ورود بازار به فاز تردید مجدد

محمد‌حسین بابالو: بازار محصولات پتروشیمی در روزهای اخیر جذابیت چندانی نداشته و به نسبت تنوع و حجم عرضه‌ها شاهد رونق حجم معاملات نیستیم. مهم‌ترین‌ رخداد در شرایط فعلی رواج فراگیر شایعات است که البته اغلب آنها از پایه و اساس درستی برخوردار نبوده، اما بازار را با تردید و تشکیک رو‌به‌رو کرده است. به نظر می‌رسد این شرایط وخیم در کنار ضعف شدید تقاضای موثر باز هم ادامه داشته باشد تا جایی که داده‌هایی بیشتری از بازار کشف و مخابره شود.

بازار محصولات پتروشیمیایی

روز چهارشنبه حجم معاملات محصولات پتروشیمیایی به نسبت عرضه‌های متنوع آن کاهش داشت تا جایی که یک روز آرام در بورس کالا به ثبت رسید. کاهش محدود قیمت دلار، مشکلات تولید در صنایع بزرگ پایین‌دستی، کاهش جذابیت عرضه‌های صادراتی برای محصولات میانی و نهایی، تنوع عرضه‌ها، رواج شایعات گسترده مبنی بر کاهش قیمت‌ها و عقب‌نشینی خریداران را می‌توان مهم‌ترین‌ دلیل این شرایط و واقعیت‌های این بازار دانست. این در حالی است که برخی از مصرف‌کنندگان اصلی هم‌اکنون کاهش حجم تولید داده‌اند که مشکلات فنی، مالی و اقتصادی را می‌توان از دلایل اصلی این شرایط دانست. با توجه به برخی از واقعیت‌های تولید بر اساس این موارد وقفه در خط تولید هزینه بیشتری از هزینه مواد اولیه دارد. مهم‌ترین‌ خبر را می‌توان بی‌توجهی بازار به عرضه جوش شیرین دانست که قیمت پایانی آن در روز گذشته به نسبت هفته پیش از آن از کاهش ۸۰ تومانی قیمت‌ها حکایت دارد که دقیقا نشان‌دهنده افزایش ثبات در این بازار خواهد بود. به نسبت ماه‌های پیش بازار جوش‌شیرین ثبات بیشتری پیدا کرده که نشان‌دهنده موثر بودن برخی اقدامات است.

بازار محصولات پلیمری

بازار محصولات پتروشیمی با محوریت پلیمرها در بازار داخلی شرایط مطلوب و مساعدی ندارد و به نظر می‌رسد این روزهای سخت باز هم ادامه یابد. با توجه به کاهش شدید تقاضای موثر در بورس و بازار می‌توان ضعف تقاضای داخلی را برآورد کرد. تغییر خاصی هم در عرضه‌های صادراتی به عراق صورت نگرفته و شرایط بازار افغانستان هم در روزهای سرد سال همچون گذشته است. کاهش قیمت دلار هم داده‌ای برای کاهش جذابیت صادرات محصولات تولید شده خواهد بود. ضعف نقدینگی، ترس از کاهش بیشتر قیمت‌ها، نوسان قیمت دلار، تردید خریداران، کاهش شدید حجم خرید و فراگیربودن شایعات واقعیات این بازار بوده که حتی شرایط را سخت‌تر از گذشته رقم زده است.

به‌صورت کلی قیمت اغلب محصولات پلیمری در بازارهای داخلی به استثنای برخی گریدهای خاص نزولی است. این در حالی است که از ابتدای هفته تا اواسط آن قیمت‌ها وارد یک فاز صعودی شدند که البته نوسان قیمت دلار و برخی شایعات، همچنین شرایط خاص معاملات در بورس کالا و تحویل آنها را می‌توان از دلایل این روند هیجانی دانست. البته این افزایش قیمت‌های پیشنهادی از سوی خریداران مورد قبول و حمایت قرار نگرفت و مجددا در پایان هفته قیمت‌ها نزولی شد که برآیند کلی ابتدا تا انتهای هفته جاری را می‌توان یک هفته کاهشی برشمرد. با توجه به کاهش قیمت‌های بازار و البته کاهش قیمت دلار انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها در بازار چندان هم دور از ذهن نخواهد بود.

در بورس کالا هم شرایط چندان مطلوبی حکمفرما نبوده و کاهش حجم تقاضا کاملا مشهود است. توجه به انواع OFF، کاهش قیمت‌های برخی از تولیدکنندگان بزرگ، انتظار برای کاهش بیشتر قیمت‌ها، توجه خریداران به بازار داخلی به جای بورس کالا، افزایش عرضه کالاهای وارداتی، کاهش قیمت‌ها در بازار و کاهش جذابیت خرید از بورس و شرایط سخت تولید از واقعیت‌های عرضه‌های محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران است.

هم‌اکنون شایعه احتمال کاهش بیشتر قیمت‌ها وجود دارد. این احتمال نیز وجود دارد که تولیدکنندگان اصلی قیمت‌های خود را تا حدودی کاهش دهند ولی شایعه احتمال کاهش ۵۰۰ تومانی قیمت‌ها مطلبی است که از پایه و اساس درستی برخوردار نیست. از سویی شاید کاهش قیمت‌های پیشنهادی از سوی تولیدکنندگان جذابیت چندانی نداشته باشد زیرا در صورت عدم ثبت معامله هم کالاهای عرضه شده را به سهولت صادر می‌کنند. البته کاهش قیمت دلار سودآوری و جذابیت صادرات را نیز محدود خواهد کرد.

به گزارش روابط عمومی انجمن ملی پلاستیک، رضا‌محتشمی پور مدیرکل دفتر صنایع تکمیلی به‌عنوان مسوول تعیین قیمت‌های پایه گفته است: شاید به دلیل کاهش قیمت‌های جهانی این انتظار وجود داشت که قیمت‌ها در داخل ایران هم کاهش یابد، اما یک عامل تاثیر گذار در این زمینه افزایش نرخ ارز بود. همان گونه که اشاره شد با توجه به کاهش قیمت‌های جهانی در این ماه به جز چند محصول شیمیایی، بقیه شاهد افزایش قیمت نبودند.

وی نقش شرکت ملی پتروشیمی درخصوص اعلام قیمت‌ها را به هواشناسی تشبیه کرد و گفت: چنانچه مکانیزم تعیین قیمت ایراد دارد باید آن را با کمک همدیگر اصلاح کرد. وی ادامه داد با توجه به ثبات قیمت نفت، شاید بیش از این انتظار کاهش قیمت‌ها وجود نداشته باشد؛ از سوی دیگر افزایش نرخ ارز مایه نگرانی است.

شاید صحبت‌های محتشمی پور را بتوان در پاسخ به شایعات فعلی درخصوص کاهش قیمت‌های محصولات پتروشیمی به حساب آورد که تلاش داشته تا به شایعات فعلی پاسخ دهد. در هر صورت باید بیشتر منتظر ماند تا واقعیت‌های بازار بیش از گذشته خودنمایی کند.

نوسان قیمت نفت خام و تاثیر آن بر قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمی

قیمت نفت خام آمریکا با شکستن کف ۵۴ دلاری به ۵۳‌دلار و ۳۲ سنت کاهش یافت که نشان دهنده کاهشی نزدیک به ۵/۱ درصد است. قیمت نفت برنت هم با شکستن کف ۵۷ دلاری به ۵۶ دلار و ۵۸ سنت رسید که کاهش ۳/۲ درصدی را نشان می‌دهد. قیمت سبد نفت اوپک هم برای ۲۹ دسامبر به ۵۴ دلار و ۴۴ سنت کاهش پیدا کرد که البته (به دلیل شرایط مخابره آن ) احتمال کاهش بیشتر آن نیز وجود دارد. این در حالی است که در بازارهای جهانی شاهد بسته شدن بسیاری از بازارها به دلیل تعطیلات سال نو میلادی هستیم که پتانسیل کاهش بیشتر قیمت‌ها را تجمیع کرده و شاید کاهش نرخ بیشتری هم ثبت شود.

دورنمای بازار نفت نزولی است تا جایی که پس از شکسته شدن کف ۵۴ دلاری برای نفت خام آمریکا شاید کاهش بیشتری تا ۵۰ دلار را هم شاهد باشیم. هم‌اکنون حجم تولید نفت خام در آمریکا در بالاترین حد در ۳ دهه گذشته قرار دارد و برآوردها نشان می‌دهد که این حجم در سال آینده میلادی به بالاترین حد در ۴۵ سال اخیر برسد. تاکنون کاهش قیمت نفت نه تنها به کاهش حجم تولید از شیل اویل‌ها منجر نشده بلکه شاهد افزایش حجم تولید این نوع نفت نامتعارف هم هستیم تا تولیدکنندگان از قیمت‌های فعلی استفاده کرده و بتوانند سرمایه‌گذاری‌های اولیه خود را مستهلک کنند. با توجه به این شرایط هنوز هم زود است که روند صعودی قدرتمندی را برای دورنمای بازار نفت در کوتاه مدت تا میان مدت در نظر بگیریم.

با توجه به سقوط قیمت نفت انتظار داریم قیمت مواد اولیه صنعت پتروشیمی مخصوصا فرآورده‌های پالایشی همچون نفتا و نفت سفید که برخی از مهم‌ترین‌ مواد اولیه صنعت پتروشیمی لحاظ می‌شود نیز کاهش یابد که به کاهش قیمت تمام‌شده محصولات پتروشیمی و پتروشیمیایی و البته پلیمرها منتهی خواهد شد. هم‌اکنون روند کاهشی قیمت پلیمرها متوقف نشده و برای ژانویه اغلب قیمت‌های پیشنهادی کاهش یافته است. به نظر می‌رسد روند عمومی کاهش قیمت‌ها در کوتاه‌مدت تا میان مدت باز هم ادامه یابد. این در حالی است که قیمت اغلب پلیمرهای پیشرفته و سنگین به استثنای محصولات پتروشیمی با پایه آروماتیک (به دلیل سقوط قیمت مواد اولیه آروماتیکی همچون بنزن، تولوئن و...) چون فرآیند تولید پیچیده‌تر و تقاضای بیشتری دارند کاهش کمتری داشته باشد.

نوسان قیمت دلار در بازار داخلی

دلار بعد از رسیدن به قیمت ۳۶۰۰ تومان مجددا وارد یک فاز نزولی شد تا جایی که به ۳۵۵۰ تومان رسید و در آن سطوح تثبیت شد. سپس با تغییر لحن اوباما و حمایت تلویحی از گشوده شدن سفارت آمریکا در تهران، ثبات قیمت نفت و عقب‌نشینی بسیاری از خریداران، شاهد بازگشت روند کاهشی قیمت دلار بودیم تا جایی که حتی به‌صورت مقطعی، قیمت ۳۵۰۰ تومان نیز ثبت شد تا جایی که قیمت پایانی روز سه‌شنبه ۳۵۱۴ تومان بود و روز چهارشنبه به ۳۵۱۰ تومان رسید. دورنمای قیمت دلار از دو جهت مهم است. از سویی قیمت‌های پایه در بورس کالا با احتساب قیمت دلار آزاد محاسبه می‌شود و از طرف دیگر قیمت دلار آزاد دقیقا هم جهت با سودآوری محصولات صادراتی نوسان می‌کند.

با توجه به شرایط خاص بازار شاهد یک دوگانگی در دورنمای قیمت دلار هستیم. از سویی کاهش بیشتر قیمت نفت سودآوری صادراتی کشور را کاهش می‌دهد که داده‌ای برای افزایش قیمت دلار تلقی می‌شود. این در حالی است که پس از تغییر لحن اوباما در مورد ایران شاهد اعمال تحریم‌های جدیدی بودیم که نشان می‌دهد آمریکا رویکرد دوگانه‌ای در برابر ایران دارد. البته تعلیق تحریم‌های کوبا پس از نزدیک به ۵۰ سال هم داده مهمی است که سیگنال قدرتمندی را برای دیپلمات‌ها مخابره می‌کند. از سویی هم‌اکنون صادرات میعانات گازی ایران افزایش یافته و با توجه به افزایش شدید تقاضا در چین و سایر کشورهای آسیای جنوب شرقی می‌تواند به افزایش بیشتر سودآوری صادراتی کشور منجر شود. البته در پاره‌ای اوقات هم صرافی‌های بانک‌های خاصی اقدام به تزریق ارز به بازار کرده‌اند که البته مشخص نیست این شرایط باز هم ادامه خواهد یافت یا خیر.

این در حالی است که هم اکنون بودجه سالانه کشور در کمیسیون‌های مختلف مجلس در حال بحث و بررسی است و ممکن است خبرهایی از جلسات آن به بازار درز کرده باشد. حضور روزهای گذشته ظریف در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی هم داده دیگری است که باید به آن توجه کرد. از طرفی قسط‌های ماهانه نقدی ماحصل نتایج مذاکرات به‌صورت نقدی در حال دریافت توسط دولت است که می‌تواند بر بازار موثر باشد.

شاید جالب‌ترین رخداد در بازار ارز رفتار صراف‌ها باشد، زیرا در گذشته معامله آتی ارز رونق داشت تا جایی که قیمت‌ها برای تحویل در روز یا روزهای آینده متغیر بود که در برابر پرداخت بیعانه به این صورت مبادله صورت می‌گرفت، البته قیمت‌های آن به نسبت قیمت‌های نقدی متفاوت است. چند روز است که رونق این قبیل معاملات کاهش داشته، یعنی صراف‌ها تمایلی ندارند با قیمت‌های فعلی ارز آتی خریداری کنند که دقیقا نشان می‌دهد ذهنیت فعالان اصلی بازار و مخصوصا صراف‌ها از دورنمای بازار منفی است. از سویی خریداران هم انگشت‌شمار هستند و اغلب فعالان این بازار فروشنده هستند تا خریدار. با توجه به تمامی این موارد باید روزهای پیش رو را زمان ثبات قیمت دلار برآورد کرد که نوسان حول قیمت ۳۵۰۰ تومان را برای هر دلار آمریکا می‌توان در نظر گرفت.

دورنمای بازار

دورنمای مبادلات کاملا مبهم است زیرا فعالان بازار اتکای بسیاری به شایعه‌ها پیدا کرده‌اند که کاهش شدید حجم خرید را تاکنون موجب شده و حتی واقعیت‌های بازار کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

نوسان قیمت‌های دلار، قیمت‌های جهانی و قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی در بورس کالا در کنار ضعف تقاضا توجه به اجناس وارداتی به جای تولیدات داخلی از جمله عواملی است که دورنمای بازار را تعیین خواهد کرد. به نظر می‌رسد روند کاهشی قیمت‌ها در بازار باز هم ادامه یابد ولی چندان عمیق نخواهد بود، زیرا داده‌های بسیاری در آینده بازار تاثیر‌گذار هستند که می‌تواند جهت حرکت قیمت‌ها را در ضعف تقاضای فعلی تغییر دهد. در آینده به این مطلب با محوریت قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی بیشتر خواهیم پرداخت.