محمد حسین بابالو
بازار فولاد در سال جاری دورنمای روشنی را نوید می‌دهد که از بهبود حوزه‌های مختلف آن حکایت می‌کند. با توجه به نامگذاری سال ۹۰ به نام سال جهاد اقتصادی‌، شرایط خاص اقتصاد داخلی‌، روند عمومی‌بودجه‌ریزی بالاخص بودجه‌های عمرانی دولت برای سال جاری‌، قانون هدفمند شدن یارانه‌ها‌، سیاست‌های انقباضی در گذشته‌، افزایش قیمت نفت و افزایش شدید منابع مالی دولت‌، روند بهبود اقتصاد جهانی و افزایش آرام و بنیادین قیمت‌های بین‌المللی فولاد‌، دورنمای افزایش تقاضا در بازار داخل و... سال‌جاری سالی پررونق برای بازار داخلی فولاد خواهد بود.

‌این در حالی است که افزایش روزشمار قیمت مواد اولیه‌، حامل‌های انرژی و حمل و نقل در بازارهای جهانی‌، افزایش نرخ بهره و همچنین افزایش ارزش یوآن چین به افزایش قیمت تمام شده در بزرگ‌ترین فولادساز جهان منتهی خواهد شد.‌این موارد در کنار افزایش تقاضا به افزایش قیمت‌ها خواهد انجامید.
تحلیل بازار
بازار فولاد در چند سال گذشته در رکودی مثال زدنی فرو رفته بود و فراز و نشیب‌های بسیاری را نیز در عین حال تجربه کرد. در سال‌های گذشته به دلیل اعمال سیاست‌های سخت‌گیرانه و انقباضی مالی و اصطلاحا سه قفله و هفت قفله کردن صندوق بانک مرکزی با کاهش حجم فعالیت بازار‌، کاهش تقاضا‌، کاهش قیمت انواع مصنوعات فولادی و البته در اقتصاد کلان با کاهش تورم مواجه بودیم. پس از‌این روند کاهشی‌، موج‌های عظیم بحران اعتبارات آمریکا و رکود اقتصادی که به کاهش شدید قیمت‌های جهانی انجامید به بازار داخلی رسید. با توجه به کاهش قیمت نفت‌، سعی در کاهش بیشتر تورم و اعمال سیاست‌های انقباضی‌،‌این روند به کاهش تقاضا‌، واردات مصنوعات ارزان قیمت و نهایتا کاهش قیمت‌ها در بازارهای رسمی‌و غیر رسمی‌منتهی شد. پس از مدتی با افزایش آرام قیمت نفت و رسیدن به قیمت‌های 80 دلار‌، بازار فولاد جهانی با افزایش قیمت‌ها مواجه شد که‌این روند افزایشی پس از مدتی به بازارهای داخلی تسری یافت. با توجه به روند پلکانی افزایش قیمت‌های جهانی در کنار حجم بالای واردات‌ایران بالاخص در خصوص شمش فولاد‌،‌این نوسانات پس از مدتی در بازارهای داخلی نیز مشاهده شد.‌این روند در کنار برخی شایعات و گمانه‌زنی‌ها بالاخص در مورد تحریم‌ها و قانون هدفمند کردن یارانه‌ها در مواقعی به هیجانی تر شدن بازارها نیز انجامید. پس از آن و عدم وقوع گمانه‌های مطرح شده و تلاش دولت برای تثبیت قیمت‌ها به هر نحو ممکن در بازارهای رسمی‌و غیررسمی‌و دستوری کردن قیمت‌ها و اتخاذ سیاست‌های سخت‌گیرانه مالی در کنار ضعف شدید تقاضا در بخش‌های دولتی و خصوصی شاهد کاهش مجدد قیمت‌ها بودیم. برای روزهای پایانی سال 89 برآیند قیمت نقدی میلگرد در بازارهای غیر رسمی‌کمتر از 800 تومان در هر کیلوگرم ثبت شد. نهایتا می‌توان گفت ضعیف بودن بازار در ماه‌ها و سال‌های گذشته پتانسیلی برای افزایش قیمت‌ها بوده و همچون فنری فشرده شده برای افزایش تقاضا و رشد قیمت‌ها خودنمایی خواهد کرد.
سالی برای جهاد اقتصادی
سال 90 توسط مقام معظم رهبری سال جهاد اقتصادی نامگذاری شده و افزایش شدید فعالیت‌های اقتصادی را نوید می‌دهد. با توجه به تبعیت کامل دولت از رهبر معظم انقلاب و حرکت تمام قد و با حداکثر ظرفیت در‌این مسیر‌، سال‌جاری سالی پر رونق برای فعالیت‌های اقتصادی خواهد بود.
با توجه به شرایط خاص جامعه و فراگیر شدن رکود‌، سیاست‌های انقباضی و سخت‌گیرانه مالی دولت و کاهش رشد اقتصادی تا گمانه‌زنی رشد ۵/۱ درصدی در سال‌، افزایش شدید نرخ بیکاری تا بیش از ۱۴ درصد‌، بالابودن منابع مالی دولت‌، تضعیف جایگاه اقتصادی‌ایران در منطقه به دلیل کاهش رشد اقتصادی‌، شرایط بهبود اقتصادی در جهان و افزایش نسبی شاخص‌های خرد و کلان‌، مشکلات سیاسی منطقه و افزایش قیمت نفت‌، تعیین نرخ ارز‌، نرخ سود بانکی و سطح دستمزدها‌، طرح هدفمند کردن یارانه‌ها‌، جنگ ارزها و دیگر مسائل پیش‌رو می‌توان گفت انتخاب‌ این نام و انتخاب ‌این مسیر بسیار داهیانه صورت گرفته و قطعا مورد تایید تمامی‌فعالان اقتصادی خواهد بود. به احتمال قوی سال ۹۰‌، سالی برای جبران زمان‌های از دست رفته در سال‌های گذشته و افزایش ظرفیت‌های تولید‌، افزایش شدید رشد اقتصادی‌، افزایش حجم سرمایه‌گذاری‌ها‌، کاهش نرخ بیکاری و... خواهد بود.
نکته دیگر جهت‌دهی رشد اقتصادی در سال هدف، برنامه پنجساله پنجم است و با توجه به سال جاری به عنوان اولین سال‌این برنامه‌، بودجه نیز در‌این چارچوب قابل بررسی و تصویب خواهد بود. در کنار سال جهاد اقتصادی پیش‌بینی هدف‌گذاری ‌این نرخ در کنار صحبت‌های معاون اول برای عزم دولت برای کاهش نرخ بیکاری تا زیر 5 درصد، می‌توان افزایش شدید سرمایه‌گذاری بر بخش‌های تولیدی را که به افزایش رشد اقتصادی یا افزایش سرانه تولید در داخل منجر می‌شود محتمل دانست. با توجه به نیاز تمامی ‌پروژه‌ها به فولاد برای سال آینده افزایش نزدیک به 8 درصد در‌این چارچوب با احتساب یک ضریب خطا دور از ذهن نخواهد بود.
خروجی تمامی‌این موارد از تحریک اقتصاد و افزایش تقاضا بالاخص برای کالاهای سرمایه‌ای حکایت می‌کند. به عبارت بهتر سال۹۰ سالی برای افزایش تقاضای فولاد است.
شرایط جهانی بازار فولاد
بازارهای بین‌المللی فولاد هم‌اکنون روزهای مبهمی‌را سپری می‌کند. از یک سو در هفته‌های پیش با کاهش مقطعی قیمت‌ها مواجه شده و از سویی دیگر پتانسیلی برای جهش شدید قیمت‌ها در میان مدت تا دراز مدت را در ذات خود نهفته دارد. برآیند ‌این موارد از افزایش آرام قیمت فولاد در کوتاه مدت با شیبی ملایم و سپس تثبیت قیمت‌ها و نهایتا افزایش جهشی قیمت در میان‌مدت تا دراز مدت خبر می‌دهد.
پس از زلزله چین و اما و اگرهای آن و امید به بهبود تقاضا در کنار کاهش شدید تقاضا برای مواد اولیه در شرق و جنوب شرقی آسیا شرایط و داده‌های اقتصادی بازار فولاد و ویژگی‌های موثر به گونه‌ای متناقض جای‌گیری کرده‌اند که از وقوع بازه‌ای زمانی پارادوکس مانند حکایت می‌کند.
در شرایط فعلی قیمت نفت افزایش یافته‌، سنگ آهن پس از چندی کاهش قیمت مجددا با افزایش مواجه و حمل‌ونقل و فروآلیاژها نیز با افزایش قیمت روبه‌رو شده‌اند. البته در‌این بین هنوز قراضه به دلیل کاهش تقاضا بالاخص در شرق و جنوب شرقی آسیا با کاهش قیمت مواجه است.‌ این در حالی است که در روز جمعه شاهد افزایش نزدیک به ۴ درصد قیمت سنگ آهن بودیم که دلیل آن را تقویت تقاضا در کنار افزایش قیمت فولاد دانسته‌اند. پس از وقایع ژاپن تقاضا برای مواد اولیه کاهش یافته و اوج آن در کاهش نزدیک به ۱۰ درصد قیمت سنگ‌آهن خودنمایی کرد. پس از‌ این کاهش و به دلیل کاهش قیمت تمام شده با کاهش قیمت فولاد مواجه شدیم. اوضاع کشورهای عربی و کاهش تقاضای‌ این منطقه نیز در کاهش قیمت‌ها موثر بود. به گزارش بائواستیل به عنوان بزرگ‌ترین فولادساز چین دورنمای رشد تقاضای فولاد چین در سال ۲۰۱۱ آرام و پر خطر است. دلیل اصلی ‌این امر را نیز کاهش رشد اقتصادی چین و احتمال افزایش عرضه در برابر تقاضا عنوان کرده که به افزایش موجودی انبارها و امکان عرضه مازاد بر نیاز منتهی خواهد شد. همچنین سیاست‌های پولی دولت و انقباض مالی را دلیلی بر احتمال کاهش تقاضا عنوان کرده است.‌ این در حالی‌ است که افزایش قیمت تمام شده فولاد به دلیل افزایش شدید قیمت مواد اولیه و اصلاح نرخ یوآن در کنار افزایش افسارگسیخته تقاضای ژاپن می‌تواند بازار فولاد شرکت‌های چینی را به سمت بازارهای دریایی Overseas متمایل کرده و از تبعات کاهش تقاضای داخلی چین بر بازار فولاد به نحو چشمگیری بکاهد. مطلبی که از نظر برخی تحلیلگران به دور مانده است!
قیمت نفت به عنوان یکی از مهم‌ترین فاکتورها در قیمت تمام شده فولاد در مسیر صعودی است. هزینه حمل و نقل نیز روزانه در حال افزایش است. با آغاز بازسازی ژاپن و بهبود اوضاع سیاسی در کشورهای عربی و با توجه به روند بهبود اقتصاد در جهان و افزایش تقاضای داخلی چین نیز قطعا با افزایش تقاضا مواجه خواهیم بود. همچنین با توجه به افزایش ارزش یوآن چین به عنوان بزرگ‌ترین فولادساز جهان‌، قیمت تمام شده فولاد‌ این کشور با افزایش مواجه خواهد شد. نکته دیگر جنگ ارزهاست. هم اکنون با توجه به کاهش ارزش غالب ارزهای جهانی با افزایش قیمت تمامی ‌کالاها مواجه هستیم. ‌این در حالی است که قیمت‌های فولاد از‌این روند تبعیت نکرده است. در مقام مقایسه بین قیمت دیگر فلزات پایه و فولاد شاهد ‌این امر خواهیم بود. با توجه به‌این عدم افزایش می‌توان گفت پتانسیل افزایش قیمت فولاد در بازارهای جهانی هم اکنون شدیدا فشرده شده و آماده رها شدن است. ‌این مطلب به صورت مستقیم و بی‌واسطه به افزایش قیمت فولاد در هفته‌های آتی منتهی خواهد شد.
شرایط حال حاضر بازار فولاد
در چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در روزهای گذشته شاهد افزایش قیمت میلگرد در معاملات فیزیکی و بازار آتی شانگهای بودیم. در هفته گذشته قیمت میلگرد آتی تحویل در ماه اکتبر با 1/1 درصد افزایش به نسبت هفته گذشته به 4780 یوآن یا 730 دلار در هر تن رسید.‌
این در حالی است که به نسبت روز پنج‌شنبه با ۱۴ یوآن کاهش روبه‌رو شد که دلیل آن تضعیف قیمت بیلت و افزایش موجودی انبارها ذکر گردیده است. در خصوص معاملات فیزیکی نیز بنا بر اخبار معتبر قیمت فروش نزدیک به ۳۸ کارخانه ‌این کشور بین ۲۰ تا ۵۰ یوآن افزایش یافت. میلگرد سایز ۱۶ تا ۲۵ در قیمت‌های ۴۶۰۰ تا ۴۸۷۰ یوآن معامله و با ۴۰ تا ۵۰ یوآن افزایش به نسبت هفته پیش به کار خود پایان داد. کلاف مفتول سایز ۸ نیز با ۴۰ یوآن افزایش ۴۵۰۰ تا ۴۵۶۰ یوآن معامله شد.
در خصوص ورق‌های نورد گرم نیز شرایط مشابهی حکمفرما است. در مرکز مبادلات فولاد شانگهای قیمت ورق نورد گرم ژوئن با 9 یوآن کاهش از روز پنج‌شنبه در قیمت 4741 یوآن بسته شد. ‌این در حالی است که به نسبت پایان هفته گذشته با 8/0 درصد افزایش مواجه شده است. ورق نورد گرم سایز 5 تا 12 با 10 تا 20 یوآن افزایش بین 4640 تا 4670 یوآن معامله شد.
به صورت عمومی‌می‌توان گفت بازار فولاد چین با افزایشی محدود و نسبی مواجه شده است.
هم اکنون تجار و تولیدکنندگان روس و اکراینی بیلت برای هفتمین هفته پیاپی قیمت بیلت خود را در سطوح نزدیک به 630 دلار در هر تن نگه داشته‌اند. هم اکنون معاملات‌این کالا بالاخص برای تولیدات ماه آوریل در حجم‌های بسیار کوچک صورت گرفته و اغلب مصرف‌کنندگان بالاخص خریداران ترک‌ این کالا را از کارخانه‌های داخلی یا به صورت محموله‌های خرد خریدارای می‌کنند.‌ این در حالی است که در بازار کشورهای مشترک المنافع (cis) قیمت شمش فولاد حتی تا سطوح بین 610 تا 620 دلار در هر تن تحویل بار کشتی سواحل دریای سیاه یا دریای بالتیک نیز پیشنهاد می‌شود. یکی از مهم‌ترین دلایل‌ این امر کاهش شدید تقاضا از سوی خریداران عرب ‌این کالا بالاخص برای مصر بوده است. دلیل دیگر‌این امر کاهش مجدد خرید و به عبارت بهتر توقف معاملات با مقصد ‌ایران می‌باشد که با توجه به عدم صرفه اقتصادی‌ این کالا تجار اقدام به واردات نمی‌کنند.
در بازار چین نیز شرایط مشابهی حکمفرما است. قیمت بیلت سایز ۱۵۰ در اواسط ماه مارس ۴۱۱۰ یوآن بود که در روز پنج‌شنبه به ۴۳۶۰ یوآن رسید. در همین حال برای جمعه با ۳۰ یوآن کاهش به ۴۳۳۰ یوآن بالغ شد.‌این کاهش محدود پتانسیلی برای کاهش قیمت میلگرد نیز به حساب آمد.
بازار فولاد در کوتاه مدت
بازار جهانی فولاد با محوریت چین به عنوان بزرگ‌ترین فولادساز جهان در غیاب محسوس ژاپن و حجم تقاضای‌این کشور با یک دوگانگی مواجه است. از سویی قیمت سنگ آهن به عنوان مهم‌ترین ماده اولیه فولاد در روز جمعه با افزایش مواجه شده و دلیل ‌این امر افزایش تقاضا از جانب چین عنوان شد و از سویی با افزایش موجودی انبارها بالاخص برای میلگرد و ضعف محدود تقاضا نسبت به هفته‌های گذشته در کنار ثابت ماندن و حتی تضعیف محدود قیمت بیلت مواجه است. روند عمومی‌از افزایش تقاضا در روزهای‌ آینده و افزایش محدود قیمت‌ها حکایت می‌کند. به عبارت بهتر در کوتاه مدت شاهد ادامه روند افزایشی فعلی خواهیم بود؛ اما ‌این افزایش قیمت‌ها از شیب چندان بالایی برخوردار نیست.
بازار فولاد در میان مدت تا دراز مدت
برای ‌این بازه زمانی افزایش جهشی قیمت‌ها محتمل خواهد بود. با توجه به عدم افزایش جدی قیمت‌ها در کوتاه مدت در کنار پایین بودن سطح تقاضا و عدم افزایش محسوس سطح تولید و همچنین افزایش قیمت نفت و افزایش قیمت مواد اولیه و حمل و نقل که به افزایش هزینه تولید می‌انجامد در میان مدت شاهد کاهش موجودی انبارها خواهیم بود. با توجه به بهبود بنیادین اوضاع اقتصادی جهان و تقویت روزافزون قیمت سهام بالاخص در آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان در آینده انتظار جهش افسار گسیخته قیمت‌ها دور از ذهن نخواهد بود. به احتمال زیاد حد فاصل ماه‌های مه ‌تا ژوئن احتمال ‌این افزایش به دلیل شرایط آب و هوایی و آغاز فصل بارش باران‌های موسمی ‌و مشکلات تامین مواد اولیه در کنار رونق ساخت و ساز و تعطیلی برخی کارخانجات به جهت تعمیر و نگهداری و... بیشتر به چشم می‌خورد. در‌ این زمان بازسازی ژاپن و کاهش خطرات رادیواکتیو نیز به بهبود جدی تقاضا کمک خواهد کرد. ‌این زمان مقارن با اوایل خرداد ماه شمسی است.
با توجه به‌این موارد می‌توان گفت بازار فولاد جهانی به صورت پلکانی در مسیر صعود قرار گرفته و پس از هر دوره جهش جدی با کاهشی مقطعی سعی در تثبیت قیمت‌های نائل شده خواهد کرد. ‌این روند به تقویت بنیادین ‌این بازار می‌انجامد. به جرات می‌توان سال 2011 و بالاخص نیمه دوم آن را سال رونق بازار فولاد دانست.