منیژه حیاتی - به دنبال مباحثی که اخیرا‌ در خصوص عرضه محصولات فولادی در بورس مطرح شده و از آنها خواسته شده تا فروش محصولات خود را به بورس منتقل کنند‌، بسیاری از تولیدکنندگان فولاد، مواردی را به عنوان ابهام و ایرادهای حضور در بورس مطرح می‌کنند که روشن شدن‌ این موارد در اجرای صحیح سیاست‌های نهادهای ناظر ضروری به نظر می‌رسد. از جمله این ایرادها می‌توان به بحث کنترل شدید بر قیمت‌ها‌، فروش‌های سلف و خصوصا محدودیت‌های اخیری که در خصوص حضور حقیقی‌ها اعمال شده اشاره کرد‌.

در همین راستا محسن خراسانی، معاون بازرگانی شرکت نورد و تولید قطعات فولادی و کارشناس بازار فولاد در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد با تاکید بر نکات مثبت حضور در بورس و مزایای بسیاری که برای تولیدکنندگان به همراه دارد، به بیان‌ایرادات موجود در‌این رابطه نیز پرداخت‌.

وی با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی حضور در بورس به دلایل متعددی برای برخی از تولیدکنندگان فولاد ‌ایجاد انگیزه نمی‌کند، خاطرنشان کرد: بورس به طور طبیعی محل عرضه و تقاضا و فروش قانونمند کالا است و باید عاری از محدودیت‌های غیراقتصادی باشد، در حالی که در حال حاضر ‌این چنین نیست و محدودیت‌هایی در این بازار وجود دارد از جمله اینکه قیمت‌های فروش در بسیاری از مواقع کنترل شده و گاهی در بورس به طرق مختلف اعمال قیمت می‌شود.

محدودیت‌های جدید و نگرانی خریداران

وی به محدودیت‌های اخیری که در خصوص ورود حقیقی‌ها به معاملات تعیین شده اشاره کرد و ادامه داد: طبق مقررات اخیر بورس‌، شخصیت‌های حقیقی و شرکت‌های غیرتولیدی فرصت حضور در تالار بورس را نداشته و نمی‌توانند کالای مورد نیاز خود را از طریق بورس خریداری نمایند. به عنوان مثال بخش عظیمی ‌از برشکارهای بازار آهن و صنوف بازار شخصیت حقوقی ندارند.

خراسانی همچنین به فروش محصولات به صورت سلف اشاره کرده و گفت: در بورس معمولا‌ کالا به صورت سلف عرضه می‌شود در حالی که خیلی از خریداران و فروشندگان مایل به فروش نقدی و تحویل فوری کالا هستند.

معاون بازرگانی شرکت نورد و تولید قطعات فولادی به تفاوت‌هایی که در حوزه نرخ‌گذاری مواد اولیه و محصول نهایی وجود دارد، اشاره کرد و در مورد مشکلات ناشی از این موضوع گفت: متاسفانه مواد اولیه مورد نیاز اکثر تولید‌کنندگان فولاد (مثلا‌ قراضه) در حال حاضر با بالاترین قیمت و از طریق مزایده عمومی‌به فروش می‌رسد و بورس روی آن کنترلی ندارد، ولی در عوض کالای ساخته شده که در حال حاضر با قیمت تمام شده خیلی بالا و گاهی با ضرر تولید می‌شود، شامل قیمت‌گذاری می‌شود.

حضور تولیدی‌های کوچک مقرون به صرفه نیست

وی در پاسخ به این سوال که آیا حضور همه شرکت‌ها در بورس امکان‌پذیر یا مقرون به صرفه است، گفت: شرکت‌های کوچک تولیدی با تولید روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ تن محصول به هیچ وجه در بازار تاثیرگذار نبوده و حضور آنان در بورس با توجه به تشریفات اداری و هزینه‌هایی که دارد مقرون به صرفه نیست.

وی در خصوص فروش محصولات تمامی ‌شرکت‌ها با نرخ‌های یکسان در بورس نیز اظهار داشت‌: قیمت تمام شده فولاد در شرکت‌های تولیدی مختلف یکسان نیست برای مثال شرکت‌هایی که قدرت استفاده از آهن اسفنجی را به عنوان ماده اولیه دارند، از قیمت‌های تمام شده پایین‌تری برخوردار هستند تا کارخانه‌های ذوبی که از قراضه روغنی یکدست به عنوان مواد اولیه استفاده می‌کنند، بنابر‌این اعمال قیمت‌های فروش یکسان بدون توجه به پروسه تولید و قیمت تمام شده آن منطقی به نظر نمی‌رسد.

وی به نگرانی برخی از تولیدکننده‌ها از فروش نرفتن محصولاتشان اشاره کرده و گفت‌: وجود شرکت‌های تولیدی بزرگ و با سابقه و حضور فعال و هفتگی آنها در بورس و میزان عرضه بالای آنها به نحوی است که نوعا‌ جوابگوی همه تقاضا‌های رسیده بازار است. ‌این مساله، رقابت را برای تولیدکنندگان کوچک که برای اولین بار در بورس حضور می‌یابند و از هیچ سوبسیدی نیز استفاده نمی‌کنند مشکل کرده و بیم آن می‌رود که کالای عرضه شده آنان بدون مشتری بماند.

خراسانی در پایان در خصوص وعده فروش شمش با قیمت‌های مصوب به تولیدکننده‌هایی که در بورس عرضه می‌کنند، گفت‌: وزارت صنایع و معادن، تامین بخشی از مواد اولیه تولید با قیمت‌های مصوب را مشروط به فروش محصول تولیدی در بورس کرده است، به‌این معنی که تولید کننده باید ابتدا از بازار آزاد نسبت به خرید مواد اولیه اقدام وپس از تولید و فروش کالا در بورس‌، سهمیه‌ای برای مواد اولیه مورد نیاز خود درخواست نماید‌. با توجه به‌اینکه شرکت‌های تامین‌کننده مواد اولیه حسب سفارش و با برنامه‌ریزی قبلی باید مواد مورد نیاز را تولید و تحویل نمایند و‌این پروسه مستلزم پرداخت کل مبلغ و انتظار طولانی برای رسیدن مواد اولیه است، از این رو انجام ‌این مهم مخصوصا‌ برای شرکت‌هایی که فروش نقدی دارند عملا‌ نشدنی به نظر می‌رسد.

نگرانی فروشنده‌ها نسبت به کاهش تعداد خریداران در بورس

در همین راستا بهروز قناتی مدیرعامل شرکت فولاد سیادن نیز که اخیرا به جمع عرضه کنندگان بورس کالا افزوده شده است ضمن اشاره به اجرای محدودیت معاملات حقیقی‌ها در بورس و در خصوص اثرات آن بر معاملات فولاد گفت‌: در جریان عرضه‌هایی که شرکت سیادن در این مدت در بورس داشته یکی از مواردی که وجود داشت عدم وجود خریدار کافی در رینگ بود و در چند معامله‌ای که انجام شد خریداران همان مشتریان قبلی شرکت بودند که حاضر شدند تا خرید خود را از طریق بورس انجام بدهند و عملا خریدار جدیدی از طریق بورس برای محصولات شرکت جذب نشد از این رو ما معتقدیم حذف حقیقی‌ها در بورس کالا بر این مشکل می‌افزاید و بخشی از خریداران را از معاملات حذف می‌کند؛ در حالی که بخش قابل توجهی از خریداران محصولات واحدهای خصوصی‌، بنکداران و تجار بازار هستند‌.

وی گفت‌: برای مثال در معاملات روز ششم آذر ماه برای یک هزار تن محصول خود در بورس کالا خریداری داشتیم که به دلیل اعمال این قانون امکان فروش آن را از دست دادیم.

قناتی همچنین در ادامه به عدم ارائه شمش با نرخ دولتی که پیش از عرضه در بورس وعده داده شده بود، اشاره کرده و گفت‌: در حالی که گفته شده بود در صورت عرضه در بورس شمش دولتی در اختیار واحدها قرار می‌گیرد متاسفانه تاکنون به این وعده عمل نشده و در کنار این موضوع ما با نرخ گذاری اجباری هم در بورس مواجه شده‌ایم که این موضوع خود به تنهایی زیان زیادی را هم متوجه عرضه‌کننده‌ها می‌کند. وی در این خصوص توضیح داد‌: با توجه به نوسان نرخ فولاد در حال حاضر ما محصولی را در بورس با نرخ ۷۷۰ تومان به فروش می‌رسانیم که مشخص نیست شمشی که باید این کالا را از آن تولید کنیم تا ۳ ماه بعد با چه نرخی به دستمان می‌رسد.

قناتی تاکید کرد: اما موضوع مهم‌تر این است که اگر قرار بر این است تا بر اساس نرخ‌های اعلامی‌و تعیین شده و کاملا مشخص محصولات شرکت‌های تولیدی در بورس فروش برود در مقابل برای منطقی شدن این موضوع باید شمش مورد استفاده این شرکت‌ها نیز از سوی دولت بر مبنای نرخ محصول نهایی به آنها ارائه شود.

امکان فروش نقدی با نرخ‌های فعلی وجود ندارد

مدیرعامل فولاد سیادن یادآور شد‌: در حال حاضر تنها نفعی که عرضه در بورس دارد‌، تامین نقدینگی است که به واسطه فروش سلف انجام می‌شود اما با توجه به ضرورت تثبیت قیمت که در بورس اجرا می‌شود ما معتقدیم فروش نقدی منطقی‌تر است؛ چرا که حداقل نگرانی‌های سلف را ندارد، اما از آنجا که برای فروش نقدی باید نرخ‌ها از ۷۷۰ تومان بیشتر تعیین شود، بورس موافقت نمی‌کند. وی تاکید کرد: صد درصد این موضوع واقعیت دارد که فروش ۷۷۰ تومانی میلگرد در بورس با توجه به نرخ فعلی شمش که بین ۷۲۰ تا ۷۳۰ تومان است نه تنها سود بلکه زیان هم برای تولیدکننده‌ها دارد‌.

وی با تاکید بر اینکه با فروش در بورس آزادی عمل به طور کامل از عرضه‌کننده گرفته می‌شود از ارائه مدارک مربوط به مشکلات عرضه در بورس و زیانی که با نرخ‌های فعلی به تولیدکننده‌ها وارد می‌شود از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد خبر داد که به زودی انجام خواهد شد‌.