عوامل رشد قیمت آهن در بازار
آزاده حسینی
با توجه به رشد اخیر قیمت آهن در بازار و به وجود آمدن شایعاتی مبنی بر دست داشتن بورس در رشد قیمت و کم‌فروشی تولیدکنندگان بزرگ این شبهه پیش آمده که تولیدکنندگان با کم‌فروشی سعی بر بالا بردن قیمت‌ها دارند تا جایی‌که محمد آزاد رییس اتحادیه آهن‌فروشان نیز دلیل افزایش قیمت‌ها در ماه رمضان را عرضه‌های اندک ذوب‌آهن و فولاد مبارکه در بورس کالا می‌داند.

شایعه کمبود عرضه در بورس کالا
از این رو بسیاری از فعالان بازار نیز رشد اخیر قیمت آهن را به عرضه‌های ذوب‌آهن اصفهان در بورس کالا نسبت می‌دهند و معتقدند عرضه اندک این شرکت باعث رشد قیمت شده است.
فروش ذوب‌آهن در بورس کالا بیش از میزان تولید
اما با بررسی آمار‌های بورس کالا، شرکت ذوب‌آهن اصفهان که بزرگترین تولیدکننده میلگرد و تیرآهن در کشور به‌شمار می‌رود با تولید بیش از 2 میلیون تن مقاطع فولادی در سال که حدود 220 هزار تن در ماه است، ماه گذشته بیش از 480 هزار تن عرضه کرده که معادل دو ماه تولید این کارخانه محسوب می‌شود، در همین حال تمامی محصولات فروخته شده نیز تحویل مشتری داده شده و از ابتدای سال تاکنون ابطالی نیز نداشته و از ابتدای سال تاکنون 913 هزار تن محصول از سوی ذوب‌آهن اصفهان فروخته و طی اعلام این شرکت یک هزار و 16 تن نیز محصول تحویل مشتری داده شده است. لذا با توجه به عرضه ذوب‌آهن مشخص می‌شود که گرانی قیمت‌ها ناشی از کم فروشی این تولیدکننده نیست و عرضه محصولات فولادی در بورس کالا از سوی ذوب‌آهن طی یک ماه اخیر کاهش نیافته است، البته رکود بازار در ماه‌های گذشته کاهش عرضه را در پی داشته؛ چرا که حجم عرضه و مبادلات میلگرد در بورس کالا نسبت به دوره مشابه سال قبل از کاهش 50 درصدی برخوردار بوده است، اما نمی‌توان تمامی کمبود عرضه را تنها محدود به یک شرکت کرد؛ چرا که ذوب‌آهن اصفهان با وجود آنکه بزرگترین تولیدکننده مقاطع به شمار می‌رود، اما تنها 20 تا 30 درصد سهم بازار میلگرد و 40 تا 50 درصد سهم بازار تیرآهن را دارد.
ایجاد انگیزه برای ورود فولادسازان بخش خصوصی
اما به دلیل اینکه در بیشتر موارد این شرکت تنها عرضه‌کننده محصول در بورس به شمار می‌رود همواره مشکلاتی در مواقع رونق یا رکود پیش می‌آید. البته راهکارهایی از سوی مسوولان برای ورود عرضه‌کنندگان جدید به خصوص در بخش خصوصی ارائه شده که به نظر می‌رسد تاکنون به صورت جدی دنبال نشده است.
حسین شهیدی‌تبار رییس هیات‌مدیره شرکت بورس کالا در رابطه با تصمیمات اخذ شده از سوی هیات‌مدیره مبنی بر حضور شرکت‌های جدید در رینگ مبادلاتی بورس کالا گفت: طبق تصمیمات اخذ شده شرکت‌ها به همان میزان که محصول خود را در بورس کالا عرضه و مبادله کنند از سهمیه شمش فولاد خوزستان بهره می‌برند.
وی ادامه داد: در همین حال شرایط نیز برای پذیرش شرکت‌های جدید در بورس کالا مهیا شده است، به‌طوری‌که در گذشته شرکت‌ها برای پذیرش مجبور بودند وثیقه یا ضمانت‌نامه بانکی نزد بورس به امانت بگذارند، اما طی تصمیمی که در هیات‌مدیره اخذ شد برای تسهیل در فرآیند پذیرش شرکت‌ها دیگر مجبور به ارائه وثیقه و ضمانت‌نامه بانکی نیستند و تصمیم در این زمینه به مدیرعامل بورس کالا محول شده و حتی شرکت‌ها می‌توانند با گذاشتن چک به امانت نزد بورس، محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند.
اهدف سپردن وثیقه، چک یا ضمانت نامه در واقع ضمانت تحویل محصول به مشتری بعد از فروش آن در بورس کالا است.
شهیدی‌تبار دلایل بی‌انگیزگی بخش خصوصی در عرضه محصولات در بورس را بر شمرد و گفت: بورس به‌دنبال شفافیت است و در واقع مثل آکواریوم است که داخل آن شفاف است و هر دو طرف مبادله در آن مشخص هستند، این در حالی است که در بخش خصوصی به خاطر فرار از پرداخت مالیات همه چیز شفاف نیست، همچنین از دیگر مواردی که مانع ورود بخش خصوصی می‌شود، سخت‌گیری بورس در ارائه محصول استاندارد است که بخش خصوصی در برخی موارد آن را نادیده می‌گیرد.
وی تاکید کرد: به هر حال هیات‌مدیره در بورس کالا آمادگی پذیرش شرکت‌ها و محصولات جدید را دارد.
رییس هیات‌مدیره بورس کالا در رابطه با نگرانی فعالان بازار از کمبود کالا اظهار داشت: این نگرانی نباید وجود داشته باشد که تحریم‌ها باعث به‌وجود آمدن مشکلات در واردات می‌شود؛ چراکه با وجود داشتن همسایه‌هایی در شمال و غرب مانند اوکراین، قزاقستان و ترکیه که مجبور هستند مازاد تولید خود را در بازار‌های جهانی به فروش برسانند ما مشکل نخواهیم داشت.
وی همچنین رشد اخیر قیمت‌ها در بورس را ناشی از افزایش سطح قیمت‌ها در بازارهای جهانی دانست: در واقع سطح قیمت‌ها در حال حاضر نسبت به بازارهای جهانی بالاتر نیست و رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی عامل سطح قیمت‌ها در بازار داخل بوده است.
کاهش واردات، تولید و عرضه میلگرد طی 4 ماه امسال
در همین حال بررسی آمار واردات طی ۴ ماه ابتدای سال حاکی از کاهش ۳۳ درصدی واردات شمش و افت ۳۸ درصدی میلگرد است. در همین حال تولید نیز نتوانسته خلأ ناشی از کاهش واردات را پر کند و تولید فولاد خام طی ۴ ماه ابتدای سال در فولاد خام تنها ۲ درصد، تیرآهن ۹/۰ درصد، ورق ۳۹ درصد رشد و میلگرد نیز با کاهشی ۱ درصدی مواجه بوده است. طبق آمار‌ها همچنین میزان رسوب بنادر نیز در مورد شمش با ۳۶ درصد و میلگرد با ۳۰ درصد کاهش نسبت به دوره چهار ماهه ابتدای سال قبل روبه‌رو بوده است.
برگزاری کارگروه فولاد به منظور بررسی مشکلات
با توجه به آمار‌های ارائه شده به نظر می‌رسد کاهش حجم واردات و مشکلات ناشی از واردات باعث نگرانی فعالان بازار شده و از این رو سعی در پر کردن موجودی انبار‌های خود دارند، این در حالی است که با وجود اینکه رشدی در زمینه مصرف مقاطع ساختمانی نبوده فشار تقاضا رشد قیمت‌ها را به‌دنبال داشته است. در همین راستا به منظور تنظیم بازار و ارائه راهکار‌ها، کارگروهی هفته گذشته با حضور تولیدکنندگان دولتی و بخش خصوصی، تجار و بازرگانان، نمایندگانی از بازرگانی دولتی، سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده و ایمیدرو برگزار شد و به مواردی از قبیل اتخاذ راهکار و تصمیماتی که همسو با هم بوده و در جهت تنظیم بازار باشد، پرداخته شد، همچنین طرح‌هایی برای زمان اجرای هدفمندی یارانه‌ها و مقابله با کمبود کالا و رشد قیمت نیز مطرح و مورد بررسی قرار گرفت.در این جلسه، افزایش قیمت تا مرز ۱۰۰۰ تومان نیز پیش‌بینی شد.
این رشد قیمت در حالی پیش‌بینی شده که طی 4 ماه ابتدای سال، پروانه صادره برای ساختمان‌سازی نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهشی بوده و بودجه طرح‌های عمرانی نیز هنوز ابلاغ نشده است، لذا در این جلسه به عوامل رشد قیمت‌های اخیر نیز پرداخته شد که کمبود محصول و مشکلات در واردات از جمله عوامل رشد قیمت عنوان شدند.
وابستگی به واردات مشکل اصلی بازار آهن
در همین حال محمود اسلامیان، رییس اتاق صنایع و معادن استان اصفهان ومدیر عامل سابق فولاد مبارکه در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» در مورد رشد قیمت آهن و دلایل آن گفت: تا زمانی که در تولید فولاد به خود کفایی نرسیم و در واقع تولید پاسخگوی نیاز داخل نباشد، بازار داخلی تابعی از روند قیمت‌های جهانی است.
وی همچنین تاکید کرد: تجربه ثابت کرده است که اجرای سیاست‌های دستوری در کنترل بازار نتیجه ندارد و باعث ایجاد رانت می‌شود.
وی اظهار داشت: در حال حاضر همسو شدن با روند قیمت‌های جهانی بهترین گزینه برای بازار است و بهتر است مبنای قیمت‌های جهانی را بپذیریم و بدانیم تا حجم عمده نیاز داخل از بازار‌های جهانی تامین شود، مشکلات نیز هست.