در آستانه چهارمین همایش بین‌المللی چشم‌انداز فولاد و معدن بررسی شد
پای بخش خصوصی به میدان باز می‌شود
گروه بورس کالا - سحر نمایشی: این روزها تامین مواد اولیه از ذخایر جدید معدنی، امکان برنامه‌ریزی بهتر برای اکتشافات بیشتر و تدوین استراتژی جامع‌تر برای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی یکی از دغدغه‌های اصلی مسوولان این بخش شده است. مهدی کرباسیان، رییس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در گفت و گو با روزنامه «دنیای اقتصاد» به نقش مهم معدن در تامین فولاد و سایر منابع معدنی اشاره می‌کند و می‌گوید: در رابطه با فولاد و جایگاه صنایع فولادی، یکی از پارامترهایی که در دنیا برای پیشرفت کشورها مطرح است میزان مصرف فولاد در آن کشور است که این نشان‌دهنده اهمیت ویژه این ماده بوده، اما اکتشاف معادن موضوعی است که به تازگی اهمیت ویژه‌ای در این صنایع پیدا کرده است.
گروه بورس کالا - سحر نمایشی: این روزها تامین مواد اولیه از ذخایر جدید معدنی، امکان برنامه‌ریزی بهتر برای اکتشافات بیشتر و تدوین استراتژی جامع‌تر برای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی یکی از دغدغه‌های اصلی مسوولان این بخش شده است. مهدی کرباسیان، رییس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در گفت و گو با روزنامه «دنیای اقتصاد» به نقش مهم معدن در تامین فولاد و سایر منابع معدنی اشاره می‌کند و می‌گوید: در رابطه با فولاد و جایگاه صنایع فولادی، یکی از پارامترهایی که در دنیا برای پیشرفت کشورها مطرح است میزان مصرف فولاد در آن کشور است که این نشان‌دهنده اهمیت ویژه این ماده بوده، اما اکتشاف معادن موضوعی است که به تازگی اهمیت ویژه‌ای در این صنایع پیدا کرده است. موضوع اکتشاف به باور بسیاری از متخصصان، موتور محرکه بخش معدن و صنایع معدنی محسوب می‌شود و برای اینکه این حوزه ارزشمند، حرکت قابل توجهی در اقتصاد داشته باشد نیازمند اعمال روش‌های جهشی است.
مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید:
چالش‌های اصلی معدنی کشور در مسیر تامین مواد اولیه مورد نیاز صنعت به خصوص در بخش اکتشاف معادن چیست و ایمیدرو چه برنامه‌هایی برای این بخش در نظر گرفته است؟
خوشبختانه از لحاظ معدنی، خداوند مواهب ارزشمندی را از معادن سنگ‌آهن گرفته تا زغال سنگ و سایر معادن نصیب کشور کرده است. طی ۱۰۰ سال اخیر از نظر اکتشاف معدنی، کشور ما یک عقب‌ماندگی جدی را تجربه کرده و در حدود ۱۰۰ هزار کیلومتر مربع از یک میلیون و ۶۰۰ هزار کیلومتر مربع وسعت کشورمان بیشتر کار اکتشافی وسیع انجام نشده است که این نشان دهنده آن است که اگر کار به درستی و وسیع تر انجام شود نه فقط معادن سنگ‌آهن بلکه بقیه عناصر جدول مندلیف را می‌توانیم استخراج کنیم.
در عین حال، تا به امروز ۶۸ نوع ماده معدنی در ایران شناسایی شده و بدیهی است که با یک بررسی مقدماتی بگوییم که امکان رشد ۸۰ نوع ماده معدنی در کشور وجود دارد. همچنین امیدواریم که ایمیدرو در آینده نزدیک با یک ساز و کار اجرایی و سرمایه‌گذاری، بتواند اکتشافات مواد معدنی در کشور را افزایش دهد.
از طرف دیگر ایمیدرو به عنوان سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی در کشور، خوشبختانه در سال‌هایی که تشکیل شده عملکرد مناسب و برنامه‌های خوبی داشته است و ما در حال حاضر فکر می‌کنیم که یکی از مسائل مهمی که در مقطع فعلی وجود دارد و می‌تواند به صنعت کشور کمک بزرگی کند، توجه به حوزه معدن به معنای عام و بعدا به حوزه صنایع معدنی و ارزش افزوده‌ای است که از آن حاصل می‌شود.
سیاست‌گذاری‌های دولت و مجموعه ارکان تصمیم‌گیر در برنامه‌های توسعه‌ای معادن و صنایع معدنی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
اگر بخواهیم بحث اشتغال را مطرح کنیم و نهایتا به سمت سرمایه‌گذاری‌های جدید برویم باید به حوزه معدن توجه ویژه‌ای داشته باشیم. خوشبختانه در روزهای اخیر هم در دولت این توجه ویژه را می‌شود لمس کرد و هم در مجلس می‌توان این حمایت را دید.
ولی باید مسیری که طی می‌شود یک مسیر پخته و کارشناسی شده باشد که در این بین، موضوع فولاد نیز یکی از زمینه‌هایی است که باید به آن توجه شود. در این میان لازم است که حتما از تصمیم‌های احساسی عجولانه و غیر کارشناسی جلوگیری شود. در این راستا می‌توانم بگویم که یکی از تصمیم‌های خوبی که طی چند سال اخیر گرفته شده، طرح‌های استانی فولاد است که در حقیقت برنامه تولید حدود ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تن فولاد جدید در سال‌های ۸۵ و پس از آن تعریف شد و قرار است که عملیاتی شود.
البته دو مشکل در این طرح ایجاد شده و متاسفانه این تصمیم اساسی بسیار خوب با روش‌هایی که برای اجرای این طرح‌ها در نظر گرفته شده بود دچار خدشه شده است. یکی اینکه در تمام دنیا طرح‌های فولادی ۴ میلیون تن به بالا پیش‌بینی می‌شوند، اما در اینجا این طرح‌ها ۸۰۰ هزار تنی پیش‌بینی شده که توجیه پذیری
این اقدامات را با ابهام مواجه می‌کند و موضوع دیگر اینکه در بعضی از مکان‌هایی که اجرای این طرح‌ها پیش‌بینی شده، مشکلات زیر ساختی مانند آب، برق، گاز و حمل و نقل وجود دارد (این مشکلات هم قیمت تمام شده را افزایش می‌دهد و هم بحران‌هایی را ایجاد می‌کند)، لذا اگر در همه پروژه‌ها، یک تصمیم اساسی خوب گرفته شود ولی غیر کارشناسانه و عجولانه باشد نا‌موفق خواهد بود.
همچنین در برنامه چشم‌انداز ۱۴۰۴ پیش‌بینی شده است که به رقم ۵۵ میلیون تن فولاد خواهیم رسید و این رقم رقمی است که قابل تحقق، دست‌یافتنی و عملی خواهد بود؛ به شرط آنکه این کار به صورت فشرده و با برنامه ریزی انجام شود.
ایمیدرو چه برنامه‌هایی برای توسعه این طرح‌ها و پروژه‌ها در دست اجرا دارد؟
باید بپذیریم که مشکلات مالی و مشکلات تامین مواد اولیه وجود دارد، اما پیگیری برای انجام به موقع این پروژه‌ها در دستور کار ایمیدرو قرار گرفته است که اگر پشتیبانی لازم صورت گیرد می‌توان امیدوار بود که به کمک وزارت صنعت، معدن و تجارت و تلاش بخش خصوصی این پروژه‌ها به موقع انجام شوند.
نکته قابل توجهی که وجود دارد، این است که اگر ما می‌خواهیم به سمت توسعه فولاد برویم، اول باید محل جغرافیایی این طرح‌ها مشخص شوند، بدیهی است که آب یکی از اساسی‌ترین
پیش نیا‌زها است و باید بپذیریم که جا به جایی محصولات فولادی نهایی و مواد اولیه آنها مساله مهمی است. لذا پیشنهاد ما این است که این صنایع جدید فولادی و صنایع مهم کارساز در حوزه خلیج فارس و دریای عمان ایجاد شوند، خوشبختانه در این زمینه نیز دو تا از صنایع مهم در این مناطق قرار دارد (منطقه پارسیان و لامرد که حوزه‌های گازی است). خوشبختانه در این حوزه‌ها خیلی مشکل آب نداریم و می‌توانیم با آب شیرین کن مشکل را حل کنیم، مشکل برق این مناطق هم به زودی حل خواهد شد، چرا که ایمیدرو از همین حالا فراخوان داده که بتواند هر چه زودتر برق این مناطق را تامین کند؛ ضمن اینکه طرح آلومینیوم جنوب به عنوان اولین پروژه بزرگ ایمیدرو نیز در لامرد راه‌اندازی خواهد شد و به زودی ال‌سی این پروژه هم باز می‌شود؛ چرا که مشکلاتی که برای اجرای طرح با چینی‌ها داشتیم، حل شده و از حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار پروژه قرار شده ۴۹ درصد توسط ایمیدرو و ۵۱ درصد توسط شرکت گروه قدیر تامین شود که خوشبختانه با پیگیری‌هایی که انجام شده مشکلات برطرف شده و ال‌سی باز شد. بانک صادرات و کنسرسیوم‌های بانکی نیز موافقت کرده‌اند، در عین حال بانک مرکزی اقدامات لازم را انجام داده و عملیات این پروژه در آینده نزدیک شروع خواهد شد.
همچنین بهتر است یک سری از طرح‌های فولادی در همان جا انجام شود و بر همین اساس ما مذاکراتی هم ما با چند سرمایه‌گذار خارجی داشتیم که آنها پروژه ۴ میلیون تن فولاد را در خلیج‌فارس شروع کنند و ما به آنها پیشنهاد کردیم که مشارکت ما با آنها از مرحله اکتشاف باشد و نه فقط مرحله نهایی، یعنی آنها از مرحله اکتشاف با ما شریک شوند و در مرحله کنسانتره، گندله و نهایتا رسیدن به فولاد و شاید مرحله‌های بعدی در این پروژه همکاری‌ها صورت بگیرند. آنها از این پیشنهاد استقبال کردند و کارهای مقدماتی این پروژه در دست اجرا است.
دومین حوزه و منطقه ویژه خلیج فارس است. در حال حاضر در آنجا چندین پروژه خوب مانند فولاد هرمزگان، فولاد صبا و فولاد کاوه جنوب در دست ساخت است. پیش‌بینی ما این است که در آن منطقه هم با هماهنگی‌هایی که با سازمان شورای مناطق آزاد کرده‌ایم و خوشبختانه آنها هم موافقت کرده‌اند،۲۵۰۰ هکتار زمین جدید به منطقه اضافه کنند تا بتوانیم با زیرساخت‌هایی که فراهم می‌کنیم سرمایه‌گذار جذب کنیم، ضمن اینکه پیش‌بینی ما این است که تا بهمن ماه کارخانه برق ۲۳۵ مگاواتی در آنجا شروع به کار کند که توسط بخش خصوصی عملیاتی می‌شود و یک کارخانه ۵۰۰ مگاواتی هم تا پایان سال راه‌اندازی شود. با جذب سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام داده‌ایم این پروژه (راه‌اندازی کارخانه ۵۰۰ مگاواتی برق) که ۱۳ سال در ایمیدرو بدون اقدام باقیمانده و با بودجه دولت عملیاتی نشده، عملیاتی می‌شود و اتفاقا در این پروژه، این بخش خصوصی است که سرمایه‌گذاری می‌کند و ما تنها تضمین خرید خواهیم کرد. بر این اساس به نظر می‌رسد که بحث طرح‌های فولادی حتی در شرق کشور نیز می‌تواند با توجه به حوزه‌های جدید اکتشافی که پیش‌بینی کرده‌ایم عملیاتی شود.
آیا در زمینه تولید در طرح‌های فولادی، با مشکلات تامین مواد اولیه مواجه نیستیم و دسترسی طرح‌های جدید فولادی به مواد اولیه امکان‌پذیر است؟
یکی از اقدامات بسیار مهمی که برای طرح‌های فولادی بسیار ضرورت دارد، تامین مواد اولیه است که خوشبختانه در این رابطه بحث ۲۰۰ هزار کیلومتر مربع کار اکتشاف به عنوان یک کار اساسی در دستور کار ایمیدرو قرار دارد. خوشبختانه با پیشنهادی که داده شد و مورد تایید وزیر صنعت، معدن و تجارت، دکتر نعمت‌زاده قرار گرفت، قرارداد اولین مرحله این طرح یعنی ۱۲ هزار کیلومتر مربع در سنگان را امضا کرده‌ایم. انشاالله در آینده نزدیک قرارداد دوم این طرح را نیز که در حدود ۲۰ هزار کیلومتر از چابهار تا خراسان است در حوزه اکتشافی خواهیم بست و تلاش می‌کنیم که این عملیات اکتشافی را ظرف یک سال آینده به مرحله‌ای برسانیم که بتوان جذب سرمایه‌گذار کرد.
همچنین حوزه‌ای که همزمان با این پروژه عملیاتی خواهیم کرد، حوزه سراوان است که در آنجا نیز حدود ۳۵ هزار کیلومتر مربع در آینده‌ای نزدیک عقد قرارداد خواهیم کرد. هدف ما این است که تمام گروه و شرکت‌های اکتشافی و مشاوران را به کار بگیریم، جدا از این تقاضا کرده ایم که نیروهای خوب دور هم جمع شوند و برای یاری رساندن به این صنعت شرکت‌های خوب تاسیس کنند و به این ترتیب بتوانیم در حوزه معدن، همه نیروهای با ظرفیت کشور را دور هم جمع کنیم. در حال حاضر نیز در حال مذاکره با شرکت‌های خارجی هستیم و می‌خواهیم شرکت‌ها و مشاوران ایرانی - خارجی را نیز درگیر کنیم.
محدودیت‌های منابع برای این طرح‌های بزرگ را با چه روش‌هایی از طریق شرکت‌های خارجی جبران خواهید کرد؟
یکی از نکات بسیار مهم در حوزه فولاد، جذب سرمایه‌گذار خارجی است. باید بپذیریم که در داخل کشور به طور جدی با محدودیت منابع مواجه هستیم؛ به خصوص اینکه این روزها با بحران مالی در داخل کشور دست و پنجه نرم می‌کنیم. مهم‌ترین قسمت این بحران بانک‌ها هستند چرا که سیستم بانکی ما سیستم قوی و قدری نیست که بتواند از این صنعت حمایت کند. متاسفانه مشکل ما در این حوزه همین سیستم بانکی ضعیف در حوزه سرمایه‌گذاری است. محدودیت منابع، مطالبات معوق سیستم بانکی و مشکلاتی که از این ناحیه به وجود آمده، نرخ گران سرمایه و ... در کنار مشکل تحریم‌ها که به هر صورت جابه جایی پول را مشکل کرده، همگی چالش‌های اصلی سرمایه‌گذاری این بخش محسوب می‌شوند. اما با این حال اولویت ما این است که بخش خصوصی در تمام این سرمایه‌گذاری‌ها حمایت شود و ایرانیان خارج از کشور نیز با توجه به عرق ملی که به کشور و سرمایه‌گذاری در آن دارند، درصدی از سرمایه‌هایی را که دارند به کشور بیاورند.
من به عنوان یکی از مدیران این بخش در عرض سه ماه گذشته ملاقات‌های بسیار خوبی با تیم‌های سرمایه‌گذاری اتریشی، ایتالیایی، فرانسوی، آلمانی، سوئیسی و هندی انجام داده ام و همه آنها برای سرمایه‌گذاری آماده اند و امید است با آغاز عملیات اجرایی لغو تحریم از ژانویه در ماه فوریه این برنامه‌ریزی‌ها عملیاتی شوند. بر این اساس همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند لازم است همه ملت ایران یکپارچه پشت تیم مذاکره‌کننده دولت و سیاست خارجی قرار بگیریم و از این تحریم‌های ظالمانه خلاص شویم.
لذا هدفمان این است که پروژهای طرح‌های توسعه‌ای ایمیدرو را در اولویت قرار دهیم و اکنون که طرح‌های زیاد توسعه‌ای و اکتشافی داریم که متوقف شده در حوزه‌های مختلف معدنی اقداماتی را در دستور کار قرار دهیم. اولین اقدامی که می‌توانیم در این رابطه انجام دهیم این است که طرح‌های توسعه‌ای را فعال کنیم. البته در برخی از اینها مشکل نقدینگی، در برخی دیگر مشکل تکنولوژی و در برخی ضعف مدیریت وجود دارد. ما تلاش می‌کنیم که هر چه زودتر هر سه مشکل را حل کنیم و خوشبختانه می‌توانیم بگوییم که بیشتر پروژه‌های ما با اصرار و تلاش بسیار فعال شده و البته با زمان‌بندی دقیق.
ما از این جریان خوشحال هستیم که در تمام حوزه‌ها به محض اینکه پروژها آماده می‌شود، سرمایه‌گذار بخش خصوصی ابراز علاقه می‌کند. هر زمان که فرا خوان داده ایم خوشبختانه ظرف مدت کوتاهی توانسته‌ایم چند قرارداد خوب ببندیم. به عنوان مثال یک پروژه در حوزه زغال‌سنگ صورت گرفته که بر اساس آن بهره‌برداری از یکی از طرح‌هایمان را واگذار کرده ایم و دیگری در حوزه الکترود گرافیتی که در مرحله نهایی اقدام آن هستیم. با اینکه همزمان این پروژه‌ها را فعال کرده ایم به هیچ‌کدام از آنها خدشه‌ای وارد نشده است. خوشبختانه هیچ پروژهای متوقف نمی شود، بلکه تا مرحله نهایی به انجام می‌رسد.
در حال حاضر مشارکت بخش خصوصی در پیشبرد برنامه‌ها به خصوص طرح‌های فولادی به چه شکل است؟
اما در میان پروژه‌هایی که صورت گرفته دو طرح بزرگی که تا به حال انجام داده‌ایم یکی هفت طرح فولادی است که قرار بود ۱۰۰ درصد آن را خود ایمیدرو گشایش اعتبار کند و به سمت جلو حرکت کند که در حال حاضر جذب سرمایه‌گذار برای این بخش انجام شده است. خوشبختانه پنج طرح از طرح‌های فولادی در مراحل نهایی عقد قرارداد است که ۶۵ درصد سرمایه‌گذاران و ۳۵ درصد ایمیدرو مشارکت می‌کند و تا پایان پروژه پیش می‌روند؛ ضمن اینکه طبق قانون بعد از اینکه پروژه فعال شد و به بهره برداری رسید، مکلف هستیم حداکثر تا سه سال واگذاری‌ها را صورت دهیم.
این سیاست ما است که هر پروژه را در جهت اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی تا آنجا که بخش خصوصی می‌تواند انجام دهند واگذار کنیم و از آن خارج شویم. بدیهی است که از کارهای عجولانه و غیرکارشناسانه نیز در این بین پرهیز می‌کنیم.
قرارداد دیگری که بسته شده قرارداد معدن سنگ‌آهن مهدی آباد است که از صفر تا صد این پروژه را با یک گروه استرالیایی - عمانی نهایی کرده‌ایم و عملیات مقدماتی آن شروع شده و ظرف یکی دو ماه آینده عملیات اجرایی‌اش هم شروع خواهد شد. اقدام بسیار بزرگ دیگر حوزه سنگان است. در سنگان که مواد اولیه در دسترس است، استارت کار زده شده است. طی این قرارداد مقرر شد که ایمیدرو تولید پنج میلیون تن گندله و کنسانتره را انجام دهدکه ۲ ملیون و ۶۰۰ هزار تن از کنسانتره به بهره‌برداری رسیده است. فراخوان این پروژه به زودی نهایی خواهد شد که انشاالله ظرف ۲۰ روز آینده این کار انجام خواهد شد.
در حقیقت ایمیدرو این پروژه اساسی را با فراخوان به بخش خصوصی انتقال خواهد داد، البته این سیاست اساسی ایمیدرو است که در حوزه‌های مختلف و پروژه‌های نیمه تمام ورود و آنها را تکمیل کند و همچنین در حوزه اکتشاف بعد از مراحل مقدماتی تا مرحله استخراج و بهره‌برداری پیش خواهد برود.
سازمان ایمیدرو یکی از کمیته‌های راهبردی چهارمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار است، تاثیر برگزاری چنین همایش‌هایی را در تبادل نظرات، انتظارها و بیان چالش و تنگناهای موجود چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در رابطه با چهارمین همایش نیز یکی از اقداماتی که در دستور کار قرار داده‌ایم و به طور جدی پیگیری خواهیم کرد طلب همکاری، همراهی و کمک با سازمان‌های مردم نهاد است. ما جلسات بسیار خوبی با انجمن‌های مختلف صنایع معدنی داشته‌ایم و از همه آنها طلب کردیم که ما را یاری و نقد کنند. قطعا ما از این جهت خوشحال خواهیم شد. دیگر اینکه برنامه استراتژیک سازمان ایمیدرو تا اوایل سال آینده بازنگری خواهد شد و بر اساس آن، استراتژی و نقشه راه تعریف می‌کنیم و بر اساس آن حرکت می‌کنیم. یکی از نکات بسیار مهم این است کاری را که بخش خصوصی بهتر انجام خواهد داد به آنها واگذار کنیم.
خوشبختانه همایش خیلی خوبی که چند سال است توسط روزنامه «دنیای اقتصاد» و دست اندر کاران این صنعت برگزار می‌شود امسال نیز با حال و هوای دیگری برگزار خواهد شد. همچنین تعدادی از بزرگان حوزه فولاد دنیا در آنجا حضور دارند که جلسات خوبی خواهد بود؛ ضمن اینکه این جلسات با پیشکسوت‌های حوزه فولاد و سازمان‌های مردم نهاد برگزار می‌شود و بر آن اساس گلوگاه‌های حوزه فولاد با پیشنهادها و برنامه‌های خوب آینده توسط این بزرگان بررسی خواهد شد.
انتظار ما از این همایش آن است که در پایان جلسات با مقالات، تحلیل‌ها و بحث‌هایی که در کمیته‌های کارشناسی و پنل‌ها می‌شود بتوانیم راهکارهایی را برای آینده فولاد کشور در دست داشته باشیم. همچنین علاوه بر این یک کارگروه معدن هم هر دو هفته یک بار با حضور وزیر صنعت معدن و تجارت برگزار می‌شود که در آنجا هم بحث‌های مهم حوزه فولاد و معادن مطرح خواهد شد که همه اینها به ما کمک خواهد کرد، به این ترتیب ما از این همایش بسیار استقبال می‌کنیم به این دلیل که کمک فکری به ما خواهد کرد.
***
علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند با شماره‌های ۸۷۷۶۲۴۳۰ و ۳۲ یا وب‌سایت http://events.den.ir تماس حاصل فرمایند.
ارسال نظر