سالی برای رونق سنگ‌آهن
محمدحسین بابالو
بازار سنگ‌آهن جهانی، خود را برای سالی قدرتمند آماده کرده و برآیند رویدادهای آتی از تثبیت قیمت‌های نقدی و افزایش قیمت‌های طولانی مدت و افزایش تقاضا و بالطبع شرایط بازار فولاد در مقایسه با سال گذشته حکایت دارد.

در سال گذشته بازار سنگ‌آهن جهانی دچار مشکلات، نوسانات و روزهای خوب و بد بسیاری بود. رکود اقتصادی جهانی و تضعیف بازار فولاد، کاهش شدید حجم تولید کارخانه‌های فولاد و تضعیف شدید تقاضای جهانی سنگ‌آهن و افزایش موجودی بنادر، کاهش قیمت نفت و هزینه‌های تولید و حمل‌و‌نقل همچنین کاهش شدید ارزش این کالا در بازار نقدی چین تا نزدیک به یک سوم قیمت پیشین، کاهش نزدیک به ۳۰ درصد قیمت‌های پایه برای معاملات طولانی مدت سنگ‌آهن، کاهش حجم تولید توسط تولیدکنندگان کوچک و بزرگ سنگ‌آهن به دلایل اقتصادی یا به منظور تثبیت بازار، هماهنگی و همکاری شرکت‌های ریوتینتو و BHP بیلتون بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌آهن استرالیا در خصوص بازاریابی سنگ‌آهن منطقه پیلبارا در غرب استرالیا، گمانه‌زنی‌ها از ادغام این دو شرکت و تبدیل آن به بزرگ‌ترین کنسرسیوم تولیدکننده سنگ‌آهن در جهان، موضع گیری صریح تولیدکنندگان فولاد و حتی اتحادیه اروپا در برابر این اقدام، تقویت قیمت‌های این کالا در دو مرحله که به دلیل بسته حمایتی دولت چین در مرحله اول و مرحله دوم به دلیل روند بهبود اقتصاد جهانی و بهبود بازار فولاد، استفاده از شرایط کاهش قیمت برای خرید و انبار کردن سنگ‌آهن توسط فولادسازها و افزایش شدید واردات این کالا به چین تا رقم معنی‌دار ۶۰۰ میلیون تن در سال، ورود تولیدکنندگان بزرگ به بازار نقدی سنگ‌آهن بیش از پیش و تمایل فولادسازان به خرید از این بازار، هشدار تولیدکنندگان بزرگ فولاد در خصوص ورود به بازار نقدی و خطرات آن، ابراز تمایل بورس فلزات لندن (LME) به ورود به بازار نقدی سنگ‌آهن پس از بیلت، حرکت روزشمار بازار سنگ‌آهن برای تبدیل به یک بازار نقدی جذاب و ... همگی مواردی بود که در سال گذشته برای این بازار پر اهمیت جهانی رخ داد.


هر چه می‌گذرد بازار سنگ‌آهن بر خلاف گذشته به یک بازار جذاب و سرنوشت‌ساز جهانی و یکی از پاشنه‌های آشیل بازار فولاد بالاخص برای کشور چین تبدیل می‌شود. با توجه به حجم واردات سنگ‌آهن و صادرات فولاد این کشور، این روند بر تمام فولادسازان و تولیدکنندگان سنگ‌آهن و حتی معادن زغال‌سنگ و کارخانجات کک‌سازی به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم موثر خواهد بود. هم‌اکنون بازار سنگ‌آهن با شرایط خاصی مواجه است که تحلیل این موارد روند تخمین شرایط و قیمت‌ها را در سال جاری میسر می‌سازد. مهمترین فاکتور در تعیین قیمت تمام شده سنگ‌آهن در مقصد قیمت نفت است که هم‌اکنون تثبیت شده و روند افزایشی آرامی دارد. معادن کوچک و بزرگ خود را برای تولید با حداکثر ظرفیت آماده کرده و حتی در فکر افزایش توانایی تولید هستند. به دلیل تضعیف بازار، ماشین‌‌آلات و تجهیزات تولید، کاهش قیمت شدیدی داشته و پیمانکاران با قیمت‌هایی بسیار پایین‌تر از زمان رونق آماده فعالیت هستند. این در حالی است که در مقایسه با گذشته حجم تولید بسیار افزایش یافته و می‌توان گفت این حجم بیشترین حجم تولید جهانی در تاریخ استخراج و فروش این کالا است. حجم واردات چین به عنوان بزرگ‌ترین بازار این کالا در جهان به رکورد معنی‌دار و تاریخی ۶۰۰ میلیون تن در سال رسیده است. به عنوان مثال میزان صادرات سنگ‌آهن ایران نیز از ۴ میلیون تن در سال به نزدیک ۵/۶ میلیون تن در سال بالغ شده است. این در حالی است که تولید سنگ‌آهن در چین در سال ۲۰۰۹ به نزدیک ۹۰۰ میلیون تن در سال رسیده که بزرگ‌ترین حجم تولید کشورهای مختلف جهان در این سال است. بنا بر برخی گمانه‌‌زنی‌ها، حجم تولید این کشور به سرعت به یک میلیارد تن در سال بالغ خواهد شد. در این خصوص حتی زمزمه‌هایی از برخی فعالان این صنعت در کشور چین شنیده می‌شود که تمایل به تحریم واردات سنگ‌آهن از کشورهای استرالیا و برزیل به عنوان بزرگ‌ترین صادرکنندگان این کالا دارند.


بازار فولاد به عنوان بازار مصرف اصلی سنگ‌آهن:
در روزها و هفته‌های گذشته قیمت انواع مختلف آهن‌‌آلات با افزایش جدی مواجه شده است. دلیل این افزایش قیمتی، افزایش تقاضا و بهبود اقتصاد جهانی و بالاخص افزایش شدید قیمت مواد اولیه از جمله سنگ‌آهن، کک و اکثریت قریب به اتفاق فروآلیاژها عنوان شده است. با توجه به روند افزایشی سنگ‌آهن و فروآلیاژها از چند هفته گذشته و با توجه به زمان بر بودن پروسه تولید فولاد که از معامله سنگ‌آهن تا تحویل فولاد بیش از چند هفته به طول می‌انجامد، احتمال ادامه روند افزایشی این کالا با توجه به افزایش قیمت سنگ‌آهن، نفت و فروآلیاژها دور از ذهن نخواهد بود. هم‌اکنون بسیاری از تولیدکنندگان فولاد در جهان از ارائه قیمت امتناع ورزیده و منتظر تثبیت اوضاع هستند. با توجه به این روند افزایش قیمتی بسیاری از کارخانجات اقدام به افزایش ظرفیت تولید نموده و شرایط از افزایش مصرف سنگ‌آهن در کنار افزایش قیمت فولاد حکایت دارد.
به عنوان مثال قیمت بیلت هم‌اکنون در بالاترین سطوح از ۲ سال پیش تاکنون بوده همچنین چدن خام در شمال چین به قیمت‌ بالای ۵۰۰ دلار در هر تن رسیده است که احتمال افزایش آن باز هم پیش‌بینی شده است.
قراردادهای بلند مدت سنگ‌آهن:
در سال گذشته قیمت‌های طولانی این کالا نزدیک به ۳۰ درصد کاهش داشته است. در سال جاری و با توجه به روند بهبود بازار فولاد و افزایش تقاضای فولاد همچنین برخی مذاکرات و اظهار نظرهای غیررسمی و افزایش قیمت‌های سنگ‌آهن در بازار نقدی و افزایش همکاری و هماهنگی بین تولیدکنندگان بزرگ سنگ‌آهن در جهان همچنین تمایل آنها مبنی بر ورود به بازار نقدی این کالا انتظار افزایش قیمت‌ها منطقی به نظر می‌رسد. این افزایش قیمت به‌صورت چشمگیری خواهد بود زیرا به عنوان مثال یا یک گزینه جایگزین Alternative می‌توان از روند قیمت‌ها در بازار نقدی سخن به میان آورد. از کمترین قیمت‌ها در بازار نقدی تا بیشترین قیمت‌ها شاهد افزایش نزدیک به ۱۳۰ درصد در طول یک سال هستیم. در روزها و هفته‌های گذشته مذاکرات سالانه برای تعیین قیمت تمام شده سنگ‌آهن بین تولیدکنندگان اصلی از کشورهای استرالیا، برزیل و حتی هند و ... و مصرف‌کنندگان چینی و ژاپنی و ... در سنگاپور و ژاپن آغاز شده و به‌صورت مقطعی و نامنظم ادامه دارد. این مذاکرات به تعیین قیمت پایه برخی از کارخانجات بالاخص در ژاپن انجامید. تحلیل‌ها و تخمین‌ها از افزایش قیمت‌ها در سال مالی آینده حکایت نموده که کاملا با شرایط روز بازار متناسب است. نکته دیگر آنکه قراردادهای بلندمدت زغال‌سنگ بین اروپا، چین، هند و ژاپن که در گذشته همچون سنگ‌آهن به‌صورت سالانه منعقد می‌شد هم‌اکنون ۳ ماهه معامله می‌گردد. هم‌اکنون شرکت واله معاملات طولانی مدت سنگ‌آهن را با برخی از تولیدکنندگان فولاد بالاخص در کشور ژاپن به‌صورت ۳ ماهه منعقد کرده و معتقد است ۹۷ درصد مصرف‌کنندگان این کالا با رژیم جدید قیمت‌گذاری سنگ‌آهن موافق هستند. این مطلب که با اما و اگرهای مختلفی همراه است از افزایش نزدیک به ۹۰ درصد قیمت پایه سنگ‌آهن بین واله و ژاپنی‌ها پرده برداشت. هم‌اکنون بسیاری بر این عقیده‌‌اند که افزایش قیمت‌ها برای سال آینده بایستی حداقل بین ۳۰ تا ۴۰ درصد به نسبت سال مالی حاضر باشد. در نظر سنجی سایت متال بولتن ۸۹ درصد پرسش شوندگان بر این عقیده‌‌اند که فولادسازان چینی از افزایش ۹۰ درصد قیمت پایه تبعیت نکرده و ۱۰ درصد بر این عقیده‌‌اند که از این حجم افزایش تبعیت خواهند کرد. هم‌اکنون کش و قوس‌های جدی برای تعیین قیمت پایه سالانه این کالا به نسبت سال گذشته آغاز نشده و روزهای درازی را تا تعیین این قیمت زمان باقی مانده است. قیمت‌های نقدی این کالا در هفته‌های پیش رو بهترین شاخص برای تخمین قیمت‌های پایه خواهد بود.