژی مناسب‌تری دیدند، بنابراین فشار فروش نیز افزایش یافت. حال می‌توان فعالان بازار را به دو دسته عمده تقسیم کرد؛ اول گروهی که پیش از اجرایی شدن برجام ریسک کرده‌اند و وارد بازار شده‌اند و دوم گروهی که در قیمت‌های بالاتر و پس از اجرایی شدن برجام ورود به بازار را مناسب دیده‌اند. دسته اول هنوز می‌توانند در بهترین شرایط سودی معادل ۵/ ۲۱ درصد (معادل رشد شاخص از ابتدای زمستان تاکنون) را شناسایی کنند. سودی که با توجه به شاخص‌های کلیدی اقتصادی می‌تواند مناسب ارزیابی شود. دسته دوم احتمالا در زیان به سر می‌برند. بنابراین می‌توان زمان اهمیت ورود به بازار را در این مقطع دریافت. اما نکته اینجاست که احتمالا گروه کوچکی از فعالان بازار قادر بوده‌اند در بهترین زمان وارد بازار شوند. چرا که پیش از زمستان سال گذشته ارزش معاملات به شدت کاهش یافته بود. بنابراین می‌توان ادعا کرد که احتمالا دسته اول نیز برای رسیدن به این سود، زمان زیادی را منتظر مانده‌اند و می‌توان زمان ورود دسته اول را یک بازه زمانی بلندمدت در بین سال‌های ۹۳ و ۹۴ در نظر گرفت. اما دسته دوم که احتمالا پرتفوهای زیان‌دیده‌ای در اختیار دارند، تنها سه یا چهار ماه منتظر مانده‌اند. به عبارت دقیق تر چنانچه بازه زمانی موردنظر این سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت بوده است، حالا باید با زیان از بازار خارج شوند. در این میان اما خبرهای مثبتی نیز در بازار جاری است. یکی از این اخبار، چشم‌انداز نزولی نرخ سود سپرده ها است که می‌تواند بازارها را متحول کند. نکته دیگری که می‌تواند بازار را با رونق مواجه کند، عادی شدن روابط مالی با جامعه بین‌المللی است که وزارت خارجه با کارنامه موفق خود وعده داده است آن را پیگیری کند. باید پذیرفت که چشم‌انداز بازار هنوز مثبت است چرا که فضای اقتصاد کشور نسبت به سال‌های گذشته تغییر محسوسی را تجربه کرده است و بازار در شرایط فعلی، فقط تاوان هیجانات مثبت در دوره سه ماهه زمستان سال گذشته را می‌پردازد.

جدایی مسیر شاخص‌ها

روز گذشته اگرچه شاخص کل بورس با افت ناچیزی مواجه شد و ارزش معاملات همچنان چنگی به دل نمی‌زد، اما شاخص هم وزن بیش از ۲۶ واحد (معادل ۲/ ۰ درصد) مثبت شد. به نظر می‌رسد فشار فروش در نمادهای عمده و شاخص‌ساز بازار هنوز وجود دارد اما نمادهای کوچک‌تر نه تنها به تعادل رسیده‌اند، بلکه با رشد قیمت نیز همراه بوده‌اند. از میان ۳۷ صنعت بورس، روز گذشته ۱۳ صنعت با رشد شاخص مواجه بودند و در طرف دیگر نیز ۲۲ صنعت با افت قیمت سهام روبه‌رو‌ شدند. منفی‌ترین گروه‌های بازار عبارت بودند از ساخت دستگاه‌های ارتباطی، سایر واسطه‌گری‌های مالی (لیزینگ ها) و گروه قند و شکر که هر یک به ترتیب افت شاخص ۵۸/ ۴، ۲۵/ ۱ و ۰۵/ ۱ درصدی را ثبت کردند. در طرف دیگر گروه‌های استخراج زغال‌سنگ (با لیدری به نام کطبس)، استخراج سایر معادن (با تک نماد کماسه) و ساخت محصولات فلزی (با ادامه رشد قیمت در نماد فاراک) بیشترین رشد شاخص را ثبت کردند و هریک به ترتیب سهامداران خود را با ۳۰/ ۴، ۷۸/ ۳ و ۳۲/ ۳ درصد سود بدرقه کردند.

همچنین طی معاملات روز گذشته، بیشترین ارزش معاملات به گروه‌های خودرو و ساخت قطعات، ساخت محصولات فلزی و سرمایه‌گذاری‌ها اختصاص یافت. از میان گروه‌های بزرگ و شاخص‌ساز، خودرویی‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها، بانکی‌ها و محصولات شیمیایی با افت شاخص‌های خود مواجه شدند. همچنین گروه‌های فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی و تامین آب، برق و گاز از جمله گروه‌های بزرگی بودند که به سهامداران خود به‌طور متوسط سود رساندند.

از میان نمادهای مهم نیز، فارس، وبملت و وساپا بیشترین تاثیر منفی را برای شاخص کل رقم زدند و هریک به ترتیب شاخص را ۶۷، ۳۱ و ۲۷ واحد تنزل دادند. از میان نمادهای تاثیرگذار منفی بر شاخص، فارس و وبملت در روزهای گذشته شاهد معاملات بلوکی در نماد عادی به منظور ارتقای سطح شاخص کل بودند. همچنین نمادهای فملی، پارسان و فاراک در روز گذشته بیشترین تاثیر مثبت را برای شاخص کل به ارمغان آوردند و هریک به ترتیب آن را ۳۵، ۲۶ و ۲۰ واحد ارتقا دادند. از میان گروه‌ها نیز، گروه‌های فلزات اساسی، ساخت محصولات فلزی و عرضه برق، گاز و بخار آب بیشترین تاثیر مثبت را روی شاخص کل گذاشتند و جمعا آن را ۹۰ واحد ارتقا دادند. در طرف دیگر گروه‌های محصولات شیمیایی، خودرویی‌ها و شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی نیز بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل رقم زدند.

در روز گذشته در کل ۶۷۶ میلیون و ۳۱۹ هزار ورقه بهادار به ارزش ۱۵۴ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان و در ۵۲ هزار و ۹۰۹ نوبت در بورس تهران دست به دست شد. شاخص‌های نقدشوندگی بازار سهام تهران (از جمله ارزش، حجم و تعداد معاملات) همچنان نسبت به دوره رونق بورس، در سطح بسیار نازلی قرار دارد.