سایه تردید بر بازار پتروشیمی‌ها

محمدحسین بابالو: روز گذشته شاهد عرضه محصولات پتروشیمی و پالایشگاهی بودیم که البته جز چند گرید خاص جذابیت چندانی ثبت نشد. انتظار افزایش تقاضا به دلیل کاهش قیمت‌های پایه وجود داشت ولی با توجه به وضعیت فعلی و ضعف تقاضای مؤثر شاهد روزهای سختی برای تولید هستیم. هم اکنون دورنمای بازار چندان روشن نیست و نمی‌توان یک روند کلی را برای تولید داخلی و تقاضای موثر تصویر کرد. نوسان شدید و افزایش روزشمار قیمت دلار، عدم اعلام قیمت‌های پایه دی اتیلن گلایکول و منو اتیلن گلایکول، اعلام قیمت گوگرد توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی و تبعیت پتروشیمی رازی از افزایش قیمت‌ها در کنار ثبات قیمت عرضه گوگرد گرانوله پالایش نفت تندگویان تهران و عدم معامله گوگرد پتروشیمی رازی، بالابودن جذابیت نسبی جوش شیرین که به افزایش مقطعی قیمت این کالا منتهی شد، عدم توجه مورد انتظار خریداران و انتظار برای کاهش بیشتر قیمت‌ها، ضعف فراگیر تولید داخلی، دورنمای اقتصادی مبهم پیش‌رو و عدم توان برنامه‌ریزی فعالان بازار و تولیدکنندگان در صنایع پایین‌دستی وشایعه ورود پتروشیمی اروند به زمان تعمیر و نگهداری را می‌توان برخی از واقعیت‌های بازار دانست.

هم اکنون بازار محصولات پتروشیمی با محوریت عراق شرایط مطلوبی نداشته و خرید به منظور عرضه به این بازار تقریبا وجود ندارد. از سویی کاهش قیمت‌ها در بورس کالا آن هم در شرایطی که قیمت دلار به‌صورت روزشمار افزایش یافته و قیمت نفت تقریبا به یک ثبات نسبی رسیده است از افزایش جاذبه صادرات به جای عرضه‌های داخلی حکایت می‌کند. با احتساب رسیدن قیمت دلار به ۳۶۰۰ تومان، فاصله قیمتی بین مبنای قیمت‌گذاری یعنی دلار ۳۳۶۸ تومان نشان‌دهنده ۸/۶ درصد اختلاف است که دقیقا نشان دهنده جذابیت صادراتی خواهد بود.

شرایط پیش رو نشان‌دهنده دورنمای مبهم بازار است که نوسان قیمت دلار هم به این تردید دامن می‌زند. با توجه به این شرایط حاد، ترس از رخدادهای پس از توافق جامع هسته‌ای، شرایط سخت تولید در داخل، افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده در سال آینده، نوسان قیمت ماشین‌آلات و قطعات و همچنین کالاهای وارداتی و بسیاری اما و اگرهای دیگر دورنمای مشخصی پیش روی تولیدکننده وجود ندارد که قطعا بر تقاضای موثر، تاثیر می‌گذارد.

همان‌گونه که در روزهای گذشته به آن اشاره شد قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی و پتروشیمیایی اعلام شده برای دی‌ماه کاهش مطلوبی را تجربه کرد تا جایی که حتی کاهش ۳۷ درصدی نیز برای برخی از مواد اولیه به ثبت رسید. با توجه به افزایش قیمت دلار حتی تا ۳۶۰۰ تومان انتظار چنین کاهشی بعید به نظر می‌رسید ولی مدیریت تصمیم‌سازان این عرصه در تعیین قیمت متوسط دلار در بازار آزاد در یک ماه اخیر باعث شد تا قیمت پایه دلار به ۳۳۶۸ تومان کاهش یابد. دلیل اصلی کاهش قیمت‌ها را می‌توان در همین نکته جست‌وجو کرد. البته در ماه جاری این رویکرد موثر واقع شد ولی برای ماه‌های آینده این راهکار شاید تفاوتی برای قیمت‌های پایه نداشته باشد. این در حالی است که افزایش ۴ درصدی قیمت دلار باعث شده تا کاهش ۴ درصدی قیمت‌های جدید مستهلک شود. البته برخی کالاها که افزایش یا کاهش قیمت شدیدی در بازارهای جهانی نداشته‌اند همچون اوره و کریستال ملامین هم با افزایش نزدیک به ۴ درصدی قیمت‌ها رو‌به‌رو شده‌اند که در نوع خود قابل توجه است.

نکته حائز اهمیت در قیمت‌های پایه اخیر کاهش شدید قیمت‌های مواد اولیه با محوریت محصولات پایه آروماتیک است. تولوئن، آروماتیک سنگین، بنزن، اورتوزایلن، اسید سولفوریک، استایرن مونومر، نرمال بوتانول و زایلن مخلوط برخی از مهم‌ترین کاهش قیمت‌های دی ماه بود. از طرفی قیمت میعانات گازی و مواد اولیه بر پایه گاز طبیعی هم چنین شرایطی را دارا بودند که کاهش قیمت‌های گاز مایع صنعتی، پروپان و بوتان را می‌توان در این چارچوب بررسی کرد.

این در حالی است که بسیاری از کالاهای مهم هم با افزایش قیمت‌های شدیدی رو‌به‌رو شده‌اند. گاز آمونیاک، گوگرد، لاتکس، محلول آمونیاک، آمونیاک مایع و نیترات آمونیوم کشاورزی از جمله کالاهایی بودند که افزایش قیمت شدید آنها

نشان دهنده شرایط خاصی در بازارهای داخلی و جهانی است. نگاهی به شرایط عمومی و فنی این قبیل کالاها که افزایش قیمت داشته‌اند نشان می‌دهد که از دو شرایط متفاوت برخوردار هستند. کالاهایی همچون انواع آمونیاک که در فرآیند تولیدشان از نیتروژن اغلب با پایه سوخت گازی شکل استفاده می‌شود، با افزایش قیمت‌ها رو‌به‌رو بوده‌اند که البته افزایش قیمت‌های جهانی در این بین بسیار مهم بوده است. از سوی دیگر در بازارهای جهانی قیمت گاز طبیعی نیز کاهش داشته ولی به نسبت نفت خام از کاهش محدودتری برخوردار بوده است. این در حالی است که درخصوص آمونیاک آن هم با محوریت تولیدات اوکراین و روسیه (که جایگاه مهمی در تولیدات این قبیل کالاها دارند) بازارهای جهانی با یک خلأ نسبی مواجه هستند که به این گونه در شرایط فعلی باعث افزایش قیمت‌های جهانی بود.

درخصوص افزایش قیمت گوگرد شرایط بسیار پیچیده است. از سویی گوگرد از طرف شرکت‌های پالایشگاهی تولید و عرضه می‌شود. در هفته‌های گذشته مهمترین عرضه‌کنندگان گوگرد شرکت‌های پالایشی نفت و گاز بوده‌اند و تنها پتروشیمی رازی اقدام به عرضه کرده که یک ناهماهنگی را نشان می‌دهد. از سویی افزایش قیمت بیش از ۱۵ درصدی این کالا هم جای بررسی بیشتری دارد زیرا افزایش ۱۱ درصدی قیمت این کالا (با احتساب افزایش ۴ درصدی قیمت دلار) به ثبت رسیده است. شرایط پیچیده و مبهم قیمت‌های پایه به عرضه وکیوم باتوم هم سرایت کرده که در آینده بیشتر به آن خواهیم پرداخت.

سایه تردید بر بازار پتروشیمی‌ها