غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۲۳ اوت الی ۲۷ اوت ۲۰۱۰) از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

قیمت نفت خام WTI در بازار بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در ابتدا در پی انتشار اخبار ناامید کننده اقتصادی و ادامه نگرانی‌ها از وضعیت کنونی اقتصاد جهانی، بروز نشانه‌هایی از کند شدن روند رشد اقتصادی آمریکا و احتمال تاثیر آن بر تقاضای انرژی در این کشور، گزارش‌های ناامید کننده از فروش مسکن در آمریکا، تداوم نرخ بالای بیکاری، قرار گرفتن سطح ذخایر نفت خام و بنزین آمریکا بالاتر از متوسط 5 سال گذشته، کاهش روند رشد تقاضای نفت خام چین در ماه ژوئیه 2010 و پیش‌بینی شرکت سینوپک چین از کند شدن نرخ رشد واردات نفت خام این کشور در نیمه دوم سال 2010، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و همچنین افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، از حدود 10/73 دلار در هر بشکه در تاریخ 23 اوت 2010 تا کمتر از 63/71 دلار در هر بشکه در تاریخ
۲۴ اوت کاهش یافت، ولی مجددا به دنبال انتشار گزارش رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا در روز ۲۷ اوت ۲۰۱۰، آمارهای مثبت درباره بهبود بازار کار آمریکا و بروز نشانه‌هایی مبنی بر بهبود تقاضای نفت در این کشور، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو و همچنین سخنرانی اطمینان بخش برنانکی رییس بانک مرکزی آمریکا، قیمت نفت‌خام WTI تا سطح ۱۷/۷۵ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۷ اوت ۲۰۱۰ افزایش یافت.
برنانکی وعده داده است در صورت وخیم‌تر شدن اوضاع اقتصادی آمریکا، بانک مرکزی این کشور تدابیر لازم همچون خرید گسترده وام‌های بانکی را در نظر خواهد گرفت. معامله‌گران نفتی معمولا برای تشخیص میزان حساسیت مصرف‌کنندگان، بازارهای سهام را مورد توجه قرار می‌دهند. در واقع شاخص بازار سهام نشانه‌ای از میزان اعتماد مصرف‌کنندگان بوده و توجه سرمایه‌گذاران نفتی به این مساله، سبب شده است تا بازار نفت خام و سهام هم جهت باشند.
در حال حاضر، شرایط کونتانگو در بازارهای جهانی نفت خام در حال گسترش می‌باشد و با توجه به افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام، ادامه چنین روندی منطقی بوده و به نظر می‌رسد ذخیره نمودن نفت خام از نظر اقتصادی، با صرفه‌تر باشد.
شرایط کونتانگو به شرایطی اطلاق می‌شود که نفت خام در قراردادهای کوتاه‌مدت نسبت به قراردادهای بلندمدت ارزان‌تر معامله شود. تحلیل‌گران معتقدند تا پیش از بروز نشانه‌های قطعی از بازسازی اقتصادی، قیمت نفت خام در محدوده 80- 70 دلار در هر بشکه، نوسان خواهد کرد.
همچنین طی هفته گذشته، افزایش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا معادل ۱/۴ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۲۰ اوت ۲۰۱۰ و نیز کاهش معاملات مسکن آمریکا در ماه ژوئیه ۲۰۱۰، از عوامل تضعیف کننده قیمت‌های نفت خام به شمار می‌روند که تا حدودی در کند شدن روند افزایشی قیمت نفت خام طی هفته گذشته نقش داشته‌اند. در واقع نگرانی‌ها در زمینه شرایط اقتصادی در اوایل هفته گذشته هنگامی تشدید شد که آمار فروش مسکن آمریکا در ماه ژوئیه روند نزولی نشان داده و همچنین رییس فدرال رزرو از افزایش احتمال رکود دو رقمی به میزانی بیش از ۶ ماه گذشته خبر داد.کاهش معاملات مسکن در ماه ژوئیه ۲/۲۷ درصد بود که آن را به کمترین نرخ در ۱۵ سال گذشته تنزل داد و این امر موجب کاهش شاخص داوجونز و S&Pنیز شد.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره 23 الی 26 اوت 2010، ابتدا ازحدود 93/70 دلار در هر بشکه تا کمتر از 69/69 دلار در هر بشکه در تاریخ 24 اوت کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 41/71 دلار در هر بشکه در تاریخ 26 اوت افزایش یافت.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۶ اوت ۲۰۱۰ با ۲ دلار و ۱۷ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۷۰ دلار و ۵۰ سنت رسیده است.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 20 اوت 2010 معادل 72 دلار و 67 سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه اوت (تا 26 اوت 2010 )، با 1 دلار و 88 سنت افزایش نسبت به میانگین ماه ژوئیه 2010 به هر بشکه 74 دلار و 38 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه ژوئیه 2010 معادل 72 دلار و 50 سنت در هر بشکه بود.
سبد نفت خام اوپک در بردارنده ۱۲ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه اکتبر 2010، ابتدا به میزان 1 دلار و 24 سنت کاهش یافته و از حدود 62/73 دلار در هر بشکه در تاریخ 23 اوت 2010 تا کمتر از 38/72 دلار در هر بشکه در تاریخ 24 اوت رسید، ولی مجددا به میزان 4 دلار و 27 سنت افزایش یافته و تا سطح 65/76 دلار در هر بشکه در تاریخ 27 اوت رسید.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۲۰ اوت ۲۰۱۰ معادل ۳/۳۵۸ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۱۳ اوت ۲۰۱۰) به میزان ۱/۴ میلیون بشکه افزایش یافته است و معادل ۵/۱۴ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۱ اوت ۲۰۰۹ بیشتر است. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل معادل ۵/۰ روز افزایش یافته و در سطح ۶/۲۳ روز قرار گرفته است که معادل ۲/۰ روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است. طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان ۳۴۸ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۸۹۰/۱۴ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است که به میزان ۴۰۷ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
پیش‌بینی قیمت
در ابتدای هفته گذشته قیمت نفت خام WTI در پایین‌تر از سطح مقاومت ۷۵ دلار قرار داشت که موجب شد قیمت به سطح حمایت ۸/۷۱ دلار تنزل یابد و از آن نیز پایین‌تر رود، ولی در روز بعد به سرعت به بالاتر از سطح مذکور افزایش پیدا کرد. سطح ۷۰ دلار طی ماه‌های اخیر کف نوسانی قیمت نفت بوده است که با نزدیک شدن قیمت به این سطح روند افزایشی را به خود گرفته است که در هفته گذشته نیز این امر اتفاق افتاد. افزایش مذکور در حالی اتفاق افتاد که آمار نامناسبی از وضعیت اقتصادی آمریکا منتشر شد. آمار مسکن آمریکا در اوایل هفته ضعیف‌تر از آنچه که پیش بینی می‌شد بود و در انتهای هفته نیز آمار رشد اقتصادی آمریکا برای فصل دوم نیز کمتر از میزان مورد انتظار بود، با این‌حال با توجه به سخنان برنانکی فعالان بازار نسبت به آینده خوش‌بین شدند که این امر موجب افزایش در شاخص‌های بورس و همچنین قیمت نفت شد. در شرایط کنونی آمار اقتصادی نشان از شکننده بودن وضعیت اقتصادی دارد؛ بدین معنی که هنوز نیاز به برنامه‌های حمایتی و سیاست‌های پولی مناسب برای تقویت اقتصاد است.
در مورد شرایط بازار نفت با اینکه در این فصل باید شاهد کاهش ذخیره‌سازی‌های نفت خام بود ولی برعکس ذخیره‌سازی‌های مذکور همچنان افزایش می‌یابد که دلالت بر عدم افزایش تقاضا است. از سوی دیگر ذخیره‌‌سازی‌های بنزین نیز نسبت به سال‌های گذشته در سطحی بالاتر قرار دارد و در حالی‌که در سال‌های گذشته در این فصل روند کاهشی داشته، امسال روند افزایشی را طی می‌کند. در هفته جاری ماه اوت به پایان می‌رسد؛ سطح بسته شدن قیمت در این ماه در روند قیمتی ماه آینده اثرگذار است و افزایش زیاد قیمت در روز جمعه را نیز می‌توان به این موضوع منتسب کرد. با توجه به اینکه قیمت بالاتر از 75 دلار قرار دارد سطح حمایتی 75 دلار مانع کاهش قیمت و موجب فشار افزایشی بر قیمت می‌شود که در این صورت قیمت نفت می‌تواند تا حدود 79 دلار افزایش یابد، گرچه قیمت 2/78 دلار اولین مقاومت در مسیر افزایشی قرار دارد.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)
* کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی