غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۸ ژانویه الی ۱۵ ژانویه ۲۰۱۰) از یک روند کاهشی برخوردار بود.

قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، به دنبال بروز نشانه‌هایی از افت تقاضای انرژی در آمریکا (بزرگترین مصرف‌کننده انرژی در دنیا)، پیش‌بینی‌ها از تعدیل آب و هوای بسیار سرد در آمریکا و کاهش سطح تقاضا برای سوخت گرمایشی، افزایش شدید سطح ذخیره سازی‌های نفت خام، بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا (معادل 9/8 میلیون بشکه)، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و تقویت ارزش دلار، از حدود 77/82 دلار در هر بشکه در تاریخ 8 ژانویه 2010 به کمتر از 87/77 دلار در هر بشکه در تاریخ 15 ژانویه 2010 کاهش یافت. از سوی دیگر، آمار منتشره در هفته گذشته از افزایش تعداد کسانی که اولین بار برای دریافت بیمه بیکاری ثبت نام کرده‌اند حکایت داشت، ولی در مجموع آمار کلیه دریافت‌کنندگان غرامت بیکاری روندی کاهشی دارد که سیگنال خوبی از بازار کار آمریکا را نشان می‌دهد. شاخص مذکور از شاخص‌های پیش‌رو در مورد وضعیت اقتصادی به شمار می‌رود؛ لذا نوید خوبی از آینده اقتصاد را نشان می‌دهد. شاخص اعتماد مصرف‌کننده میشیگان نیز بهبود یافته است، گرچه انتظار بر وضعیت بهتری بود. در هر حال، در هفته گذشته سیگنال‌های خوبی از وضعیت اقتصادی آمریکا در بازار منتشر شد که از عوامل تقویت‌کننده قیمت نفت طی هفته مذکور به شمار می‌روند. بر اساس پیش‌بینی جدید اداره اطلاعات انرژی آمریکا که در تاریخ 12 ژانویه 2010 منتشر شده است، تقاضای جهانی نفت خام در سه ماهه اول سال 2010 معادل 1/2 درصد افزایش خواهد یافت که این مقدار به میزان 3/0 درصد بیشتر از پیش‌بینی قبلی این سازمان برآورد می‌شود. این افزایش تقاضا عمدتا از جانب کشورهای در حال توسعه از جمله چین خواهد بود. بر این اساس تقاضای نفت کشورهای غیر OECD در سه ماه اول سال جاری میلادی با 8/4 درصد افزایش (معادل 77/1 میلیون بشکه در روز) به 79/38 میلیون بشکه در روز خواهد رسید، در حالی که تقاضای نفت کشورهای عضو OECD به میزان 10 هزار بشکه در روز نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته و در سطح 39/46 میلیون بشکه در روز قرار خواهد گرفت. بر اساس این گزارش، تقاضای جهانی نفت خام در کل سال 2010 با 3/1 درصد افزایش نسبت به سال 2009 (معادل 080/1 میلیون بشکه در روز)، به 18/85 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. برپایه این گزارش، انتظار می‌رود تقاضای نفت خام کشورهای غیر OECD در کل سال 2010 به میزان 7/2 درصد (معادل 050/1 میلیون بشکه در روز) افزایش یابد و تقاضای نفت کشورهای عضو OECD نیز با 10 هزار بشکه در روز افزایش به 45/45 میلیون بشکه در روز برسد.
همچنین بر اساس گزارش جدید اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۱ به دلیل رشد اقتصادی قابل توجه کشورهای صنعتی، به میزان ۴۷/۱ میلیون بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۶۵/۸۶ میلیون بشکه در روز قرار خواهد گرفت. بر این اساس، تقاضای نفت خام آمریکا، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی در جهان، در سال ۲۰۱۱ با ۲۱۶ هزار بشکه افزایش نسبت به سال ۲۰۱۰ به ۱۱/۱۹ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی کشور‌های صنعتی در سال ۲۰۱۱ به بیش از ۷/۲ درصد برسد، در حالی که این میزان در سال ۲۰۱۰ میلادی حدود ۲/۱ درصد پیش‌بینی شده است. این گزارش نسبت به گزارش دسامبر ۲۰۰۹ آژانس بین‌المللی انرژی که پیش‌بینی کرده بود تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۱ با توجه به رشد اقتصادی ۲/۳ درصدی، به بیش از ۵/۸۷ میلیون بشکه در روز خواهد رسید، اندکی محتاطانه‌تر است.قیمت نفت خام WTI نیز بر اساس گزارش مذکور، در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ به میانگین ۸۰ و ۸۴ دلار در هر بشکه خواهد رسید، در حالی که این مقدار در سال ۲۰۰۹ میلادی معادل ۶۲ دلار در هر بشکه بود. همچنین موسسه مریل لینچ نیز پیش‌بینی کرده است که به دنبال بهبود شرایط اقتصاد جهانی، قیمت نفت خام در سال ۲۰۱۱ به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه افزایش خواهد یافت. بر اساس این پیش‌بینی، قیمت‌های نفت خام در سال جاری میلادی به میانگین ۵/۷۸ دلار در هر بشکه خواهد رسید.
سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در جدیدترین گزارش سالانه خود با عنوان World Factbook که حاوی اطلاعاتی درباره کشورهای مختلف جهان از جمله در زمینه اقتصاد، جمعیت‌شناسی و ارتباطات است، 35 کشور برتر تولیدکننده نفت دنیا را معرفی کرده است. بر اساس این گزارش، در سال 2009 عربستان سعودی با تولید 78/10 میلیون بشکه در روز نفت خام در رتبه اول، روسیه با تولید 79/9 میلیون بشکه در روز در رتبه دوم، ایالات‌متحده آمریکا با 514/8 میلیون بشکه در روز در رتبه سوم و ایران نیز با تولید 174/4 میلیون بشکه در روز در رتبه چهارم برترین کشورهای بزرگ تولید‌کننده نفت خام جهان قرار دارند. بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی هفته منتهی به 14 ژانویه 2010، از حدود 94/79 دلار در هر بشکه در تاریخ 8 ژانویه 2010 به کمتر از 59/77 دلار در هر بشکه کاهش یافته است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 14 ژانویه 2010 با 91 سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 78 دلار و 53 سنت رسیده است. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه ژانویه 2010 (تا 14 ژانویه) با 5 دلار و 2 سنت افزایش نسبت به میانگین ماه دسامبر 2009 به هر بشکه 79 دلار و 3 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه دسامبر 2009 معادل 74 دلار و 1 سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده 12 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۲ دلار و ۱۶ سنت کاهش نسبت به هفته قبل (۶ ژانویه ۲۰۱۰)، در روز ۱۳ ژانویه ۲۰۱۰ به بشکه‌ای ۷۷ دلار و ۲۱ سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (۱۳ ژانویه ۲۰۱۰) ۷۷ دلار و ۳۰ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۷۷ دلار و ۱۴ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۷۵ دلار و ۳۸ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۷۵ دلار و ۳ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۷۸ دلار و ۸۴ سنت، شمال غربی اروپا ۷۵ دلار و ۸ سنت و در بازار مدیترانه ۷۴ دلار و ۹۳ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۷۷ دلار و ۸۹ سنت، شمال غربی اروپا ۷۴ دلار و ۷۳ سنت و در بازار مدیترانه ۷۴ دلار و ۵۸ سنت به فروش رسیده است. میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازار خلیج‌فارس با ۳ دلار و ۱۰ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۶ ژانویه ۲۰۱۰)، طی روز ۱۳ ژانویه ۲۰۱۰ در سطح ۷۳۸ دلار و ۳۱ سنت قرار گرفت. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای مدیترانه ۷۰۵ دلار و ۲۵ سنت، شمال اروپا ۷۰۵ دلار و ۷۵ سنت، آمریکا ۷۷۱ دلار و ۶۰ سنت، ژاپن ۷۷۷ دلار و ۷۸ سنت و سنگاپور ۷۶۱ دلار و ۱ سنت معامله شده است. هر تن نفتا در بازار خلیج‌فارس ۷۰۲ دلار و ۳۳ سنت، سوخت جت ۶۷۵ دلار و ۶۸ سنت، نفت گاز ۶۱۸ دلار و ۳۵ سنت، نفت کوره ۴۷۴ دلار و ۱۷ سنت، پروپان ۷۷۶ دلار و بوتان به قیمت ۷۷۱ دلار به فروش رسیده است.قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه فوریه ۲۰۱۰، از حدود ۳۷/۸۱ دلار در هر بشکه در تاریخ ۸ ژانویه ۲۰۱۰ به کمتر از ۱۱/۷۷ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۵ ژانویه ۲۰۱۰ کاهش یافته است.

پیش‌بینی قیمت:
در ابتدای هفته قیمت نفت خام WTI با سطوح مقاومتی روبه‌رو بود که در نهایت موجب کاهش قیمت شد و در سطح پایین‌تری به ثبات رسید. سطوح مقاومتی را شاخص RSI و بولینگر باند 14 و 20 هفتگی نشان می‌دادند. از طرف دیگر میانگین متحرک 200 هفتگی در هفته‌های گذشته شکسته شده بود که در هفته گذشته، قیمت بار دیگر به سمت آن برگشت کرد و توانست بالاتر از آن تثبیت شود؛ لذا قیمت خود را برای ادامه مسیر افزایشی آماده می‌کند. در شرایط فعلی افزایش ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین از عوامل مانع افزایش قیمت نفت هستند. در هفته گذشته افزایش واردات آمریکا موجب افزایش سطح ذخیره‌سازی‌ها شد. آمار منتشره در هفته گذشته، افزایش تعداد کسانی را که اولین بار برای دریافت بیمه بیکاری ثبت‌نام کرده‌اند، نشان ‌داد؛ ولی در مجموع آمار کلیه دریافت‌کنندگان غرامت بیکاری روندی کاهشی دارد که سیگنال خوبی از بازار کار آمریکا را نشان می‌دهد. شاخص مذکور از شاخص‌های پیش‌رو در مورد وضعیت اقتصادی است؛ لذا نوید خوبی از آینده اقتصاد را نشان می‌دهد. شاخص اعتماد مصرف‌کننده میشیگان نیز بهبود یافت، گرچه انتظار بر وضعیت بهتری بود. به هر حال در هفته گذشته سیگنال‌های خوبی از وضعیت اقتصادی آمریکا در بازار منتشر شد. جفت ارز یورو دلار که در سطح 50 درصد فیبوناچی با حمایت روبه‌رو بود با رسیدن به سطح 8/61 با مقاومت روبه‌رو شد و مسیر برگشتی در پیش گرفت که در این هفته، یورو در مقابل دلار با حمایت مواجه و ارزش آن با افزایش روبه‌رو است، لذا فشار افزایشی از این جفت ارز بر قیمت نفت وارد می‌شود. در هفته پیش‌رو قیمت نفت در سطح فعلی؛ یعنی 77 دلار با حمایت مواجه است که برابر با 2 /38 درصد فیبوناچی از زمان اوج تاریخی قیمت است؛ لذا قیمت برای ادامه روند افزایشی می‌بایست در بالای این سطح به ثبات برسد.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)
کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی