محمد‌حسین بابالو: بازار محصولات پتروشیمی در روزهای اخیر شرایط چندان جذابی ندارد و انتظار برای اعلام قیمت‌های پایه جدید و امید به کاهش قیمت‌های پیشنهادی به کاهش حجم معاملات منجر شده است. با توجه به افزایش شدید قیمت دلار در روزهای اخیر و رسیدن به بالای ۳۵۰۰ تومان همچنین فرآیند زمانبر کاهش قیمت محصولات پتروشیمی و پتروشیمیایی به نسبت کاهش قیمت نفت، شاید انتظار بازار برای کاهش چشمگیر و گسترده قیمت‌ها اندکی خوش‌بینانه باشد. افزایش قیمت‌ها از ۳۲۴۰ تومان در ابتدای آذرماه به بالاتر از ۳۵۰۰ تومان که نشان‌دهنده افزایشی نزدیک به ۸‌درصد است بخش بسیار بزرگی از کاهش قیمت‌های جهانی را مستهلک خواهد کرد. بهتر است فعالان بازار به این شرایط با نگاه تحلیلی بنگرند تا بهترین راهبرد را برای خود و صنایع مصرف‌کننده این قبیل مواد به همراه داشته باشد زیرا بسیاری از محصولات پلیمری با کاهشی کمتر از ۸ درصد رو‌به‌رو شده‌اند بنابراین احتمال افزایش قیمت‌ها هم وجود دارد. اسید ترفتالیک و OFF درجه ۳ آن، پلی‌پروپیلن فیلم HP۵۲۵J، الکیل بنزن خطی، منو اتیلن گلایکول، دی‌اتیلن گلایکول و تری‌اتیلن گلایکول، دی اتانول آمین، دی اتیل هگزانول، اسید استیک، ارتوزایلن، بنزن، اوره صنعتی، جوش شیرین (پتروشیمی شیراز‌)، آرگون، کربنات سدیم سبک و سنگین، گوگرد گرانوله، اسید سولفوریک، کریستال ملامین، قیر گریدهای ۶۰۷۰، ۸۵۱۰۰، MC۲۵۰، قیر امولسیون CRS۱، قیر امولسیونی زودشکن و وکیوم باتوم بخشی از عرضه‌های روز گذشته را درخصوص محصولات پتروشیمیایی تشکیل دادند. در روز گذشته جذابیت معاملات در بورس کالا به نسبت هفته‌های گذشته کاهش یافت تا جایی که روز کم‌رونقی را در رینگ محصولات پالایشی و پتروشیمی شاهد بودیم. انتظار برای کاهش قیمت‌های پایه و نوسان قیمت‌های داخلی شرایط سخت تولید با محوریت محدودیت‌های صادراتی به‌خصوص به مقصد عراق، تعطیلات هفته آینده و... مواردی بود که شرایط کلی را در بازار داخلی باعث شد. همچون هفته‌های گذشته الکیل بنزن خطی، کربنات سدیم سبک، اسید استیک، دی‌اتانول آمین و دی‌اتیل هگزانول جذاب‌ترین کالاهای عرضه‌شده در بورس کالا بودند. با توجه به عقب‌نشینی نسبی خریداران در کنار نوسان قیمت‌ها و عرضه‌ها در بازارهای داخلی می‌توان به بهبود بنیادین بازار در کنار کاهش التهاب آن امیدوار بود.

شنیده‌ها حکایت از آن دارد که اجازه عرضه ۱۰‌درصد از محصولات تولیدی به جای بورس به تعاونی‌ها از حالت گمانه‌زنی در حال ورود به فاز اجرایی است و در کنار عرضه اعتباری به برخی تعاونی‌ها و تولیدکنندگان شاهد بهبود فرآیند تولید خواهیم بود. رخدادی که از مزایا و معایب خاصی برخوردار است. به‌عنوان مزایا می‌توان از عرضه اعتباری کالا مستقیما به مصرف‌کننده نهایی یاد کرد که در کنار حمایت‌های اعتباری گام مهمی برای بهبود ساز و کارهای تولیدی در صنایع پایین‌دستی قلمداد خواهد شد. این در حالی است که تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد این اقدام در کنار وجود مشکلات مالی برای برخی از تولیدکنندگان در صنایع پایین‌دستی، قطعا به افزایش عرضه به بازار داخلی منجر شده که می‌تواند به‌عنوان فاکتوری برای کاهش قیمت مواد اولیه و کاهش قیمت تمام‌شده محصولات تولیدی در صنایع پایین‌دستی ایفای نقش کند. از سویی این اقدام به ایجاد یک بازار موازی و البته رسمی در کنار بورس کالا منتهی شده که در کنار مجوز فروش در بازار داخلی پس از دو مرحله عرضه ناموفق در بورس کالا، می‌تواند بازار داخلی این قبیل محصولات را تقویت کند. البته توجه به سقف عرضه‌ها، توجه به شیوه پرداخت مالیات و انتظار قدرتمند بودن عرضه‌های اعتباری داده‌ای است که می‌تواند بر شرایط کلی بازار موثر واقع شود.

رخدادهای موثر بر قیمت محصولات پایه محصولات پتروشیمی در بورس کالا

قیمت نفت در بازارهای جهانی در سطوح بسیار پایینی قرار دارد و به نظر می‌رسد بازار تمایلی به افزایش قیمت‌ها از خود نشان نمی‌دهد. در لحظه تنظیم این گزارش، قیمت نفت خام آمریکا ۵۵ دلار و ۳۶ سنت است که البته از کف قیمتی چند روز اخیر خود و قیمت‌هایی کمتر از ۵۴ دلار اندکی رشد را نشان می‌دهد، ولی روند عمومی در این بازار منفی و نزولی است. قیمت نفت خام برنت هم با شکستن کف ۶۰ دلاری هم‌اکنون ۵۹ دلار و ۷۷ سنت معامله می‌شود ولی شرایط عمومی در این بازار هم نزولی است. قیمت سبد نفت خام اوپک هم در ۱۶ دسامبر به ۵۵ دلار و ۹۱ سنت کاهش یافت که از یک کاهش نسبی حکایت می‌کند. افزایش محدود قیمت‌ها در روزهای اخیر را نمی‌توان داده مهمی به حساب آورد زیرا به نسبت کاهش ادامه‌دار قیمت‌ها، باز هم در یک مسیر نزولی نوسان می‌کند. جو عمومی در بازار نفت از کاهش بیشتر قیمت‌ها حکایت می‌کند و احتمال شکسته شدن کف قیمتی ۵۰ دلار هم وجود دارد. البته روند نزولی قیمت‌ها در بازار نفت به نسبت گذشته از شتاب کمتری برخوردار شده است. با توجه به ادامه‌دار شدن تخفیفات اعمالی بر قیمت‌های پیشنهادی به نسبت قیمت‌های جهانی از سوی تولیدکنندگان بزرگ در جهان، ممکن است روند نزولی قیمت نفت سریع‌تر از حد انتظار هم باشد.

قیمت دلار در بازار داخلی در روز گذشته اندکی افزایش یافت و به ۳۵۰۴ تومان هم بالغ شد. روند آرام و صعودی قیمت دلار در روزهای اخیر در کنار پایین بودن قیمت نفت و برخی تلاش‌ها برای کاهش قیمت دلار از برخی رخدادها در آینده بازار حکایت می‌کند که البته توجه به تجربه سال‌های قبل خاطرات مبهمی را در این خصوص زنده کرده و ترس از افزایش قیمت دلار را هم تقویت می‌کند. هم‌اکنون قیمت دلار سقف ۳۵۰۰ تومان را شکسته و حتی تثبیت در این سطوح یعنی بالاتر از ۳۵۰۰ تومان هم چندان دور از ذهن نخواهد بود. این در حالی است که برای میان‌مدت تا دراز‌مدت شاید هیچ دورنمای قیمتی متصور نباشد زیرا داده‌های بزرگ و بسیاری بر بازار تاثیر گذار خواهد بود.

دورنمای تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی

قیمت‌های پایه باید در روزهای آینده اعلام شود و روند نزولی قیمت نفت بر قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمیایی بیشتر از پلیمر‌ها موثر خواهد بود. بنابراین می‌توان به کاهش قیمت‌های پایه به نسبت کاهش قیمت‌های جهانی امیدوار باشیم. البته همان گونه که در گذشته به آن اشاره شد با توجه به شاکله کلی قیمت‌گذاری محصولات در بورس کالا، شامل متوسط قیمت‌های پایان هفته در آذرماه شاید این کاهش قیمت‌ها به شدت سقوط قیمت نفت نباشد. این در حالی است که با توجه به قیمت ۳۲۴۰ تومان در ابتدای آذرماه هم‌اکنون نزدیک به ۲۶۴ تومان قیمت دلار در بازار افزایش یافته که نشان دهنده افزایش نزدیک به ۸ درصدی قیمت دلار خواهد بود. با توجه به موارد ذکر شده مخصوصا رشد شدید قیمت دلار در بازار آزاد باید گفت که کاهش قیمت‌های پایه در بورس کالا شاید آن میزان که بازار انتظار آن را دارد محقق نشود. همان گونه که بارها به آن اشاره شد در بازارهای جهانی قیمت اغلب پلیمرها و محصولات پتروشیمی و پتروشیمیایی کاهش یافته است، ولی برای رسیدن به کاهشی همچون سقوط قیمت نفت یعنی کاهش نزدیک به ۲۰ درصد به تبعیت از کاهش قیمت نفت باید چندین هفته تا چند ماه صبر کرد زیرا فرآیندهای تولید از نفت خام و محصولات پالایشگاهی و فرآورده‌ها زمانبر بوده و به سرعت محقق نخواهد شد. به عبارت ساده تر با توجه به کاهش قیمت‌های جهانی در کنار افزایش ۸ درصدی قیمت دلار در بازار آزاد انتظار کاهش شدید قیمت‌ها اندکی غیرواقعی است. البته این شرایط انتقاداتی را نسبت به شیوه تعیین قیمت‌های پایه بر می‌انگیزد که جای بحث جداگانه‌ای دارد. در هر صورت واقعیت‌های تعیین قیمت پایه نشان می‌دهد که نباید برای کاهش شدید قیمت‌های پیشنهادی اولیه در بورس کالا چندان انتظار کشید و بهتر است به بازار بازگشت زیرا حتی احتمال افزایش قیمت‌ها هم وجود دارد. بهتر است فعالان بازار به برخی از واقعیت‌ها بیش از پیش دقت کنند.

یکی از بدبینانه‌ترین برآوردها از دورنمای قیمت‌های پایه جدید حکایت از افزایش محدودی دارد زیرا به ندرت کالایی در بازارهای جهانی و مخصوصا برای پلیمرهای پیشرفته همچون پلی‌استایرن‌ها، پلی‌پروپیلن‌ها و برخی گریدهای آروماتیک وجود دارد که کاهش ۸ درصدی قیمت‌ها را تجربه کرده باشد بنابراین بهتر است بازار قیمت‌های فعلی را به‌عنوان قیمت‌های مطلوبی مد‌نظر قرار دهد تا از بروز التهاب یا نوسان در فرآیند تولید در صنایع پایین‌دستی خودداری به عمل‌ آید.

در آینده فرآیند تعیین قیمت‌های پایه در بورس کالا را بیشتر بررسی خواهیم کرد.