«دنیای اقتصاد» از ۸ مقام ارشد بورس‌های جهانی نظرخواهی کرد
۳+۱۰ بیم و امید بورس برای خارجی‌ها
گروه بورس-طلیعه لطفی‌زاده، مهرنوش سلوکی: با شروع رفع تحریم‌های هسته ای، فصل جدیدی از روابط ایران با کشورهای خارجی رقم خورد که نمود آن به خوبی در تعدد حضور هیات‌های تجاری کشورهای مختلف مشهود است. در این بین بورس تهران که در سال اخیر به‌عنوان پربازده‌ترین بازار سهام دنیا شناخته شد، این روزها شاهد مذاکرات متعدد میان مدیران ارشد داخلی و دیگر کشورها است. برهمین اساس «دنیای اقتصاد» در حاشیه برگزاری هشتمین نشست بازار سرمایه اسلامی (ICM)، به میان شرکت‌کنندگان بین‌المللی این همایش رفته و نظرات آنها را درخصوص بازار سرمایه ایران و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در آن جویا شده است.
گروه بورس-طلیعه لطفی‌زاده، مهرنوش سلوکی: با شروع رفع تحریم‌های هسته ای، فصل جدیدی از روابط ایران با کشورهای خارجی رقم خورد که نمود آن به خوبی در تعدد حضور هیات‌های تجاری کشورهای مختلف مشهود است. در این بین بورس تهران که در سال اخیر به‌عنوان پربازده‌ترین بازار سهام دنیا شناخته شد، این روزها شاهد مذاکرات متعدد میان مدیران ارشد داخلی و دیگر کشورها است. برهمین اساس «دنیای اقتصاد» در حاشیه برگزاری هشتمین نشست بازار سرمایه اسلامی (ICM)، به میان شرکت‌کنندگان بین‌المللی این همایش رفته و نظرات آنها را درخصوص بازار سرمایه ایران و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در آن جویا شده است. بررسی پاسخ‌ها به خوبی نشان می‌دهد که مدیران ارشد بورس‌ها و سرمایه‌گذاران بین‌الملل، ایران را به دلیل داشتن منابع غنی، پرپتانسیل دانسته و آینده روشنی را برای آن متصور هستند. از سوی دیگر، نگرانی از نظام ارزی ایران درخصوص ارز دونرخی، فرآیند پرداخت سود نقدی و زمان‌بر بودن آن در ایران و عدم آشنایی بسیاری از بورس‌های جهان نسبت به ابزارهای مالی اسلامی ایران را از مشکلاتی می‌دانند که می‌تواند حضور سرمایه‌گذار خارجی را تحت‌الشعاع قرار دهد.
بازار جهانی الگوی خوبی برای ایران
دکتر رابرت ارت(Dr. Robert Ert)، رئیس هیات مدیره و مدیر کل توسعه کسب و کار (business development) بورس مونیخ در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» میگوید: در گذشته ما چندین بار از سازمان بورس و نهادهای ناظر بازار سرمایه ایران دیدار کرده و گفت‌وگو نیز داشته‌ایم. در دیدار اخیر رئیس بورس مونیخ نیز حضور داشت و با مسوولان بورس و فرابورس مذاکره کرد. وی درخصوص شرایط بازار ایران این چنین میگوید: بازار ایران پتانسیل‌های قابل‌توجهی دارد، میزان رشد و بازدهی بازار سهام که در سخنرانی‌ها مطرح شد، بسیار امیدوارکننده است. ایران دسترسی بسیاری به منابع دارد، منابعی از جمله نفت، بهترین منبعی است که هر کشور می‌تواند داشته باشد. بنابراین چشم‌انداز بسیار روشنی درخصوص اقتصاد ایران وجود دارد.
روبرت ارت در ادامه بیان کرد: زمانی که به آمارها و اطلاعاتی که CSDI (شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار ایران) منتشر می‌کند، توجه می‌کنیم درمی‌یابیم که ایران مدت بسیار زیادی است که از صحنه بین‌المللی دور بوده است. بنابراین در شرایط کنونی باید استانداردهای ایران در سطح جهانی توسعه یابد و به استانداردهای بین‌المللی نزدیک شود.برای مثال، زمان تحویل اوراق سهام (delivery time for securities) از مواردی است که باید به آن توجه شود، سرمایه‌گذاران بین‌المللی انتظار دارند که این اوراق در زمان مشخصی تحویل شود. بنابراین، این استانداردهای بین‌المللی باید در بازار سرمایه، CSDI (شرکت‌سپرده‌گذاری مرکزی) و همچنین نهادهای نظارتی پیاده شود تا امکان تسهیل سرمایه‌گذاری برای خارجی‌ها فراهم شود. این عضو بورس مونیخ درخصوص پیوند ایران به بورس‌های جهانی نیز بیان کرد: بهتر است که همکاری ایران با بازیگران بین‌المللی از هم‌اکنون آغاز شود. این تبادل همکاری‌ها کمک می‌کند که ایران با استفاده از تجارب کشورهای دیگر از خطاهایی که ممکن است به وقوع بپیوندند در امان بماند. بر همین اساس بازارهای سرمایه بین‌المللی می‌توانند الگوی خوبی برای بازار سرمایه ایران باشد. در غیر این صورت به نظر من شرایط سعی و خطا به وجود خواهد آمد و می‌تواند هزینه‌های سنگینی را به همراه داشته باشد.
وی همچنین درخصوص موانع همکاری ایران با کشورهای خارجی نیز بیان کرد: به نظر من مانع جدی وجود ندارد، اما مسائلی وجود دارد که نیاز به حل و فصل دارد. تخصص من در حوزه خرید و فروش اوراق بهادار و شرایط پرداخت و قوانین و مقررات نظارت بر این امور است. بنابراین استانداردسازی شرایط تسویه اوراق و استانداردسازی خرید و فروش برای تسهیل همکاری بسیار مهم است. علاوه بر این، شفافیت عامل بسیار مهمی در بازار سرمایه است. برای مثال سرمایه‌گذاران در اروپا درباره ابزارهای مالی اسلامی اطلاعات کافی ندارند و این سرمایه‌گذاران هنوز سوالات بسیاری دارند. اینکه این ابزارها چگونه کار می‌کنند و بازگشت سرمایه روی این اوراق چگونه است از جمله سوالاتی است که سرمایه‌گذاران پیش از وارد شدن به بازار سرمایه ایران باید نسبت به آن آگاهی پیدا کنند، در غیر این صورت سرمایه‌گذاران تمایل چندانی به ورود به این بازار پیدا نمی‌کنند. اینها موضوعاتی هستند که باید حل و فصل شوند و به‌عنوان مانع محسوب نمی‌شوند. باید توجه کرد زمانی که یک سرمایه‌گذار می‌خواهد وارد یک بازار شود، ابتدا به چارچوب‌های قانونی، شرایط فنی و استانداردهای موجود در این بازار توجه می‌کند.
مدیر‌کل توسعه کسب‌و‌کار بورس مونیخ در ادامه به مواردی که درسرمایه‌گذاری مهم است، اشاره کرد و گفت: اولین موضوعی که اهمیت بسیاری دارد، این است که بدانیم چرا اوراق (ابزارهای مالی) یکسان در پلت‌فرم‌های مختلف عرضه می‌شود. توجه به این موضوع باعث می‌شود نقدینگی موجود متمرکز نباشد و در بخش‌های مختلف بازار تقسیم شود؛ زمانی که یک سرمایه‌گذار بخواهد وارد بازار شود خواستار آن است که بداند نقدینگی در کجا متمرکز شده است. زمانی که شما نقدینگی را در بخش‌های مختلف و پلت‌فرم‌های مختلف تقسیم کنید برای سرمایه‌گذار سوال پیش می‌آید که پلت‌فرم اصلی کجا است و نقدینگی اصلی در کدام بازار است و کدام یک از بازارها بازدهی بهتری خواهد داشت. دومین مساله مهم، این است که شرکت‌های تامین سرمایه برای معامله در بورس فعال شوند؛ برای مثال من می‌خواهم صکوک را که توسط شرکت‌های مختلفی عرضه می‌شود معامله کنم؛ پس نیاز به عضویت بیشتری برای شرکت‌های تامین سرمایه داریم که بتواند گزینه‌های معاملاتی بیشتری را ارائه کند.
این سرمایه‌گذار خارجی در ادامه بیان کرد: تغییر در دسته‌بندی بورس‌ها و تخصصی شدن آنها برای ابزارهای مالی مختلف، به کارآیی بازارها کمک زیادی می‌کند؛ برای مثال در بحث انواع کالاها صحبت کنیم. روز گذشته درباره یک ETF با پشتوانه طلا صحبت کردیم که ممکن است در بازار بورس کالا ارائه شود. در آلمان نیز بورس‌های مختلفی وجود دارد و هشت بورس آلمان بسیار موفق هستند. تفاوت آنها این است که هر کدام از این بازارها بر نوع خاصی از ابزارهای مالی متمرکز هستند. برای مثال صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) یا ETFها. هر یک از این بورس‌ها در یک زمینه تخصصی فعالیت می‌کنند و در همین زمینه تخصصی بسیار گسترده هستند. برای مثال بازار سهام مونیخ به‌صورت تخصصی در زمینه خرید و فروش سهام خارجی فعالیت می‌کند؛ اما خرید و فروش سهام DAX (شاخصی که شامل سهام 30 شرکت است که در بورس فرانکفورت معامله می‌شود) در حوزه تخصصی ما نیست.
وی در پاسخ به سوالی درخصوص پتانسیل ارائه سهام شرکت‌های ایرانی در بازار سهام اروپایی نیز بیان کرد: تصور می‌کنم پتانسیل زیادی برای ارائه سهام شرکت‌های ایرانی در بازارهای سهام دنیا وجود دارد. من هیچ نکته منفی در این زمینه نمی‌بینم؛ اما آنچه در شرایط کنونی برای سرمایه‌گذاران خارجی مهم است نشانه‌های توسعه پایدار در یک کشور است. برای مثال در شرایط کنونی مسائلی مانند سن قانونی کار (کار کردن بچه‌ها) مساله بسیار مهمی است. زمانی که مسائل این چنینی شفاف شوند و نشانه‌های توسعه پایدار به‌وجود بیاید، آن زمان می‌توان پتانسیل زیادی را در زمینه سرمایه‌گذاری به ویژه سرمایه‌گذاری در زمینه ابزارهای مالی اسلامی دید. روبرت ارت، همچنین درخصوص ابزارهای مالی اسلامی گفت: در شرایط کنونی تقاضا برای این اوراق چندان زیاد نیست؛ من پیش از اینکه در این کنفرانس شرکت کنم، با دویچه بانک مذاکراتی داشتم، اما مسوولان این بانک اعلام کردند که در حال حاضر تقاضای زیادی برای این اوراق وجود ندارد.
با اینکه جمعیت ترکیه‌ای کشور آلمان زیاد است، یک بانک ترکیه‌ای در آلمان که مشتریان آن تقاضایی برای اوراق مالی اسلامی داشته باشند، وجود ندارد. دلیل اصلی این نیست که به این اوراق احتیاجی وجود ندارد، بلکه علت عدم تقاضا کمبود اطلاعات میان سرمایه‌گذاران است. به‌عنوان مثال، من پیش از اینکه به این کنفرانس بیایم هیچ اطلاعی در مورد ابزارهای مالی اسلامی نداشتم. اما طی 3 روزی که در تهران هستیم، گفت‌وگوهای متعددی در‌مورد صکوک و سایر ابزارهای اسلامی داشته‌ایم اما هنوز کمبود اطلاعات در این زمینه به وضوح دیده می‌شود و این مساله نیاز به بررسی دارد. وی در ادامه بیان کرد: این نکته بسیار مهمی است که ریسک نکول (default) در صکوک بسیار پایین است و همزمان نرخ سود بالایی دارند. این در حالی است که سرمایه‌گذاران کم‌ریسک آلمانی پول خود را به بانک‌ها می‌دهند که هرچند ریسک نکول اندکی دارند، اما نرخ سود صفر یا منفی دارند. بنابراین این می‌تواند جذابیت زیادی به صکوک ببخشد.
با این توصیفات با توجه به ریسک نکول پایین یا نزدیک به صفر درصد اوراق اسلامی، این امر می‌تواند اوراق را بسیار برای سرمایه گذران جذاب کند. بنابراین لازم است که این آگاهی به سرمایه‌گذار داده شود که بازدهی این سرمایه‌گذاری از چه محلی است، همچنین باید نسبت به ریسک و بازدهی این سرمایه‌گذاری آگاه باشند. این سرمایه‌گذار آلمانی در مورد انتخاب صنایع در ایران گفت: من نسبت به صنایع آگاهی ندارم اما همان‌طور که پیش تر اشاره کردم ایران به مدت 10 سال از بازارهای بین‌المللی دور بوده و این امر باعث شده است سرمایه گذاران سایر کشورها نسبت به شرایط کنونی ایران اطلاعی نداشته باشند. من شخصا سعی کردم در مورد ایران اطلاعاتی از طریق اینترنت کسب کنم؛ اما منابع بسیار محدودی وجود دارد. این اطلاعات بسیار محدود است و کمبود اطلاعات در شرایط کنونی بسیار مشهود است.
شرایط سخت افتتاح حساب در ایران
شرکت اسکاراباس ( Skarabäus) یک شرکت بزرگ آلمانی است که در زمینه راه‌اندازی و توسعه بازار سهام اشتوتگارت (دومین بازار سهام بزرگ آلمان) فعالیت دارد. جان لودویگ، مدیرعامل این شرکت در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» به پرسش‌هایی درخصوص بازار سهام ایران و جهان، و همچنین شرایط سرمایه‌گذاری در بازار ایران اینچنین پاسخ داد: بازار سهام اشتوتگارت یکی از 8 بازار سهام کشور آلمان است. عملکرد شرکت Skarabäus مشابه بازار اختیار (option) است که ابزار مالی امنی برای سرمایه‌گذاران نیمه حرفه‌ای بازار به شمار می‌رود و شرکت ما در دنیا بزرگ‌ترین شرکت در زمینه تبادل (exchange) این‌گونه محصولات به شمار می‌رود.
لودویگ درخصوص ریسک‌های سرمایه‌گذاری در ایران میگوید: پیش از بررسی ریسک‌های سرمایه‌گذاری در ایران، به نظر من موضوع اصلی قابلیت سرمایه‌گذاری در ایران است. در شرایط کنونی موضوع مهمی که مطرح است نحوه ورود سرمایه‌گذاران خارجی به ایران و شرایط سرمایه‌گذاری است. به‌عنوان مثال سرمایه‌گذاران خارجی تنها قابلیت افتتاح حساب در دو بانک ایرانی را دارند. بنابراین در شرایط کنونی سرمایه‌گذاری و ورود به بازار سرمایه برای سرمایه‌گذاران خارجی در ایران چندان آسان نیست. با این حال به نظر می‌رسد علاوه بر ایجاد شرایط زیرساختی و قانونی،زمان بیشتری برای مهیا کردن شرایط برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی لازم است. وی همچنین در ادامه بیان کرد: این موضوعات مشکلاتی نیست که بتوان طی چند ماه حل کرد. به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران اروپایی، (از آنجا که خودم هم اروپایی هستم و می‌توانم از این نظر صحبت کنم) به 3 تا 5 سال زمان نیاز دارند تا بتوانند سرمایه‌گذاری مطمئنی در ایران داشته باشند.
مدیر عامل شرکت Skarabäus در ادامه به بررسی تغییرات بازار سهام ایران پرداخت و گفت: به دلیل اینکه ایران شباهت کمتری به سایر کشورهای دنیا دارد، تغییر در جزئیات قوانین، مساله مهمی در بازار سهام این کشور به شمار می‌رود. یعنی علاوه بر قوانین و مقرارت، سایر موارد از جمله نحوه پرداخت سود نقدی سهم‌هابسیار مهم است؛ برای مثال در اروپا شما اگر سهمی را داشته باشید پرداخت سود تقسیمی؛ به‌صورت اتوماتیک و طبق زمان از قبل تعیین شده پرداخت می‌شود. در ایران شرکت‌ها تعهدی در پرداخت سود نقدی (dividend) ندارند و گاهی اوقات این موضوع تا 8 ماه نیز هم زمان می‌برد. توجه کنید که 8 ماه دیرکرد در پرداخت، برای یک سرمایه‌گذار خارجی متعجب‌کننده است. این امر مغایر با استانداردهای سایر کشورها است. این تنها یک مورد است، به‌طور کلی دیگر جزئیات قوانین و مقررات هم وجود دارد که با استانداردهای بین‌المللی تفاوت دارد؛ این یکسان‌سازی استانداردها با استانداردهای بین‌المللی می‌تواند راه را برای ورود سرمایه‌گذار خارجی ساده‌تر کند.
وی همچنین درخصوص دریافت اطلاعات از شرکت‌های ایرانی گفت: برای سرمایه‌گذار خارجی بسیار ساده تر است که بتواند اطلاعات مورد نیازش را به انگلیسی دریافت کند. اگر شما قصد داشته باشید که اخبار شرکت‌ها را در ایران دنبال کنید، متوجه می‌شوید که اکثر این اخبار به زبان فارسی هستند. همچنین شرکت‌های خارجی به دریافت اطلاعات درباره محصولات شرکت‌های ایرانی نیاز دارند که باید این اطلاعات به زبان انگلیسی بوده و امکان دریافت اطلاعات به‌صورت آنلاین وجود داشته باشد؛ تمام اینها قدم‌های کوچکی است که در آینده نزدیک باید برداشته شود، پس از آن است که سرمایه‌گذاران خارجی تمایل زیادی برای ورود به بازار سرمایه ایران خواهند داشت.
وی همچنین در پاسخ به سوالی درخصوص بخش‌های جذاب سرمایه‌گذاری در ایران گفت: فکر می‌کنم این مساله به این بستگی دارد که سرمایه‌گذار در کشور مبدا خود چه کسب و کاری داشته باشد، به دلیل اینکه زمینه‌های کسب‌و‌کار متنوع و جالبی برای سرمایه‌گذاری در ایران وجود دارد؛ نمی‌توان گفت یک بخش خاص در اقتصاد ایران جذاب است. در کل ایران از لحاظ پتانسیل اقتصادی بسیار جالب و قابل توجه برای سرمایه‌گذاران خارجی است. لودویگ در پاسخ به سوالی درخصوص انتخاب نحوه سرمایه‌گذاری درایران(سرمایه‌گذاری مستقیم یا سرمایه‌گذار پرتفولیویی) نیز اینچنین بیان کرد: نحوه انتخاب نوع سرمایه‌گذاری در ایران بستگی به میزان سرمایه‌ای دارد که سرمایه‌گذاران خارجی وارد می‌کنند. اگر سرمایه‌گذار برای توزیع ریسک تمایل به داشتن سهام در ایران نیز داشته باشد، نیازی به ورود سرمایه‌گذاری مستقیم نیست؛ برای مثال اگر سرمایه‌گذار آلمانی بخواهد در آسیا سرمایه‌گذاری کند، او نیازی به داشتن حساب در آسیا ندارد، او می‌تواند حساب بانکی خود را در آلمان داشته باشد و این بانک امکان خرید سهام در بازارهای آسیا را می‌دهد.
تفاهم‌نامه همکاری پلی برای ورود ایران به اروپا
زنوفون آلوو نیتیس (Xenophon D. Alvonitis) نایب رئیس کمیسیون بازار سرمایه یونان (Hellenic Republic Capital Market commission)،از دیگر افرادی بود که در این همایش شرکت داشت.وی درخصوص روابط یونان و ایران بیان کرد: ما همواره روابط نزدیکی با بازار سهام تهران و کمیسیون بازار سرمایه ایران داشته ایم. طبق تفاهم‌نامه امضا شده، دو بازار در نظر دارند محصولات مالی جدید منتشر کنند؛ اولین پروژه راه‌اندازی یک ETF است که اگر موفق باشد می‌توانیم همکاری هایمان را توسعه دهیم. از قبل نیز روابط دو کشور بسیار خوب بوده است، که در شرایط کنونی سعی داریم به بهبود روابط ایران با سایر بازارهای سهام اروپایی کمک کنیم. یونان در این تفاهم‌نامه مانند یک واسط میان بازارهای سهام ایران و بازارهای سهام اروپا عمل می‌کند. همچنین تمایل داریم فعالیت بیشتری با سرمایه‌گذاران ایرانی داشته باشیم و آنها را به سرمایه‌گذاری در محصولات مالی خود ترغیب کنیم؛ بنابراین پتانسیل لازم برای سرمایه‌گذاری پرتفویی (FPI) در ایران وجود دارد.
وی میزان توسعه یافتگی بازار سرمایه ایران را بالا دانست و گفت: به نظر می‌رسد بازار سرمایه ایران به دلیل مسائل سیاسی نتوانسته به رشد ایده آل خود برسد؛ با این حال می‌توان گفت طی 2 یا 3 سال اخیر پتانسیل بسیار زیادی برای رشد بازار سرمایه ایران به وجود آمده و به دلیل اینکه ایران کشور بسیار بزرگی است ما پتانسیل رشد در آینده نزدیک را بسیار امیدوارکننده می‌بینیم. از سوی دیگر همکاری بین دو کشور، برای تسهیل و راه‌اندازی ابزارهای مالی و تبادل دانش و ایده‌های جدید و تبادل اطلاعات بین بازار سهام ایران و یونان است. وی یکی از راه‌های مستحکم کردن روابط دو کشور را تسهیل روابط ارزی دانست و گفت: به نظر من یکی از مهم‌ترین امور روابط تجاری، در نظر گرفتن مسائل ارز است. اقدامات دولت برای تسهیل امکان تبادل ارزی
(exchangeability of currency) می‌تواند کل اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد و این امر ورود سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را نیز تسهیل می‌کند. وی همچنین بخش انرژی را یکی از جذاب‌ترین بخش‌های سرمایه‌گذاری و بعد از آن صنعت خودرو را در ایران جذاب دانست.
وجود ریسک سیاسی در ایران
اشتفان کایل( Stefan R. Kille)، مدیر عامل Aspian Invest یکی از سرمایه‌گذاران معروف اتریشی است که سال‌ها است در بازار سرمایه ایران فعالیت می‌کند. وی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» میگوید: در چندماه اخیر ما یک شرکت مدیریت دارایی در ایران ثبت کرده‌ایم، شرکت ما نقش رابط برای سرمایه‌گذاران خارجی را ایفا می‌کند و هماهنگی‌امور مربوط به شرکت‌های خارجی و هیات‌های خارجی در ایران را نیز بر عهده دارد. وی درخصوص ریسک‌های سرمایه‌گذاری در ایران میگوید: ریسک‌های اصلی درایران اکثرا ریسک‌های سیاسی هستند. من به شخصه نگرانی چندانی نسبت به شرایط اقتصادی ایران ندارم. اما ریسک سیاسی همچنان برای سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد. همچنین ریسک همکاری با شرکت‌های آمریکایی نیز از دغدغه‌هایی است که از سوی شرکت‌های خارجی مطرح می‌شود که نزدیک شدن به انتخابات آمریکا این نگرانی را افزایش داده است.
وی در ادامه می‌افزاید: در فضای اقتصادی مواردی وجود دارد که برای تسهیل سرمایه‌گذاری باید تغییر کند. در شرایط کنونی می‌توان به زیرساخت بانک‌ها اشاره کرد؛ برای مثال بانک‌های اروپایی همچنان ترس دارند که به دلیل همکاری با بانک‌های ایرانی از سوی بانک‌های آمریکایی تنبیه شوند. این مساله‌ای است که نیاز به زمان دارد تا به نتیجه مطلوب برای طرفین برسد.
وی مشکلات ارزی را از دیگر دغدغه‌های خارجی‌ها در بازار ایران می‌داند و میگوید: در مورد مسائل داخلی اقتصاد ایران می‌توان به حوزه ارزی این کشور اشاره کرد. در شرایط کنونی شاهد هستیم که دو نرخ ارز در ایران وجود دارد، این در حالی است که ما برای سرمایه‌گذاری به یک نرخ ارز نیاز داریم. همچنین ما نیاز به تغییراتی در بازار سرمایه داریم؛ شرکت‌های فعال در ایران سود نقدی (dividend) بسیار بالایی می‌دهند. اما بین زمان پرداخت سود نقدی و تشکیل مجامع شرکت‌ها ۷یا ۸ ماه فاصله زمانی وجود دارد؛ همچنین فرآیند پرداخت سود نقدی اتوماتیک نیست. این موضوعی است که برای یک سرمایه‌گذار خارجی قابل درک نیست. اشتفان کایل بازار سرمایه ایران را اینچنین توصیف می‌کند: به نظر من قانون‌گذاران و نهادهای مدیریتی در ایران طی سال‌های اخیر بسیار خوب عمل کرده‌اند. همچنین آنچه در این کنفرانس مشهود است حضور کشورهای متعدد و استقبال بسیار خوب نسبت به سال‌های قبل است. شخصا جلسات متعددی با سازمان بورس و اوراق بهادار داشتم. افرادی که داخل ایران هستند به سادگی سازمان بورس را انتقاد می‌کنند اما به نظر من این سازمان بسیار خوب عمل می‌کند و باید در نظر داشت که تغییرات نیازمند زمان است.
حلقه‌های مفقوده در بازار سرمایه ایران
دکتر انگلس (Dr. Johannes Engels) عضو ارشد نهاد سیاست‌گذاری روابط بین‌الملل و موسسه نظارت مالی فدرال آلمان بافین ( BaFin) است. وی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» میگوید: BaFin و سازمان بورس ایران (SEO) هم‌اکنون همکاری بسیار خوبی دارند. ما در چند روز اخیر اولین ملاقات‌ها را در تهران داشتیم و قرار است در ۱۹ مه (۳۰ اردیبهشت) مدیران ارشد بورس اوراق بهادار ایران در فرانکفورت با مدیران شرکت آلمانی ملاقات‌هایی داشته باشند.
وی در ادامه میگوید: من پتانسیل بسیار زیادی برای توسعه بازار سرمایه ایران می‌بینم. با این حال همچنان برخی مسائل پس از رفع تحریم‌ها حل‌نشده مانده‌اند که امیدوارم در زمان کوتاهی این مسائل نیز حل شوند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد انگیزه‌های همکاری میان سرمایه‌گذاران ایرانی و آلمانی بسیار بالا است. در ماه نوامبر سال گذشته ملاقات‌هایی میان تجار و صاحبان کسب و کار ایرانی و آلمانی در آلمان برگزار شد و من شاهد بودم که تمایل بسیار زیادی به همکاری بین هر دو طرف ایرانی و آلمانی وجود دارد. در آلمان SMEها (شرکت‌های کوچک و متوسط) ۴۰ درصد از GNP (تولید ناخالص ملی) را تشکیل می‌دهند. این شرکت‌ها به‌طور خاصی علاقه‌مندند همکاری زیادی با طرف‌های ایرانی داشته باشند.
دکتر انگلس بازار ایران را با وجود توسعه‌یافتگی همچنان شامل چند حلقه مفقوده می‌داند. وی در این زمینه میگوید: من خوشحالم که می‌بینم که بازار مالی و زیرساخت‌های مالی در ایران به اندازه کافی توسعه‌یافته هستند اما همچنان چند حلقه مفقوده در بازار مالی ایران وجود دارد؛ برای مثال زمانی که ایران بتواند از خدمات پرداخت سوئیفت استفاده کند و به آن متصل شود، شرایط برای سرمایه‌گذاری بسیار ساده‌تر خواهد شد. یا من شنیده‌ام که هم اکنون شرکت DHL گفت‌وگوهایی با شرکت پست ایران دارد. زمانی که زیرساخت‌های ارتباطی و مالی در آینده به هم متصل شوند، شرایط بسیار ساده‌تر خواهد شد. در شرایط کنونی اتصال این زیرساخت‌ها بسیار ضروری است و زمانی که این ارتباطات شکل بگیرد، ورود سرمایه‌گذاری خارجی و سرمایه‌های خارجی بسیار آسان‌تر خواهد بود. به‌طور کلی طبق صحبت‌هایی که با نهادهای نظارتی بانک‌های ایران و متخصصان ایرانی داشته‌ام، به نظر می‌رسد ایجاد همکاری در میان‌مدت امکان‌پذیر است.
بورس ایران الگویی برای بورس سوریه
عبدالرحمن مرعی، رئیس بورس سوریه نیز درخصوص پتانسیل همکاری ایران و سوریه به «دنیای اقتصاد» گفت: به نظر من پتانسیل بسیار بالایی در هر دو کشور وجود دارد. بازار سرمایه ایران سابقه تاریخی طولانی دارد و بازار توسعه‌یافته‌ای به ویژه در زمینه ابزارهای مالی اسلامی، از جمله صکوک و تنوع در سایر ابزارهای مالی به شمار می‌رود. همچنین ما چشم‌انداز بسیار مناسبی را برای همکاری میان سازمان بورس و اوراق بهادار ایران و سازمان بورس دمشق می‌بینیم. این فرصت بسیار مغتنمی است که چشم‌اندازی از میزان توسعه‌یافتگی بازار سرمایه ایران را در اختیار ما گذاشته است. ما می‌توانیم عملکردهای موفق این بازار را برای سازمان بورس اوراق بهادار دمشق الگوبرداری (adopt) کنیم. شرکت در این کنفرانس بسیار برای ما باارزش است و تمام شرکت‌کنندگان از این همایش بهره‌های خوبی به‌دست آوردند.
بازار ایران همچنان نابالغ است
هونگ شاین (Honghee Shin) مدیر کل بخش امور بین‌الملل بورس کره نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» گفت: ما تمایل داریم با بازار سرمایه ایران همکاری داشته باشیم. بنابراین از سال گذشته مذاکراتی با سازمان بورس و اوراق بهادار ایران داشتیم و حضور ما در این همایش در راستای توسعه روابط و همکاری‌ها با سازمان بورس ایران است.
وی یکی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری در ایران را در زمینه ارز می‌داند و میگوید: از دید سرمایه‌گذاران کره‌ای یکی از موارد مهم درخصوص سرمایه‌گذاری در ایران ریسک نرخ ارز است که ابزاری برای پوشش ریسک وجود ندارد. همچنین ایران برای سال‌های طولانی از بازارهای بین‌المللی فاصله گرفته است. بنابراین در شرایط کنونی برای سرمایه‌گذاران همچنان بازار ناشناخته‌ای است؛ در نتیجه شناخت سرمایه‌گذاران خارجی نسبت به ریسک‌های موجود در این بازار نیز بسیار کم است. بنابراین می‌توان گفت در شرایط کنونی عدم قطعیت و کمبود اطلاعات در مورد بازار ایران شاید بزرگ‌ترین ریسک موجود در بازار این کشور باشد.
این سرمایه‌گذار کره‌ای در ادامه میگوید: مطمئن هستم که پتانسیل بسیار بالایی برای رشد بازار سرمایه ایران وجود دارد. اما در شرایط کنونی به نظر من این بازار نابالغ (pre-mature) است. در شرایط کنونی بازار سرمایه ایران تنها یک بازار داخلی است. هیچ بازار سرمایه‌ای نمی‌تواند در شرایط ایزوله و تنها متکی بر اقتصاد داخلی، به حیات خود ادامه دهد. بازارهای سرمایه باید درهای خود را به روی سرمایه‌گذاران خارجی و سرمایه‌های خارجی باز کنند. بنابراین پیشنهاد ما به رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تهران این است که اگر می‌خواهید با ما همکاری کنید ما تجربه‌های کاری بسیار زیادی در کشورمان داریم، بنابراین ما توانایی داریم که دانش و تجربیات خود را انتقال دهیم.
وی با اشاره به اصل اعتمادسازی از سوی ایران میگوید: به نظر من برای ایجاد امکان ورود سرمایه‌گذاری خارجی و تسهیل ورود سرمایه خارجی اولویت اول اعتمادسازی است؛ باید سرمایه‌گذاران خارجی مطمئن شوند که سرمایه آنها در این کشور امن است. بنابراین اعتبار و قابلیت اعتماد به ویژه برای توسعه بازار سرمایه بسیار حائز اهمیت است. نکته دوم بازدهی سرمایه است؛ سرمایه‌گذار نیاز دارد علاوه بر اطمینان از امنیت سرمایه‌گذاری، از بازدهی سرمایه نیز اطمینان حاصل کند؛ به این معنا که سرمایه‌گذار در این اقتصاد بازدهی لازم با توجه به ریسک‌های موجود را داشته باشد. بنابراین با توجه به تجربیات بازارهای جهانی، ما توصیه می‌کنیم که شرایط را به گونه‌ای تغییر دهید که متناسب با نیاز سرمایه‌گذاران خارجی باشد؛ این امر شامل این می‌شود که سرمایه‌گذار بتواند آزادانه و هر زمانی که تمایل داشت سرمایه خود را خارج کند.
در این خصوص یکی از مشکلات، نحوه وارد کردن پول و سرمایه است. در شرایط کنونی حمل‌و‌نقل پول به آسانی صورت نمی‌گیرد و امکان استفاده از کارت اعتباری در ایران وجود ندارد. به‌طور کلی می‌توان گفت ایران فضای اقتصادی بسیار متنوعی دارد. همچنین کشور بسیار غنی‌ای در زمینه منابع طبیعی است؛ بنابراین سرمایه‌گذاری در صنایع مرتبط در این زمینه بسیار برای سرمایه‌گذاری جذاب خواهد بود.
بورس تهران جلوتر از کشورهای همسایه
النا پاترولو( Elena pateroulou) تاجر یونانی در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» گفت: من بسیار خوشحال هستم که تفاهم‌نامه همکاری میان سازمان بورس اوراق بهادار تهران و یونان به امضا رسیده است. من فکر می‌کنم که این امر به توسعه روابط میان دو کشور کمک بسیاری می‌کند. زمینه فعالیت ما عرضه‌کننده اطلاعات مالی (Financial Data Vendors) است و دلیل اصلی حضور ما این است که اولین شرکت بین‌المللی فعال در این زمینه هستیم و برای این کار نیازمند دریافت تاییدیه توسط بورس اوراق بهادار تهران هستیم. وی در ادامه بیان کرد: میزان توسعه یافتگی بازار سرمایه ایران بسیار قابل توجه است. من سفرهای زیادی به کشورهای مختلف و به ویژه کشورهای همسایه داشته ام و می‌بینم که بازار سرمایه ایران به خصوص نسبت به کشورهای همسایه بسیار جلوتر است. در کل باید گفت که در مقایسه با کشورهای همسایه توسعه یافته تر است و سازماندهی بهتر و دانش بهتری دارد. این روزها هیات یونانی ملاقات‌های بسیار امیدوارکننده‌ای با بورس اوراق بهادار تهران و بورس کالا و فرابورس داشته و تا‌کنون توانسته‌ایم قول‌هایی از این نهادها بگیریم که این می‌تواند برای دو کشور بسیار مفید باشد.
ارسال نظر