محمد‌حسین بابالو: در روزهای گذشته بازار محصولات پتروشیمی شاهد کاهش شدید حجم معاملات بود تا جایی که اغلب فعالان بازار منتظر هستند تا پس از پایان یافتن مذاکرات، به خرید و فروش خود ادامه دهند. به نظر می‌رسد تا پایان یافتن نشست‌های ایران و ۱+۵ وضعیت فعلی در بازار ادامه یابد اما پس از آن جهش حجم خرید چندان دور از ذهن نخواهد بود. شنبه گذشته همچون هفته‌های قبل شاهد عرضه برخی از محصولات پتروشیمی بودیم که اغلب آنها تحت سامانه بهین‌یاب نبودند که همین مطلب نشان‌دهنده پایین بودن جذابیت عرضه‌ها به شمار می‌رود. البته عقب‌نشینی خریداران به‌عنوان ادامه شرایط هفته پیش و از همه مهم‌تر ویژگی‌های خاص و فنی عرضه‌های روز گذشته، باعث شد که معاملات جذابی به ثبت نرسد و حجم بزرگی از کالاها وارد مچینگ شود.

با توجه به وضعیت خاص بازار و پایین بودن شدید موجودی انبارها در کارخانه‌ها، به نظر می‌رسد روزهای پیش رو زمان مهمی برای افزایش حجم خرید به شمار بیاید، البته این زمان باید از هم‌اکنون استارت می‌خورد ولی به دلیل مباحث مربوط به مذاکرات، خریداران دست نگه داشته‌اند. البته این وضعیت در بازار به شرایطی منتهی شد که حتی فروشندگان نیز از اعلام قیمت‌ها خودداری می‌کردند تا جایی که اعلام نرخ به ساعات پایانی فعالیت بازار منتهی شد.

باید بیش از گذشته به وضعیت بازار عراق توجه کرد؛ زیرا این بازار صادراتی برای عرضه‌های محصولات نهایی و مخصوصا صنایع زیرمجموعه صنعت پلاستیک، با کاهش شدید حجم واردات رو به رو است که در ماه رمضان این وضعیت وخیم‌تر هم شده است. البته پس از ماه رمضان تعرفه واردات به این کشور نیز افزایش می‌یابد. از طرفی شنیده‌ها حکایت از آن دارد که ارزش دینار عراق در مسیر کاهش قرار گرفته که دلیل اصلی آن نیز کاهش درآمدهای دولتی این کشور به تبع کاهش قیمت نفت و مشکلات امنیتی داخلی است.

به‌عنوان مثال، افزایش قیمت دلار در سلیمانیه عراق باعث شده تا دلار به‌صورت نقدی یا حواله‌ای به این سمت گسیل شود. از طرفی برخی از شنیده‌ها نیز حکایت از کاهش زوار عراقی به ایران دارد که تمامی این موارد نشانه‌هایی منفی از تضعیف یکی از مهم‌ترین بازارهای صادراتی کشورمان است. در آمارهای رسمی شاهد کاهش حجم تولید محصولات پتروشیمی هستیم که در دو ماه ابتدایی سال جاری به وقوع پیوست و البته شامل اغلب گریدهای پلیمرها نیز می‌شود. این وضعیت که مهم‌ترین دلیل آن عقب‌نشینی تقاضاست نشانه‌ای است از متصل بودن منفعت صنایع بالادستی و پایین دستی، زیرا می‌توان از کاهش جذابیت صادرات نیز حکایت داشته باشد.

مدت‌های بسیاری تحلیلگران از محدود شدن بازارهای صادراتی به دلیل کاهش تقاضا در بازارهای مصرف و همچنین افزایش حجم تولید صحبت کرده و نسبت به آینده این وضعیت هشدار داده بودند. این رخداد هم اکنون در حال خودنمایی است؛ بنابراین باید به‌صورت جدی نسبت به آینده آن هشدار داد. این در حالی است که افزایش حجم تولید پلیمرها یا متانول بر پایه زغال سنگ در چین یک واقعیت غیرقابل انکار است که می‌تواند به کشورهایی همچون هند یا اندونزی سرایت کند.

این مطلب یعنی از دست رفتن بازارهای بالفعل فعلی، آن هم در شرایطی که حجم تولید به‌صورت روزشمار در حال افزایش است. با توجه به موارد فوق شرکت‌های بزرگ پتروشیمی باید یا بازارهای جدید را مدنظر قرار دهند یا با حمایت‌های مختلف فنی و اعتباری، تلاش کنند تا صنایع پایین دستی فعلی را حفظ کرده یا آنها را تقویت کنند. این وضعیت شاید هم‌اکنون که بحث مذاکرات و احتمال بروز برخی گشایش‌های بین‌المللی مطرح است چندان جذاب نباشد ولی با گذشت زمان قطعا راه دیگری در برابر شرکت‌های پتروشیمی نخواهد بود.