غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۱۹ آوریل الی ۲۳ آوریل ۲۰۱۰) از یک روند افزایشی برخوردار بود. قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در پی از سرگیری برخی پروازها در اروپا که به دلیل انتشار خاکسترهای ناشی از ...

آتشفشان ایسلند لغو شده بود و به دنبال آن افزایش تقاضای سوخت جت، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، انتشار گزارش‌های مثبت از سود شرکت‌ها در آمریکا و افزایش خوش‌بینی نسبت به شرایط اقتصادی که به بهبود شاخص سهام در بازار وال‌استریت منجر شد، اعلام آمارهای مربوط به افزایش تقاضای نفت خام چین و همچنین توقف صادرات نفت عراق به ترکیه از طریق خط لوله کرکوک- جیحان در پی انفجار بمب در روز 22 آوریل، از حدود 85/81 دلار در هر بشکه در تاریخ 19 آوریل 2010 به بیش از 12/85 دلار در هر بشکه افزایش یافت.
در پی انفجار بمب در روز ۲۲ آوریل ۲۰۱۰ صادرات نفت عراق به ترکیه از طریق خط لوله کرکوک- جیحان متوقف شد.‌ در شرایط عادی روزانه حدود ۵۰۰ هزار بشکه نفت از طریق این خط لوله به ترکیه صادر می‌شود. در پی محدودیت‌های پروازی قاره اروپا به دلیل انتشار خاکسترهای حاصل از آتشفشان ایسلند و به دنبال آن کاهش تقاضا برای سوخت هواپیما و همچنین تاثیر مشکلات ناشی از آتشفشان ایسلند بر شرایط اقتصادی اروپا و نیز انتشار خبر اتهام بانک گلدمن ساکس آمریکا به رسوایی مالی که موجب کاهش ریسک‌پذیری در بازارهای جهانی شده بود، قیمت نفت خام در اواخر هفته منتهی به ۱۶ آوریل ۲۰۱۰ و همچنین روز آغازین هفته گذشته با کاهش روبه‌رو بود.
البته طی هفته گذشته افزایش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام، بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 6/7 میلیون بشکه و همچنین افزایش ارزش دلار در مقابل یورو به دلیل ادامه نگرانی‌ها درباره شرایط مالی یونان، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌های نفت خام به شمار می‌روند. سرمایه‌گذاران از سال گذشته میلادی تاکنون با تمرکز بر تحولات بازار سهام آمریکا و دیگر بازارهای مالی جهان، امیدوار به بهبود اقتصاد جهانی می‌باشند؛ چراکه این موضوع می‌تواند منجر به افزایش مصرف نفت در جهان شود. قیمت آتی‌های نفت خام در بازارهای بورس در روز 23 آوریل 2010، برای تحویل تا دسامبر 2018، از یک روند افزایشی برخوردار بود که این مساله می‌تواند نشانگر انتظار از بهبود قیمت‌های نفت خام در سال‌های آتی باشد. در گزارش هفتگی(Petroleum Intelligence PIW(Weekly) در هفته منتهی به 12 آوریل 2010، چشم‌انداز عرضه و تقاضای نفت خام جهان در سه ماه دوم سال 2010 در مناطق مختلف مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با مقادیر مشابه سال قبل در همین زمان مقایسه شده است. بر اساس این گزارش، تقاضای نفت خام کشورهای OECD در سه ماه دوم سال جاری به میزان 57/1 میلیون بشکه در روز نسبت به سه ماه اول کاهش یافته و در مقایسه با میزان مشابه سال قبل نیز معادل 200 هزار بشکه در روز کمتر خواهد بود. در این میان ژاپن با 700 هزار بشکه در روز کاهش نسبت به سه ماه اول سال 2010، در رتبه نخست قرار دارد. از سوی دیگر انتظار می‌رود تقاضای نفت خام کشورهای غیر OECD طی دوره مذکور به میزان 12/1 میلیون بشکه در روز افزایش یافته و در مقایسه با میزان مشابه سال قبل نیز معادل 32/1 میلیون بشکه در روز بیشتر باشد. به طور کلی پیش‌بینی می‌شود تقاضای جهانی نفت خام در سه ماه دوم سال جاری نسبت به سه ماه اول به میزان 870 هزار بشکه در روز کاهش یابد، ولی در مقایسه با میزان مشابه سال قبل در همین زمان معادل 11/1 میلیون بشکه در روز بیشتر خواهد بود.
همچنین بر اساس این پیش‌بینی میزان عرضه نفت خام کشورهای عضو اوپک در سه ماه دوم سال جاری نسبت به سه ماه اول به میزان ۱۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در مقایسه با میزان مشابه سال قبل نیز معادل ۷۲۰ هزار بشکه در روز بیشتر خواهد بود. از سوی دیگر، عرضه نفت خام کشورهای غیر اوپک طی دوره مذکور به میزان ۰۳/۱ میلیون بشکه در روز کاهش یافته، ولی معادل ۵۸۰ هزار بشکه در روز از میزان مشابه سال قبل بیشتر خواهد بود.
پیش‌بینی کمیسیون اروپا از افزایش کسری بودجه یونان در سال 2010 و ادامه نگرانی‌ها درباره شرایط مالی این کشور موجبات کاهش ارزش یورو در مقابل دلار و انتشار گزارش‌های مثبت از سود شرکت‌ها در آمریکا و افزایش خوش‌بینی‌ها نسبت به شرایط اقتصادی، موجب افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی طی هفته گذشته شد.


بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره 19 آوریل الی 22 آوریل 2010، از حدود 89/80 دلار در هر بشکه در تاریخ 19 آوریل تا بیش از 36/82 دلار در هر بشکه افزایش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 22 آوریل 2010 با 72 سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 81 دلار و 77 سنت رسیده است. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه آوریل 2010 (تا 22 آوریل) با 4 دلار و 75 سنت افزایش نسبت به میانگین ماه مارس 2010 به هر بشکه 81 دلار و 96 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه مارس 2010 معادل 77 دلار و 21 سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک دربردارنده 12 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۳۳ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۱۳ آوریل۲۰۱۰)، در روز ۲۰ آوریل ۲۰۱۰ به بشکه‌ای ۸۱ دلار و ۷۸ سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز سه‌شنبه (۲۰ آوریل ۲۰۱۰) ۸۲ دلار و ۲۷ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۸۱ دلار و ۴۱ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۸۲ دلار و ۱۱ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۸۱ دلار و ۴۶ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۸۲ دلار و
89 سنت، شمال غربی اروپا 81 دلار و 24 سنت و در بازار مدیترانه 80 دلار و 71 سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا 81 دلار و 64 سنت، شمال غربی اروپا 80 دلار و 57 سنت و در بازار مدیترانه 79 دلار و 76 سنت به فروش رسیده است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بازار بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه مه ‌۲۰۱۰، از حدود ۲۳/۸۴ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۹ آوریل ۲۰۱۰ تا بیش از ۲۵/۸۷ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۳ آوریل ۲۰۱۰ افزایش یافت.


بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۱۶ آوریل ۲۰۱۰ معادل ۹/۳۵۵ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۹ آوریل۲۰۱۰) به میزان ۹/۱ میلیون بشکه افزایش یافته است و معادل
7/14 میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 17 آوریل 2009 کمتر است. میزان این ذخایر بر حسب روز نسبت به هفته قبل به میزان 1/0 روز کاهش یافته و در سطح 4/24 روز قرار گرفته است و به میزان 6/1 روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است. طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان 135 هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح 678/14 میلیون بشکه در روز قرار گرفته است که به میزان 162 هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
میزان تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۹ آوریل۲۰۱۰ الی ۱۶ آوریل ۲۰۱۰ به میزان ۹ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۴۶۶/۵ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است و معادل ۴۵ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۷ آوریل ۲۰۰۹ می‌باشد. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۸۸۰/۸ میلیون بشکه در روز به ۶۱۳/۹ میلیون بشکه در روز (معادل ۷۳۳ هزار بشکه در روز) افزایش یافته است که به میزان ۲۴۲ هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
پیش‌بینی قیمت:
در هفته گذشته سطح حمایتی حدودا ۸۱ دلار مانع کاهش قیمت نفت WTI و برگشت روند افزایشی شد، ولی در نهایت قیمت در حدود سطح ۸۵ دلار بسته شد و لذا سطح مقاومتی ۸۵ دلار در مقیاس هفتگی هنوز پابرجا است. در روز چهارشنبه با اعلام افزایش ذخیره‌سازی‌های نفت و بنزین آمریکا فشار کاهشی زیادی به بازار وارد آمد که موجب کاهش قیمت در این روز و روز پنج‌شنبه شد، ولی با وجود دیدگاه مثبت در مورد اقتصاد آمریکا، روند قیمتی در روز جمعه افزایشی شد. با اینکه قیمت از ماه‌های گذشته تحت فشار افزایشی قرار گرفته است ولی از سوی دیگر در هفته جاری فشار کاهشی بر قیمت حاکم است که چنانچه قیمت نتواند از آن رهایی یابد می‌تواند موجب کاهش تا سطح ۵/۸۰ دلار شود. آمار منتشره دلالت بر افزایش ذخیره‌سازی‌های نفت‌خام آمریکا داشت که هماهنگ با روند کلی در فصل جاری است، لذا وضعیت نرمال بر بازار حاکم است و از طرف دیگر هنوز میزان آن نسبت به سال گذشته کمتر است، لذا اثر فشار کاهشی آن به سرعت خنثی شد.فعالان بازار نسبت به شرایط اقتصادی آمریکا با توجه به آمار منتشره خوش‌بین هستند، ولی هنوز از ریسک موجود بیمناک‌ و هر روز منتظر انتشار آمار جدید در جهت تشخیص میزان ریسک هستند. وضعیت اقتصادی در اروپا بسیار متزلزل است به طوری که پیش‌بینی افزایش کسری بودجه یونان در سال ۲۰۱۰ آن را تشدید کرد و موجب کاهش ارزش یورو شد، ولی آمار مثبت منتشره در آلمان تا حدودی اثر آن را جبران کرد. در هفته جاری قیمت ۵/۸۶ دلار به عنوان سطح مقاومتی در مسیر افزایشی قیمت نفت خام WTI عمل می‌کند و سطوح ۵/۸۲ و سپس ۵/۸۰ دلار به عنوان سطوح حمایتی عمل کرده و مانع کاهش بیشتر قیمت خواهند شد.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org)
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی