گروه بنگاه‌ها- زهرا مجتهد: به دنبال بروز برخی تحریم‌ها در سال‌های اخیر فعالان حوزه معدن در تامین تجهیزات موردنیاز در معادن با مشکلاتی روبه‌رو بودند. برخی در این شرایط به تحریم‌ها با دید یک فرصت نگریسته و برخی دیگر نیز تحریم‌ها را دور زده و با تامین کنندگان تجهیزات به طور غیرمستقیم وارد مذاکره شده و نیاز خود را مرتفع ساختند. در این بین، شرکت «اتوتک» که پروژه گندله‌سازی شماره یک گل‌گهر را به اتمام رسانده و در گندله‌سازی شماره دو آن پیشرفت مناسبی داشته است، نسبت به فرآیند پیمانکاری پروژه‌های مشابه در ایران واکنش نشان داده تا جایی که برخی از پروژه‌هایی که با این شرکت در مذاکره برای اخذ پیمانکاری به سر می‌بردند در نیمه راه از دانش «اتوتک» بهره نگرفته و به دنبال راهکارهای دیگری رفته‌اند. هومان خواجه‌نصیری مدیر ارشد نمایندگی این شرکت در ایران درباره این قبیل پروژه‌ها به ویژه پروژه‌های سنگان معتقد است: «استفاده از شرکت‌های کم تجربه یا غیرمتخصص در اجرای پروژه‌های کنسانتره‌سازی و گندله سازی که نمی‌توانند راندمان بهینه تولید را براساس فناوری روز دنیا ارائه کنند، از جمله مشکلات پیش روست؛ همچنین دست به دست شدن پروژه‌ها از یک کارفرما به کارفرمایی دیگر، باعث تضعیف نظارت بر اجرای صحیح قراردادها و پروژه‌ها شده است. وی در ادامه افزود: از تجربه موفق معادن مشابه مثل گل‌گهر که توانستند پروژه‌های گندله سازی خود را در سخت‌ترین شرایط تحریمی، با معتبرترین صاحب فناوری گندله‌سازی جهان پیش ببرند، استفاده نشد. فناوری‌های به کار گرفته شده در گندله‌سازی سنگان، مغایر با سایر فناوری‌های مطمئن استفاده شده در کشور است و این تافته جدا بافته در دولت قبل، می‌تواند باعث اتلاف ذخایر سنگان که سرمایه ملی این مرز و بوم می‌باشد، شود. خواجه‌نصیری با بیان این مطلب که پیمانکار فعلی گندله‌سازی سنگان با توجه به معرفی یک شرکت صاحب تکنولوژی آلمانی موفق به اخذ امتیاز فنی لازم برای انجام این پروژه شد، افزود: پیمانکار بعد از دریافت قرارداد با جایگزین کردن یک مجموعه روسی از مقررات مناقصه تخطی کرد. اکنون پس از گذشت نزدیک به ۳ سال از تاریخ ابلاغ این قرارداد، به جز یک قرارداد مهندسی با این مجموعه روسی که فاقد تجربه بین‌المللی گندله‌سازی است، قرارداد جامعی برای تامین بسته تجهیزات اصلی فرایند گندله‌سازی، مطابق با اسناد مناقصه وجود ندارد.

این در حالی است که شرکت آلمانی با اخذ مجوزهای لازم از اتحادیه اروپا همچنان در حال ارائه خدمات گوناگون از جمله مهندسی، تامین تجهیزات، آموزش، نظارت و غیره به کلیدی‌ترین پروژه‌های معدنی ایران است.وی افزود: معمولا وقتی پیمانکاری در اجرای تعهدات قراردادی با تاخیرات طولانی مواجه می‌شود از پروژه خلع ید شده و کار به نفر دوم واگذار می‌شود که این امر در پروژه گندله‌سازی سنگان محقق شده است. وی تصریح کرد: از آنجا که شاخه آلمانی شرکت «اتوتک» آمادگی لازم را برای احداث واحدهای گندله‌سازی با این ظرفیت در ایران دارد، شایسته است تا کنسرسیومی از چند پیمانکار ایرانی با همکاری «اتوتک» این گام ارزشمند ملی را در سنگان بردارند. خواجه نصیری افزود: وقتی که انجام پروژه‌های لازم در سنگان به سرمایه‌گذاران ابلاغ می‌شود، معمولا با این توجیه‌ها که پروژه‌ها باید سریع‌تر انجام گیرد، یا به بهانه تحریم‌ها یا کمبود منابع مالی ، دقت و وقت کافی برای مذاکره و فراهم آوردن زمینه جلب همکاری با شرکت‌های متخصص جهان صرف نمی‌شود. طبعا در فقدان حضور شرکت‌های متخصص یک مهندسی پایه، جامع و کامل که رکن اصلی یک پروژه موفق است، به دست نمی‌آید. این در حالی است که مدیر سنگان چنین اعتقادی ندارد و بر این باور است که در زمان تحریم خود اتوتک بوده که به بهانه‌های متعدد از این قرارداد عدول کرده است. اکبر نوروزی با اشاره به این مطلب که سنگان طی دو مرحله با تغییر مالکیت مواجه بود و از «ایمیدرو» به «مبارکه» و به طور مجدد به ایمیدرو واگذار شده است، تصریح کرد: آنچه از مدیریت قبلی به من اطلاع داده شده این است که عامل اختلاف بیشتر تقاضای شاخه آلمانی برای گشایش LC بوده و به دلیل وجود تحریم‌ها این امکان برای مدیران «سنگان» فراهم نبود، از این رو با توجه به برگزاری مناقصه و برنده شدن اتوتک در آن و در نهایت عدم پیگیری و چاره‌جویی از باب تحریم‌‌ها، قضیه پیمانکاری این شرکت منتفی شد. وی به بهبود فضای کسب و کار در معادن و حذف برخی تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: احساس می‌شود که «اتوتک» در شرایط فعلی به انجام و ادامه کار متمایل شده باشد. نوروزی درباره پیمانکار فعلی سنگان خاطرنشان کرد: در حال حاضر این پیمانکار با سرمایه‌گذاری در دانش ایرانی و بهره‌گیری از تکنولوژی اروپا تجهیزات را تامین کرده و در حال انجام کار است. وی یادآور شد: اینکه پیمانکار ایرانی صاحب تکنولوژی شود بهتر است یا همچنان وابسته به سایرین باشیم. از طرفی این پیمانکار با روش به کار گرفته در زمان تحریم، اکنون صاحب برند شده و می‌تواند در حوزه‌های مشابه سنگان به فعالیت بپردازد. در همین راستا اکبری، پیمانکار پروژه‌های سنگان در رابطه با نحوه به دست گیری پروژه‌های یادشده به خبرنگار ما گفت: زمانی که با اتوتک وارد مناقصه سنگان شدیم تحریم‌های اتحادیه اروپا اعمال شده بود. در همان موقع شرکت از تعهدات خود شانه خالی کرد و با شرایط جدیدی وارد مذاکره شد. وی افزود: به نحوی که حاضر به دادن ضمانت‌نامه بانکی هم نبودند و قرارداد موردنظر آنها بیشتر یکطرفه بود. در همین حال ایمیدرو نیز شرایط را قبول نکرد. اکبری با اشاره به این مطلب که سه تکنولوژی در طراحی سایت گندله‌سازی به روش کوره مستقیم وجود دارد، افزود: نخست «تورکس» روسیه، دوم «اتوتک» آلمان و دیگری «ایکر» آمریکاست که مورد دوم با مشکل یادشده مواجه بود و در مورد سوم هم مذاکرات انجام شده به نتیجه نرسید. وی درباره ادعای «اتوتک» مبنی بر تامین تجهیزات از روسیه نیز یادآور شد: ما تنها طراحی کارخانه را به روسیه سپردیم و تجهیزات موردنیاز را از اروپا خریداری کردیم. وی اظهار کرد: ما اعتقاد داریم که تکنولوژی به کار رفته در سنگان در حال حاضر، پیشرفته‌تر از «اتوتک» است. اکبری گفت: روس‌ها طرح فرآیند گندله‌سازی را به ما دادند، اما در بسیاری از موارد دانش به کار گرفته شده، منشا ایرانی دارد. اکبری در پاسخ به پرسشی مبنی بر طولانی‌شدن و کندی پیشرفت پروژه سنگان خاطر نشان کرد: دلیل این امر، تغییر مالکیت‌ها و واگذاری‌ها بوده که در این فرآیند، تصمیمات مدیران با نوسان و تغییرات مواجه بود به همین دلیل گاهی هفت ماه پروژه رها می‌شد و پیشرفت کار تحت تاثیر قرار می‌گرفت. وی مدعی است که اگر پروژه‌های گندله‌سازی گل‌گهر با سنگان مقایسه شوند، به طور حتم «سنگان» از کیفیت بالاتری برخوردار است.