ندا رسولی

حسابدار

خصوصیات‌ کیفی‌ به‌ خصوصیاتی‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ موجب‌ می‌شود اطلاعات‌ ارائه‌ شده‌ در صورت‌های‌ مالی‌ برای‌ استفاده‌کنندگان‌ در راستای‌ ارزیابی‌ وضعیت‌ مالی‌، عملکرد مالی‌ و انعطاف‌پذیری‌ مالی‌ واحد تجاری‌ مفید واقع‌ شود. برخی‌ خصوصیات‌ کیفی‌ به‌ محتوای‌ اطلاعات‌ مندرج‌ در صورت‌های‌ مالی‌ و برخی‌ دیگر به اطلاعات‌ مربوط‌ مرتبط می‌شود. خصوصیات کیفی‌ اصلی‌ مرتبط‌ با محتوای‌ اطلاعات‌، «مربوط‌ بودن‌» و «قابل‌ اتکا بودن» است‌. هرگاه اطلاعات‌ مالی‌ مربوط‌ و قابل‌ اتکا نباشد، مفید نخواهد بود.اطلاعاتی‌ مربوط‌ تلقی‌ می‌شود که‌ برتصمیمات‌ اقتصادی‌ استفاده‌کنندگان‌ در ارزیابی‌ رویدادهای‌ گذشته‌، حال‌ یا آینده‌ یا تایید یا تصحیح‌ ارزیابی‌های‌ گذشته‌ آنها موثر واقع‌ شود و دارای‌ ارزش‌ پیش‌بینی‌کنندگی‌ یا حائز ارزش‌ تاییدکنندگی‌ باشد.

اطلاعات قابل اتکا اطلاعاتی هستند که عاری‌ از اشتباه‌ و تمایلات‌ جانبدارانه‌ باشد و به‌طور صادقانه‌ معرف‌ آن‌ چیزی‌ باشد که مدعی‌ بیان‌ آن‌ است‌. به دلیل محدودیت‌های‌ حاکم‌ بر خصوصیات‌ کیفی‌ اطلاعات‌ مالی، به‌ندرت‌ می‌توان‌ اطلاعاتی‌ تهیه‌ کرد که‌ کاملا مربوط‌ و قابل اتکا باشد لذا اغلب‌ نوعی‌ موازنه‌ یا مصالحه‌ بین‌ خصوصیت‌های‌ کیفی‌ ضرورت‌ دارد. به‌طور مثال‌ اطلاعاتی‌ که‌ قابل‌ اتکاتر است‌ اغلب‌ از درجه‌ مربوط بودن‌ کمتری‌ برخوردار است‌. عموما هدف‌، دستیابی به نوعی‌ توازن‌ بین‌ انواع‌ خصوصیات‌ به‌منظور پاسخگویی‌ به‌ اهداف‌ صورت‌های‌ مالی‌ است‌. اهمیت‌ نسبی خصوصیت‌های کیفی در موارد مختلف امری قضاوتی است.

در حسابداری نظام‌های اندازه‌گیری گوناگونی وجود دارد که مهم‌ترین ویژگی متمایز‌کننده آنها از یکدیگر، اتکا بر «بهای تمام شده تاریخی» یا «ارزش جاری» است. به‌کارگیری روش بهای تمام شده تاریخی در تهیه اطلاعات صورت‌های مالی از میان نظام‌های اندازه‌گیری گوناگونی که وجود دارد، در جهت رعایت توازن میان قابلیت اتکا و مربوط بودن است لیکن در دوره‌هایی که تغییرات در سطح قیمت‌ها قابل ملاحظه است از قبیل دوره‌های با نرخ تورم بالا، نظام اندازه‌گیری بهای تمام شده تاریخی از نظر «مربوط بودن» مورد سوال قرار می‌گیرد. با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد ایران و وجود نرخ تورم بالا، برای مقابله با کاهش تدریجی در کیفیت مربوط بودن صورت‌های مالی ارائه شده توسط شرکت‌ها بر مبنای بهای تمام شده تاریخی پیشنهاد می‌شود یک نظام اندازه‌گیری مربوط‌تر که دربرگیرنده ارزش‌های جاری باشد در رابطه با اقلام شناسایی شده در صورت‌های مالی به‌کار گرفته شود، به‌طوری‌که برای افزایش مربوط بودن صورت‌های مالی و به‌کارگیری آنها در تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان، صورت‌های مالی شرکت‌ها‌ بر مبنای ارزش جاری در پیوست صورت‌های مالی بر اساس بهای تمام‌شده تاریخی ارائه شود. ضمنا فزونی منافع بر هزینه‌ها و ناآشنایی استفاده‌کنندگان با رویه پیشنهادی نیز باید مدنظر قرار گیرد.