هدف‌های ورود به بورس‌کالا در گفت‌و‌گوی «دنیای‌اقتصاد» با مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران
ایجاد مزیت‌های رقابتی برای فرآورده‌های گندم
سردار خالدی
عکس: آکو سالمی
در حال حاضر مزیت رقابتی در فروش گندم نداریم، با فروش گندم در بورس کالا این مزیت برای تولید‌کنندگان در بخش فرآورده‌های گندم ایجاد می‌شود
آزاده حسینی
سردار خالدی
عکس: آکو سالمی
در حال حاضر مزیت رقابتی در فروش گندم نداریم، با فروش گندم در بورس کالا این مزیت برای تولید‌کنندگان در بخش فرآورده‌های گندم ایجاد می‌شود بسیاری بر این باورند که بازار محصولات کشاورزی طی چند سال گذشته با ناملایمات و نوساناتی زیادی همراه بوده و شاید از همه مهم‌تر عدم حمایت دولت از کشاورز و بازار کشاورزی سبب شده تا بازار این محصولات از شفافیت لازم برخوردار نباشد و از این رو با وجود عرضه برخی محصولات در بورس کالا، محلی که می‌تواند به شفافیت بازار منجر شود از رونق و محبوبیت برخوردار نیست؛ اما گنجاندن بند ۱۵ در قانون بودجه سال جاری می‌تواند نقطه عطفی در بهبود وضعیت بورس کالای کشاورزی باشد. طبق آیین‌نامه اجرایی بند ۱۵ قانون بودجه سال جاری
( ۱۳۸۹ ) «دولت مکلف است در حمایت از تولیدات داخلی کشاورزی اقداماتی را به عمل آورد» که این موضوع با پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری در متن این قانون گنجانده شده است؛ اما با نگاه به اقدامات دولت در ماده ۱۵ متن قانون بودجه و موارد الحاقی مندرج در این ماده که به ۵ بخش (آن چنان که در آیین‌نامه اجرایی آمده ) دسته‌بندی شده می‌توان بر افزایش نرخ تعرفه واردات محصولات کشاورزی نسبت به سال ۸۸ به منظور حمایت از بازار داخلی و از همه مهم‌تر به نقش بورس کالا در تکلیف دولت مبنی بر حمایت از تولیدات داخلی کشاورزی اشاره کرد.
در همین حال مسوولان بورس نیز با اشاره به اجرای قانون سیاست‌های اصل ۴۴ و تصویب لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها از سوی مجلس بر این امر تاکید دارند که به منظور شفافیت و تعیین نرخ واقعی کالاها و تعادل در نرخ کشف شده بازار با استفاده از فرآیند عرضه و تقاضا - که مسلما منافع تولید‌کننده و مصرف‌کننده را به همراه خواهد داشت - لازم است تمامی وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی اقلام مورد نیاز خود را از طریق بورس کالای ایران تهیه کنند تا در ایجاد و شکوفایی این سامانه اقتصادی و روند توسعه‌آمیز آن سهیم باشند.
از این رو، روزنامه دنیای‌اقتصاد بر این شد تا در خصوص چگونگی روند آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۵و سازوکار الحاقی (۲) جز (الف) این آیین‌نامه با در نظر گرفتن اهمیت بورس کالا در فرآیند توسعه‌دهی و تنظیم بازار داخلی گفت‌وگویی تفصیلی را با حمید علیخانی، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران، به عنوان سکاندار شرکتی که مکلف به خرید تضمینی محصولات کشاورزی از کشاورزان و فروش آن در رینگ صادراتی بورس کالا شده است، به انجام رسانده که شرح آن در ذیل از نظر خوانندگان محترم می‌گذرد.
در ابتدا لطفا بگویید هدف از عرضه گندم از سوی شرکت بازرگانی دولتی چه بوده و اینکه آیا تجربه قبلی نیز داشتید یا خیر؟
عرضه محصولات کشاورزی با هدف اولیه حمایت از کشاورزان و شفافیت بازار آن، از طریق عرضه گندم در بورس کالا و همچنین حمایت از بخش خصوصی در راستای ارتقای سطح کیفی محصولات آنها و رقابت‌پذیری محصولاتشان در بازارهای جهانی صورت گرفته است.
همچنان که می‌دانید شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی سال گذشته هم در بورس کالا آهن عرضه کرده بود که با همکاری و مساعدت برخی از مسوولان عرضه‌های خود را در تالار بورس دوباره از سر گرفته است؛ به طوری که در حال حاضر این شرکت گندم مازاد خود را در رینگ صادراتی متناسب با شرایط بازارهای جهانی دادوستد می‌کند.
چند درصد گندم خریداری شده از کشاورزان در بورس کالا عرضه می‌شود؟
با توجه به تفاوت قیمت گندم خریداری شده از کشاورزان و قیمت‌های جهانی لذا قرار نیست هر چه خرید داریم در بورس به فروش برسانیم؛ چراکه بحث خرید تضمینی بحث حمایت از کشاورز است که امسال با تکلیف دولت در قانون بودجه سالانه به میزان ۲ میلیون تن گندم می‌توانیم در بورس کالا به فروش برسانیم.
چرا قیمت تمام شده گندم در کشور ما بالاتر از قیمت‌های جهانی است؟
زیرا در نزدیک کشور ما کشورهایی مانند قزاقستان و روسیه قرار دارند که به صورت دیمی گندم برداشت می‌کنند، لذا قیمت تمام شده در کشور ما به لحاظ شرایط تولید بالاتر از قیمت‌های جهانی است و از این رو رقابت در بازارهای جهانی مشکل به نظر می‌رسد، البته با ورود محصولات در بورس کالا و فروش با قیمت‌های جهانی شرایط رقابت‌پذیرتر می‌شود. در حال حاضر ما مزیت رقابتی در زمینه فروش گندم نداریم. البته با فروش گندم در بورس کالا با قیمت‌های جهانی این مزیت برای تولید‌کنندگان در بخش فرآورده‌های گندم ایجاد می‌شود و امیدواریم در این زمینه با ارائه تسهیلات به بخش خصوصی راه را برای فرآورده‌های گندم باز کنیم؛ چراکه فروش گندم به عنوان ماده اولیه مهم نیست، بلکه فروش فرآورده‌های آن به لحاظ ارزش افزوده ایجاد شده از اهمیت برخوردار است. البته به دلیل فسادپذیری فرآورده‌های گندم باید ظرف ۴۵ روز این محصولات صادر شود، لذا مزیت رقابتی ما برای این محصول در کارخانه‌های آرد است؛ زیرا که آرد به صورت جهانی معامله نمی‌شود و چون فسادپذیری و نگهداری آن بسیار سخت و زمان‌بر است به همین خاطر ما می‌توانیم آرد را به کشور‌های همسایه همچون عراق، افغانستان یا پاکستان صادر کنیم.
تولید آرد و فرآورده‌های گندم در کشور چقدر است؟
در حال حاضر ۳۵۰ هزار کارخانه آرد در کشور وجود دارد که توان تولید ۱۸ میلیون تن آرد را دارند لیکن در حال حاضر که فقط آرد را برای مصرف خبازی تولید می‌کند حدود ۴۵ درصد ظرفیت آنها به کار گرفته می‌شود؛ زیرا مصرف آرد نانوایی کشور و آن هم فقط برای تولید، ۵/۸ میلیون تن آرد خبازی کشور است. در بخش ماکارونی، بیسکوییت و نان نیز تا حدودی این وضعیت جاری است، لذا می‌توان با عرضه فرآورده‌های گندم در بورس و صادرات آنها برای کشور ارزش افزوده و بهره‌وری ایجاد کرد.
قیمت خرید گندم از کشاورزان چقدر با قیمت فروش آن در بورس تفاوت دارد؟
خرید تضمینی گندم در سال جاری با نرخ هر کیلو ۳۳۰ تومان صورت می‌گیرد و در بورس با قیمت ۱۶۱ تومان به فروش می‌رسد. این در حالی است که سال گذشته قیمت گندم خریداری شده از سوی کشاورزان با نرخ ۳۰۵ تومان صورت گرفته بود. بنابراین امسال ۸ درصد افزایش قیمت خرید تضمینی را شاهدیم که در راستای حمایت از کشاورزان صورت می‌گیرد.
البته با توجه به ادبیات خاص بورس که قوانین مختص به خود را دارد و تاثیرپذیری این بازار از مناسبات جهانی عرضه هر کالای کشاورزی در این سازوکار بستگی به نرخ روز، واریته محصول و سایر شرایط محیطی دارد.
از ابتدای اجرای این آیین‌نامه تاکنون چقدر محصول کشاورزی در بورس کالا مبادله شده است؟
از ابتدای اجرای این آیین‌نامه و در واقع ابتدای سال جاری نزدیک به ۳۰۰ هزار تن گندم در بورس کالا مورد مبادله قرار گرفته است که پیشنهاد می‌شود برای بالا بردن این رقم روزهای مبادلات از یک روز در هفته به روزهای بیشتری اختصاص یابد. البته فعلا گندم در بورس کالا عرضه می‌شود، اما قرار است به زودی با تکلیف دولت مبنی بر خرید تضمینی برنج از کشاورزان، در مورد این محصول نیز مذاکراتی با مسوولان بورس کالا داشته باشیم تا زمینه عرضه برنج در رینگ بورس کالا نیز فراهم شود.
آیا تاکنون وجه خرید گندم را نیز به کشاورزان پرداخت کرده‌اید؟
بله مقداری پرداخت شده و مقداری نیز هنوز پرداخت نشده است. در واقع از ابتدای سال جاری تاکنون ۵/۳ میلیون تن گندم به ارزش یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان از کشاورزان خریداری شده که از این رقم تنها موفق به پرداخت ۵۰۰ میلیارد تومان شده‌ایم و امیدواریم با حمایت معاونت راهبردی ریاست‌جمهوری مابقی مبلغ را نیز به زودی پرداخت کنیم. البته با توجه به اینکه ۸۰ درصد خرید گندم در ماه‌های خرداد، تیر و مرداد صورت می‌گیرد، در این زمان احتیاج به شارژ مالی بیشتری داریم و امیدواریم با حمایت معاونت راهبردی ریاست‌جمهوری نسبت به پرداخت حق‌الزحمه کشاورزان در اجرای ماموریت خود به نحو احسن موفق شویم.
میزان گردش مالی مبادلات گندم در سال چقدر است؟
گردش مالی گندم و سایر محصولات فرآورده شده همچون نان و آرد به عنوان دومین صنعت، پس از خودروسازی که گردش مالی آن بالغ بر ۱۴ هزار میلیارد تومان است، در حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان برآورد شده است؛ چراکه در واقع حجم خرید و فروش ۱۰ میلیون تن گندم در کشور و تبدیل آن به ۵/۸ میلیون تن آرد و تولید ۱۱ میلیون تن نان که در نهایت به دست مردم می‌رسد نشان از آن دارد که پتانسیل بالقوه‌ای در این بخش وجود دارد که در صورت نگرش و توجه لازم به آن شاید میزان گردش مالی آن در کشور به حدی برسد که صنعت خودروسازی را هم پشت سر گذارد. از سویی اگر لایحه مصوب هدفمندسازی یارانه را نیز در نظر بگیریم، برای این صنعت آینده امیدوار‌کننده‌ای ترسیم می‌شود.
به عنوان یک عرضه‌کننده نظرتان راجع به بورس کالا چیست؟
ما به عنوان نماینده فروشنده، بورس را بازاری می‌بینیم که طی نتیجه عرضه و تقاضا دو طرف به خواسته‌شان می‌رسند و به قولی بورس، بازی برنده برنده است؛ در حالی که توقعی که دوستان ما از بورس دارند این است که طرفی از معامله برنده و طرف دیگر بازنده باشد، نکته‌ای که بایستی یادآوری شود این است که بورس مکانی برای مشاوره خرید و فروش است تا با این روش دو طرف به یک تعادل برسند؛ موضوعی که ما آن را پذیرفته‌ایم.
مزیت عرضه در بورس مربوط به موضوع قیمت‌های جهانی است و در واقع، عملکرد مثبت بورس به همین مساله برمی‌گردد که شفافیت در عرضه و تقاضا را ایجاد کرده و دو طرف معامله را که هم عرضه‌کننده است و هم تقاضا‌کننده به سمت تعادل می‌برد تا تعیین‌کننده اصلی دادوستد مکانیزم بازار باشد. البته شرایط فعلی حاکم در بورس کالا در عدم رونق بازار تاثیرگذار بوده است، به طوری که معاملات رینگ صادراتی در بازار تنها در یک زمان و در یک روز انجام می‌گیرد آن هم با این شرط که عرضه‌ها سه روز قبل مشخص شده باشند. در واقع نیاز هست که بورس در این زمینه تصمیمات جدی‌تری اتخاذ کند؛ هرچند رایزنی‌هایی صورت گرفته که رینگ در روزهای مختلفی در بازار عرضه شود و به نظر این کار در حال انجام شدن است.
در پایان اگر نظری دیگری دارید، بفرمایید.
بله، برای بهبود وضعیت تولید و مصرف نیاز به اطلاع‌رسانی بیشتری داریم؛ بنابراین نقش رسانه در وضعیت آگاهی‌دهی تولید، توزیع و مصرف محصولات کشاورزی و فرآورده‌های آن بایستی بهبود یابد، متاسفانه به دلایل مختلفی درباره ضایعات و مصرف غیربهینه این محصولات نعمت‌های خداوندی، اطلاعات لازم از سوی رسانه‌ها چه مکتوب و چه غیرمکتوب داده نشده است. در صورتی که اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در جهت اصلاح الگوی مصرف فرآورده‌های کشاورزی به خصوص گندم، آرد و نان می‌تواند در کاهش ضایعات این محصولات تاثیر داشته باشد؛ موضوعی که تاکید بر آن ضروری است.
چراکه ما نیاز داریم در جهت ارتقای بهره‌وری بهتر حرکت کنیم و این موضوع نیز تنها به وسیله کاهش ضایعات و هزینه‌ها صورت می‌گیرد تا وضعیت معیشتی و درآمدی مناسب‌تری در کشور حاکم شود.
ارسال نظر