غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۸ فوریه الی ۱۲ فوریه ۲۰۱۰) از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، ابتدا به دلیل انتشار اخبار مثبت از اوضاع اقتصادی آمریکا، کاهش میزان بیکاری در آمریکا، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، ادامه موج سرما که موجب افزایش تقاضای جهانی نفت خام شده است و بروز ناآرامی‌ها در نیجریه، از حدود 6/71 دلار در هر بشکه در تاریخ 8 فوریه 2010 به بیش از 32/75 دلار در هر بشکه در تاریخ 11 فوریه 2010 افزایش یافت، ولی مجددا در پی ادامه تردید‌ها و نگرانی‌ها از اوضاع اقتصادی اروپا به خصوص در مورد کشور یونان و همچنین افزایش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین آمریکا (معادل 7/4 میلیون بشکه)، تا سطح 12/74 دلار در هر بشکه در تاریخ 12 فوریه کاهش یافت. همچنین طی هفته مذکور افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌های نفت خام و کاهش سطح ذخیره‌سازی فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 300 هزار بشکه از عوامل تقویت‌کننده قیمت‌های نفت خام به شمار می‌روند.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی هفته منتهی به ۱۱ فوریه ۲۰۱۰، از حدود ۸۶/۶۸ دلار در هر بشکه در تاریخ ۸ فوریه ۲۰۱۰ به بیش از ۸۱/۷۱ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۱ فوریه افزایش یافته است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۱ فوریه ۲۰۱۰ با ۲ دلار و ۳ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۷۰ دلار و ۳۰ سنت رسیده است. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه فوریه ۲۰۱۰ (تا ۱۲ فوریه) با ۴ دلار و ۵۸ سنت کاهش نسبت به میانگین ماه ژانویه ۲۰۱۰ به هر بشکه ۷۱ دلار و ۴۳ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه ژانویه ۲۰۱۰ معادل ۷۶ دلار و ۱ سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده ۱۲ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر،‌ گریسول آنگولا، اورینته اکوادر، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی‌.اف ۱۷ ونزوئلا است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بازار بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه مارس 2010، ابتدا از حدود 11/70 دلار در هر بشکه در تاریخ 8 فوریه 2010 به بیش از 05/73 دلار در هر بشکه در تاریخ 11 فوریه 2010 افزایش یافت؛ ولی مجددا تا سطح 9/72 دلار در هر بشکه در تاریخ 12 فوریه کاهش یافت.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۵ فوریه ۲۰۱۰ معادل ۴/۳۳۱ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۲۹ ژانویه ۲۰۱۰) به میزان ۴/۲ میلیون بشکه افزایش یافته است و معادل ۴/۱۹ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۶ فوریه ۲۰۰۹ کمتر می‌باشد. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل معادل ۳/۰ روز افزایش یافته و در سطح ۳/۲۴ روز قرار ‌گرفته است و به میزان ۴/۰ روز کمتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد. میزان تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰ الی ۵ فوریه ۲۰۱۰ به میزان ۷۲ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۴۷۵/۵ میلیون بشکه در روز قرار‌گرفته است و معادل ۱۴۸ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۶ فوریه ۲۰۰۹ می‌باشد. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۴۲۶/۸ میلیون بشکه در روز به ۳۴۲/۸ میلیون بشکه در روز (معادل ۸۴ هزار بشکه در روز) کاهش یافته است که به میزان ۳۱۰/۱ میلیون بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد.
سطح ذخایر بنزین آمریکا نیز طی هفته منتهی به 5 فوریه 2010 به میزان 3/2 میلیون بشکه نسبت به هفته قبل از آن افزایش یافته و به سطح 4/230 میلیون بشکه رسیده است که معادل 8/12 میلیون بشکه بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 6 فوریه 2009 می‌باشد. میزان این ذخایر بر حسب روز نسبت به هفته قبل معادل 2/0 روز افزایش یافته و در سطح 6/26 روز قرار‌گرفته است و به میزان 2 روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد. سطح تقاضای بنزین آمریکا طی همین دوره به میزان 153 هزار بشکه در روز افزایش داشته و به سطح 766/8 میلیون بشکه در روز رسیده است که به میزان 240 هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد.
از سوی دیگر، میزان ذخایر فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا طی هفته منتهی به ۵ فوریه ۲۰۱۰ به میزان ۳۰۰ هزار بشکه نسبت به هفته قبل از آن کاهش یافته و در سطح ۲/۱۵۶ میلیون بشکه قرار دارد. این ذخایر به میزان ۶/۱۴ میلیون بشکه بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۶ فوریه ۲۰۰۹ می‌باشد. تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا طی همین دوره به میزان ۳۷ هزار بشکه در روز افزایش داشته و به سطح ۶۹۶/۳ میلیون بشکه در روز رسیده است که به میزان ۴۱۹ هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد.
پیش‌بینی قیمت:
در اوایل هفته گذشته قیمت نفت خام WTI با سطح حمایتی توسط میانگین متحرک ۲۰۰ روزانه مواجه بود که موجب افزایش قیمت‌گردید. در مسیر افزایشی با مقاومت ۷۶ دلار مواجه‌گردید که در حدود میانگین متحرک ۱۰۰ قرار داشت. شرایط به وجود آمده حاکی از کاهش قدرت افزایش قیمت است و تا حدودی تحت فشار کاهشی قرار ‌گرفته است. از دلایل مهمی که موجب این موضوع شده است مناسب بودن سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام در آمریکا، افزایش ظرفیت مازاد تولیدی اوپک طی ماه‌های گذشته و افزایش ارزش دلار در مقابل ارزهای معتبری چون یورو می‌باشد. آمار منتشر شده در هفته گذشته در مورد اقتصاد آمریکا نشان می‌دهد که فعلا اطمینان از شرایط اقتصاد در حد مطلوبی قرار دارد و به خصوص اینکه آمار تعداد بیکاران نیز کاهش یافت؛ اما در مورد اقتصاد منطقه یورو هنوز نااطمینانی وجود دارد و مشکل کشور یونان همچنان باقی است که موجب شده است که ارزش یورو در مقابل دلار کاهش یابد. میزان سطح ذخیره‌های نفت خام و بنزین نسبت به چند سال گذشته در سطح مطلوبی قرار دارد؛ بنابراین هنوز با توجه به کنترل رکود اقتصادی و پیش‌بینی در مورد افزایش تقاضای فرآورده‌های نفتی در آمریکا و جهان هنوز اثر آن در ذخیره‌سازی‌ها نمایان نشده است و از طرف دیگر ظرفیت مازاد اوپک رو به افزایش است. در هفته جاری قیمت نفت بین میانگین متحرک ۱۰۰ و ۲۰۰ روزانه تحت فشار قرار دارد که دامنه نوسانی ایجاد شده بین ۵/۷۱ و ۵/۷۵ دلار قرار دارد و فشار کاهشی می‌تواند قیمت را تا سطح ۸/۶۶ دلار که سطح حمایتی ماهانه است، کاهش دهد.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org)
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی