غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی *
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۱ مارس الی ۵ مارس ۲۰۱۰) از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در پی اعلام ارقام مثبت درباره تولید ناخالص داخلی آمریکا و افزایش امیدواری‌ها نسبت به بهبود شرایط اقتصادی این کشور، کاهش متقاضیان بیمه بیکاری در آمریکا، انتشار اطلاعات اقتصادی مثبت از اروپا مبنی بر بهبود روند اقتصادی و بروز نشانه‌هایی از پیشرفت حمایت‌های مالی اروپا از اقتصاد بحران‌زده یونان، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و همچنین کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیرآمریکا (معادل 900 هزار بشکه)، از حدود 72/78 دلار در هر بشکه در تاریخ 1 مارس 2010 به بیش از 67/81 دلار در هر بشکه در تاریخ 5 مارس 2010 افزایش یافت. با وجود اخبار منفی اقتصادی در مورد کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان و بازار املاک و مستغلات در آمریکا در دو هفته گذشته، آمارهای مربوط به تولید ناخالص داخلی این کشور با رشد رو‌به‌رو بوده است. بر اساس گزارش دولت آمریکا در اوایل هفته گذشته، اقتصاد این کشور در سه ماهه چهارم سال 2009 با 9/5 درصد رشد روبه‌رو بوده است، در حالی که پیش‌بینی‌های قبلی از رشد 7/5 درصدی حکایت داشت و این مساله به افزایش امیدواری‌ها برای رشد تقاضای سوخت در بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی جهان کمک کرده است.
البته قیمت‌های نفت خام در روز پنجشنبه(۴ مارس ۲۰۱۰) به دنبال اعلام آمار مربوط به سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام و فرآورده‌های نفتی آمریکا در روز چهارشنبه که حاکی از افزایش بیش از انتظار سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین آمریکا (معادل ۸/۴ میلیون بشکه) طی هفته منتهی به ۲۶ فوریه ۲۰۱۰ بود، اندکی کاهش یافت. ارزش دلار در مقابل یورو نیز اگرچه طی هفته گذشته دارای نوسانات زیادی بود، ولی ارزش هفتگی آن تغییری نکرد.


به گزارش شانا، اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) پیش‌بینی کرده است که با بهبود اقتصاد جهانی و تقویت قیمت‌های نفت خام، درآمد حاصل از صدور نفت اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در سال ۲۰۱۰ اندکی بیش از رقم پیش‌بینی شده در گزارش دسامبر این نهاد بوده و با ۲۰۰ میلیارد دلار افزایش به ۷۶۷ میلیارد دلار خواهد رسید، این در حالی است که درآمد حاصل از صدور نفت این کشورها در سال ۲۰۰۹ میلادی در حدود ۵۷۶ میلیارد دلار بود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش ماه دسامبر خود درآمدهای نفتی اوپک را در سال ۲۰۱۰، معادل۷۵۰ میلیارد دلار پیش‌بینی کرده بود.
همچنین انتظار می‌رود با ادامه روند بهبود تقاضا، افزایش قیمت نفت و افزایش عرضه اوپک، روند افزایشی درآمدهای نفتی کشورهای عضو این سازمان در سال 2011 نیز تداوم یافته و به بیش از 833 میلیارد دلار بالغ شود. البته باید خاطرنشان کرد با این وجود نیز هنوز هم درآمدهای حاصل از صدور نفت اعضای اوپک در سال 2010 و 2011، در مقایسه با درآمدهای سال 2008 در سطح کمتری است. درآمد حاصل از صدور نفت اعضای اوپک در سال 2008 که طی آن قیمت نفت به 147 دلار در هر بشکه افزایش یافت، به 966 میلیارد دلار رسید.
اعضای اوپک در سال ۲۰۰۸ در پی بروز بحران در اقتصاد جهانی و به دنبال آن کاهش سطح تقاضای جهانی نفت خام و همچنین افت شدید قیمت آن، در سه مرحله تصمیم‌گرفتند سهمیه‌های تولید خود را ۲/۴ میلیون بشکه در روز کاهش داده و این رقم را به ۸۴۵/۲۴ میلیون بشکه در روز برسانند. اعضای اوپک در ۴ نشست سال ۲۰۰۹ این سازمان بر افزایش پایبندی خود به سهمیه‌های تولید تاکید کرده و تصمیم ‌گرفتند، سهمیه‌های تولید خود را بدون تغییر حفظ کنند.


پیش‌بینی قیمت
قیمت نفت خام WTI در هفته گذشته همچنان تحت فشار افزایشی قرار داشت؛ به طوری که افزایش بیش از انتظار در ذخیره‌سازی‌ها نیز نتوانست موجب کاهش آن شود. سطح 78 دلار مانع کاهش بیشتر‌ شد و در سطح مقاومت 82 دلار متوقف شد. در شرایط فعلی تشکیل الگوی سر و شانه در روند قیمت نفت مشاهده می‌شود، البته قیمت نفت سعی در شکستن این الگو دارد و قیمت بسته شده در روز جمعه تا حدودی آن را تایید می‌کند. تلاش دولت یونان برای فائق آمدن بر کسری بودجه در سال 2010 خبر خوبی بود که در بازار منتشر شد که بهبود اوضاع اقتصادی در اروپا را نوید داد،‌گرچه هنوز شرایط شکننده حاکم بوده و نگرانی‌ها وجود دارد. سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا کمتر از سال گذشته است و روند طبیعی را در فصل سرما طی می‌کند، ولی روند افزایشی فزاینده‌ای به خود‌گرفته است که مفهوم آن عدم رشد کافی تقاضا است که منتج از شرایط اقتصادی و عدم اطمینان است. کاهش متقاضیان بیمه بیکاری آمریکا از جمله اخبار مناسب از اوضاع اقتصادی بود،‌گرچه کاهش آن مورد انتظار بود. شرایط فعلی نشان می‌دهد که اوضاع اقتصادی در آمریکا بهتر از اروپا است که همین امر باعث برتری ارزش دلار در مقابل یورو شده است؛ ولی در هفته‌های گذشته بازار شاهد ایجاد ثبات در این جفت ارز بوده است. افزایش ارزش دلار موجب شده است که از فشار افزایشی بر قیمت نفت کاسته شود. در هفته جاری قیمت نفت WTI در دام الگوی سر و شانه قرار دارد؛ لذا سطح 82 دلار مانع افزایش بیشتر است که در صورت شکسته شدن الگو، سطح مقاومت بعدی 84 دلار است. در مسیر کاهشی اولین حمایت در قیمت 77 دلار مانع کاهش بیشتر قیمت می‌شود. قابل ذکر است که در ماه مارس پتانسیل کاهش قیمت تا سطح 70 دلار و همچنین پتانسیل لازم برای رسیدن به سطح90 دلار در مسیر افزایشی وجود دارد.
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)