نقشه راه اقتصاد 94

محمدحسین بابالو: حضور دکتر محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و معاون رئیس‌جمهوری و همچنین دکتر مسعود نیلی مشاور ارشد اقتصادی رئیس‌جمهور در پنجمین گردهمایی کارآفرینان برتر مهندسین پلیمر و پتروشیمی ایران باعث شد تا این نشست تخصصی تبدیل به رخدادی خبرساز شود، زیرا سخنرانی این دو تصمیم‌ساز ارشد اقتصادی کشور می‌تواند چشم‌انداز پیش‌روی اقتصاد، صنعت و بازارهای کشور را ترسیم کند. آمادگی دولت برای مواجهه با توافق یا عدم دستیابی به آن در عین خوش‌بینی نسبت به دست یافتن به یک توافق جامع هسته‌ای و رفع کامل تحریم‌ها، تنظیم بودجه‌های سایه با دو جهت‌گیری بدبینانه و خوش بینانه، اتخاذ چند قیمت متفاوت برای نفت با نرخ‌هایی بین ۴۰ تا ۷۵ دلار در هر بشکه، ویژگی تامین مالی بنگاه‌ها در سال جاری، حفظ نرخ ارز آزاد به منظور حمایت از صادرات، دورنمای مثبت بورس اوراق بهادار همچنین مدیریت خوش‌بینی‌های فعلی نسبت به دورنمای اقتصادی کشور و نهایتا نیاز به اصلاح ساختارها بخش‌هایی از این اظهارات بود.

در ابتدای این نشست محمد باقر نوبخت از عدم تحقق درآمدهای پیش‌بینی شده در سال گذشته خبر داد و گفت: در نیمه دوم سال عدم تحقق درآمدهای دولتی از محل فروش نفت یا واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای را شاهد بودیم، بنابراین گمرکات و مالیات تنها درآمدهای اصلی و قابل وصول کشور را تشکیل داد؛ با این حال تقلیل و تحدید (محدود کردن) هزینه‌ها در دستور کار قرار گرفت تا جایی که دولت در پایان سال ۱۷۶ هزار میلیارد تومان، درآمد کسب کرد. از این میزان ۱۴۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان آن به هزینه‌های جاری، نزدیک به ۳۲ هزار میلیارد تومان آن را بودجه‌های عمرانی تشکیل داد. این در حالی است که بودجه تزریق شده ۳۲ هزار میلیاردی سال گذشته به نسبت سال ۹۲ و تزریق بودجه عمرانی ۲۱ هزار میلیارد تومانی از افزایش ۱/ ۵ برابری این ارقام حکایت می‌کند که شایان توجه است. وی در ادامه گفت: سال جاری متناسب با نوسان قیمت نفت و احتمال لغو کامل تحریم‌ها چند بودجه سایه به رشته تحریر درآمده که در هر شرایطی در صورت وقوع با برنامه‌های دولت همخوانی دارد. نوبخت افزود: سال گذشته متناسب با نوسان احتمالی قیمت جهانی نفت، چهار سناریو برای قیمت نفت پیش‌بینی شده که قیمت‌های ۴۰، ۵۰، ۶۰ و ۷۲ دلاری در قالب پیش‌نویس بودجه سال ۹۴ تهیه و تدوین شده که برای سال جاری هم بودجه سایه متناسب با کاهش یا افزایش قیمت نفت نوشته شده و در صورت لزوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی در ادامه افزود: این سناریوهای مختلف قیمتی برای نفت نهایتا به دو شیوه بودجه‌نویسی منتهی شده که شرایط را به‌صورت بدبینانه و خوش بینانه ترسیم می‌کنند. بر این اساس، در صورتی که قیمت نفت به سطوح پایین سقوط کند، با هماهنگی درآمدهای حاصل از فروش نفت، با در آمدهای حاصل از مالیات و گمرکات امکان اداره کشور فراهم شده است.

این مقام مسوول با یادآوری اینکه در کنار تدوین بودجه بدبینانه نفتی یک سناریوی بودجه‌ای در صورت لغو کامل تحریم‌ها هم تهیه شده است، اظهار کرد: دولت خود را برای هر گونه تغییر در شرایط اقتصادی آماده و تجهیز کرده است. این عضو کابینه دولت با یادآوری اینکه سناریوهای مختلف اقتصادی در بودجه سایه با توجه به لغو تحریم‌ها و آزادسازی منابع مالی، تسریع در نقل و انتقال منابع مالی و تسهیل در شرایط صادرات کشور پیش‌بینی شده است، تاکید کرد: همچنین در بودجه سایه و بدبینانه نفتی هم سناریوهای محدود شدن درآمدهای نفتی و کسری منابع مالی و اعتباری مورد توجه قرار گرفته و نسبت به آن برنامه ریزی شده است که درآمدهای مالیاتی و گمرکات مهم‌ترین‌ بخش‌های کسب منابع خواهند بود.

نوبخت با اشاره به تبیین راهکارها و اولویت‌های اقتصادی کشور در دو حالت سقوط آزاد نفت خام و لغو کامل تحریم‌ها، یادآور شد: پیش‌بینی می‌شود با تدابیر اندیشیده شده، امکان تداوم رشد اقتصادی در سال جاری هم فراهم شود. وی بودجه سایه را در شرایطی برشمرد که تنها نیمی از سال جاری را در بر خواهد گرفت و گفت: این بودجه برای شرایطی نوشته شده که تحریم‌ها برداشته شود و شاهد آزادسازی منابع باشیم همچنین نقل و انتقال پولی مجددا بازگشایی شود که با شرایط فعلی تفاوت‌های جدی خواهد داشت.

در ادامه نوبخت جهت‌گیری کلی بودجه‌ریزی را با محوریت خروج از رکود، افزایش تولید ناخالص داخلی و مهار تورم برشمرد و ادامه داد: در سال ۹۳ پیش‌بینی‌ها بر این مبنا بود که نرخ تورم در پایان سال به ۲۵ درصد برسد؛ ولی در نهایت شاهد ثبت نرخ تورم ۸/ ۱۴ درصدی بودیم. این در حالی بود که تورم شهریورماه سال ۹۱ بیش از ۴۰ درصد بود. وی در ادامه گفت در ۹ ماه ابتدایی سال گذشته رشد اقتصادی به ۸/ ۳ درصد بالغ شده بود که در نهایت برای سال جاری رشد اقتصادی بین ۴ تا ۵ درصد پیش‌بینی می‌شود.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی از آغاز تنظیم برنامه ششم توسعه در سال ٩٤ خبر و ادامه داد: درخصوص برنامه پنجم توسعه شاهد آن بودیم که تنها ۲۴ تا ٢٥ درصد از اهداف برنامه پنجم توسعه محقق شده است. وی بالابودن تعداد بندها و ماده‌های این قانون را یکی از مهم‌ترین‌ نقاط ضعف آن دانست و گفت: این شکل از برنامه‌ریزی ما را به اهداف نزدیک نمی‌کند و نیاز داریم تا چند حوزه و منطقه مهم اقتصادی را گلچین کنیم؛ زیرا تجربه نشان داده است که متاسفانه نمی‌توانیم کلکسیونی از خوب‌ها را داشته باشیم.

وی در ادامه گفت: با دست نشان دادن بهشت ما به سمت بهشت نمی‌رویم. وی در ادامه اظهارامیدواری کرد که برنامه ششم توسعه بتواند بخش بزرگ‌تری از اهداف چشم‌انداز را پوشش داده و از آوردن احکام بی‌مورد در قانون برنامه ششم جلوگیری کند.

در ادامه این نشست دکتر نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور به بیان برخی واقعیت‌های اقتصادی کشور پرداخت و گفت: بعد از یک دوره رکود عمیق در سال‌های ۹۱ و ۹۲، سال ۹۳ رشد اقتصادی کشور مثبت شد که ناشی از کاهش تورم در نیمه دوم سال ۹۲ بود و این امکان را فراهم کرد که منابع جذب بازار سرمایه و بانک‌ها شود. این در حالی بود که در سال‌های ۹۱ و ۹۲ این منابع اغلب در بازارهای ارز و سکه یا بازارهای مشابه تجمع پیدا کرده بود. وی در ادامه گفت در سال‌های ۹۱ و ۹۲ نسبت تسهیلات به تولید ناخالص داخلی کاهش پیدا کرده بود که نشان‌دهنده کاهش قدرت منابع بانکی است. این در حالی بود که رشد واردات در زمستان سال ۹۲ را نیز باید در نظر داشت زیرا واردات ۶۵ تا ۷۰ درصد کشور را به‌صورت رسمی مواد اولیه، ماشین‌آلات و مواد واسطه‌ای تشکیل می‌دهد که نهایتا در بهار سال ۹۳ شاهد مثبت شدن رشد اقتصادی بودیم.

دکتر نیلی در ادامه گفت: رشد اقتصادی فصل اول، دوم و سوم سال ۹۳ و حتی فصل پایانی آن به نسبت سال ۹۲ مثبت بود ولی مثبت شدن رشد اقتصادی در سال ۹۴ بسیار سخت‌تر از سال ۹۳ خواهد بود زیرا رشد تولید ناخالص داخلی در این سال بر پایه آمار و ارقام سال ۹۳ محاسبه خواهد شد؛ بنابراین کار سختی را در پیش داریم. وی در ادامه دلیل دیگر سخت بودن دست یافتن به رشد اقتصادی بالا را برای سال جاری پایین آمدن قیمت نفت دانست و گفت: در ابتدای سال گذشته قیمت نفت بالاتر از ۱۰۰ دلار در هر بشکه بود ولی هم‌اکنون این نرخ تقریبا نصف شده است. از سویی در سال گذشته موتور تجارت خارجی کشور از افزایش صادرات نفت و بالابودن درآمدزایی آن روشن شده بود ولی هم‌اکنون نمی‌توان به آن شدت حرکت کرد بنابراین برای مثبت نگه داشتن رشد اقتصادی در سال ۹۴ چالش جدی داریم.

وی در ادامه به بررسی شرایط تورمی کشور پرداخت و گفت در سال ۹۳ دومین رکورد کاهش تورم در تاریخ جمهوری اسلامی ایران ثبت شد که اولین آن مربوط به سال ۷۵ بود. البته هم‌اکنون تورم ۱۵ درصدی فعلی را به سختی می‌توان کاهش داد زیرا به هسته سخت تورمی برخورد کرده‌ایم. در سال ۹۳ شاهد کاهش ۱۸ واحد درصدی تورم بودیم ولی حفظ این دستاورد در سال ۹۴ با دشواری پیش می‌رود.

مشاور ویژه اقتصادی رئیس‌جمهوری در ادامه به بررسی شرایط پیش رو پرداخت و گفت: اگر مذاکرات به‌صورت امیدوار‌کننده‌ای پیش برود در سال ۹۴ یک نیمه سال با تحریم‌ها و نیمه دیگر سال را با فرض برطرف شدن این قبیل محدودیت‌ها به سر خواهیم برد ولی هنوز نمی‌دانیم که این شرایط چه مدتی به طول خواهد انجامید. در هر حال امکان دسترسی به بازارهای مالی و صادراتی را در پیش داریم که تمامی این موارد باعث شد تا در نیمه اول سال جاری به نسبت زمستان ۹۳ انتظارات نسبت به آینده مثبت باشد.

وی مهم‌ترین بخش را که به جذب اخبار خوب خواهد پرداخت، بازار سرمایه دانست و با فرض رشد شاخص در هفته‌های اخیر گفت: این خوش‌بینی‌ها به نظر می‌رسد که در بازار سرمایه خودنمایی کند که پیش‌بینی ابزارهایی برای فعال‌تر شدن بازار سرمایه را در‌بر‌خواهد داشت.

دکتر نیلی در ادامه گفت: نیمه اول سال ۹۴ امکان دارد که تامین مالی بنگاه‌های بزرگ را به سمت بازارهای اولیه سوق دهیم تا بنگاه‌های کوچک و متوسط بتوانند از طریق سیستم بانکی تامین مالی شوند. این وضعیت می‌تواند محدودیت‌های موجود را به دلیل کاهش قیمت نفت تخفیف دهد.

وی در ادامه افزود: رشد صادرات در سال ۹۳ که حدودا ۵/ ۱۸ درصد بود، امیدوارکننده است زیرا صادرکنندگان با اعتماد بیشتری وارد بازارهای صادراتی خواهند شد. البته نوسان نرخ ارز در بازار آزاد ادامه خواهد یافت که فاکتوری برای حمایت از صادرات خواهد بود. البته پس از بیانیه لوزان کاهش قیمت ارز نداشتیم، بنابراین امکان رشد صادرات غیرنفتی باز‌هم ادامه خواهد یافت.

دکتر نیلی در ادامه صحبت‌های خود نسبت به چشم‌انداز مثبت اقتصادی گفت: هم‌اکنون انتظارات مثبتی نسبت به آینده وجود دارد که باید آن را مدیریت کرده و از آن حداکثر استفاده به‌عمل بیاید. خودمان را آماده می‌کنیم که اگر روند حل مسائل به‌صورت مثبت پیش‌ رفت از همان روز اول همه‌چیز آماده باشد. البته سیستم بانکی مدتی است که از شبکه‌های مالی بین‌المللی به دور بوده پس با فرض برداشته شدن تحریم‌ها در یک دوران گذار، باز‌هم تحریم‌ها باقی خواهد ماند. با توجه به این موارد باید شرایط سال ۹۴ را به‌عنوان سالی حائل بین شرایط فشار تحریم‌ها برشمریم و سال ۹۵ را سال گشایش‌ها بدانیم. البته اگر در سال ۹۴ اقتصاد ما افت داشته باشد ممکن است نتوانیم از سال ۹۵ به خوبی استفاده کنیم.

مشاور ارشد اقتصادی رئیس‌جمهور در ادامه گفت: نسبت شاغلان به نسبت سال ۸۴ و برای خالص عدد اشتغال تغییری نکرده که داده مهمی به‌حساب می‌آید؛ بنابراین باید اشتغال به سمت بهبود حرکت کند که البته کاهش تورم هم به کمک خواهد آمد. وی افزود: باید بتوانیم از فرصت به دست آمده استفاده کنیم زیرا برداشته شدن تحریم‌ها می‌تواند به بهبود وضع اقتصادی کمک کند نه به همه آنها بلکه ما نیاز به اصلاح ساختارهای اقتصادی داریم. برخی اشتباهات خصوصی‌سازی، اشتباهات رخ‌داده در صنایع مرتبط با انرژی و همچنین نیاز به اصلاح برخی خطاها در نظام و صنایع مالی کشور باید اصلاح شود. وی در پایان صحبت‌های خود به صراحت گفت: برداشته شدن تحریم‌ها شرط لازم برای بهبود اقتصاد است ولی کافی نیست و باید اصلاحات اقتصادی صورت گیرد.

شامگاه سه‌شنبه پنجمین گردهمایی کارآفرینان برتر مهندسین پلیمر و شیمی ایران با نگرشی بر کارآفرینی برگزار شد که در آن حضور جمع کثیری از بزرگان این صنعت چشمگیر بود که در ادامه نیز شاهد سخنرانی دکتر نوبخت و همچنین دکتر نیلی بودیم. تجدید دیدار و تبادل نظر بزرگان صنایع شیمی، پتروشیمی و پلیمر، ترسیم چشم‌انداز اقتصاد کشور توسط سخنرانان این نشست و همچنین اهدای جوایز به کارآفرینان برتر این حوزه را می‌توان مهم‌ترین‌ رخدادهای این نشست برشمرد. پس از پاییز ۹۳ شاید این نشست را بتوان مهم‌ترین‌ جلسه این انجمن برشمرد که البته حضور بزرگان این صنعت همچون منصور معظمی معاون برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت، عباس شعری‌مقدم رئیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی و معاون وزیر، محمدحسن پیوندی معاون این شرکت و رضا داوودی از مدیران شرکت صنایع پتروشیمی مسجد سلیمان، تعدادی از مدیران شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس و سایر کارشناسان و تصمیم‌سازان این صنعت نیز در این نشست شایان توجه بود. با توجه به جایگاه حائز اهمیت اعضای این انجمن می‌توان به تقویت جایگاه این قبیل جلسات و همچنین تاثیرگذاری آنها بیشتر امیدوار بود.

نقشه راه اقتصاد 94