ابراهیم همتی*

دومین همایش ملی و جشنواره صنایع متالورژی و ریخته‌گری ایران از روز سیزدهم مهر ماه سال جاری در محل هتل المپیک تهران همزمان با نهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت تهران آغاز به کار کرد. این همایش در دومین سال متوالی در حالی برگزار می‌شود که صنعت ریخته‌گری با یک رکود بی‌سابقه در سی سال اخیر مواجه است و اگر چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود قطعا واحدهای بزرگ و کوچک ریخته‌گری در ماه‌های پایانی سال جاری وارد بحران خواهند شد.

در شش ماه نخست سال جاری واحدهای ریخته‌گری و به خصوص تولید‌کنندگان شمش چدن با بزرگترین رکود طی سی‌سال فعالیت مستمر خود مواجه شده‌اند. البته واحدهای ریخته‌گری سنتی پیش از این از آبان ماه سال گذشته دچار رکود شده و متاسفانه هم‌اکنون اکثریت آنها در وضعیت بحرانی به سر می‌برند. با ادامه شرایط فعلی و بی‌تفاوتی مسوولان، بیم آن می‌رود تا در ماه‌های آینده بحران فراگیر شده و موجب تعطیلی تعداد زیادی از واحدهای بزرگ و کوچک ریخته‌گری شود.

در حال حاضر اکثریت واحدهای ریخته‌گری به جز چند شرکت بزرگ دولتی بابت مواد اولیه و تعهدات خود به شدت مقروض هستند و با حداقل ظرفیت کار می‌کنند. در این میان وضعیت تولید‌کنندگان شمش چدن به مراتب وخیم‌تر است. هم‌اکنون هزینه تمام شده برای تولید هر کیلو شمش چدن داکتیل درجه یک به طور تقریبی ۵۵۰ الی ۵۷۰ تومان بوده که به‌دلیل وضعیت بد اقتصادی واحدهای ریخته‌گری مصرف‌کننده و تقاضای حداقلی بازار، تولید‌کنندگان مجبور هستند آن را با زیان و به قیمت ۵۲۰ الی ۵۴۰ تومان در هر کیلو به صورت پرداخت‌های ۲ تا ۳ ماه عرضه کنند. همچنین هزینه تولید هر کیلو شمش چدن خاکستری درجه یک ۴۴۰ تا ۴۷۰ تومان بوده که به قیمت ۳۸۰ تا ۴۲۰ تومان به صورت تحویل در کارخانه به فروش می‌رسد. فعالان بازار معتقدند وضعیت بحرانی تولید‌کنندگان شمش نشان‌دهنده وخامت اوضاع صنعت ریخته‌گری در چند ماه آینده خواهد بود.نیمه دوم سال ۸۷ و پس از دو دهه فعالیت مستمر و ثبات کاری، برای اولین بار واحدهای ریخته‌گری از جایگاه رقابتی خارج و به جایگاه محافظه کارانه تنزل پیدا کردند، نزول جایگاه موجب شد تا واحدهای ریخته‌گری خطوط تولید را محدود ساخته و ضمن کاهش هزینه‌های رقابت تمرکز اصلی خود را بر‌گردش نقدینگی متمرکز‌سازند. متاسفانه هشدارهای فعالان اقتصادی و صنعت ریخته‌گری با بی‌توجهی سیاستگذاران و مسوولان اقتصادی و صنعتی کشور مواجه شد و عملا از اوایل اردیبهشت ماه سال جاری واحدهای بزرگ و کوچک فعال وارد جایگاه دفاعی شدند و به مرور توان رقابتی خود را در تولید و بازار از دست دادند. از این مرحله به بعد، با افزایش نرخ تورم واقعی، ادامه روند بی‌ثباتی محیطی و کمبود نقدینگی موجب بحرانی‌تر شدن وضعیت واحدهای فعال و افزایش بیکاران خواهد شد.

رکود تحمیلی و شرایط بحرانی پیش رو موجب از بین رفتن اندوخته‌های ارزشمند تکنولوژیکی دو دهه اخیر قطعه‌سازان خواهد شد. به جرات می‌توان گفت: بخش اعظم مشکلات فعلی واحدهای ریخته‌گری حاصل اجرای سیاست‌های نامتوازن سیاستگذاران در صنعت خودروسازی کشور بوده است که نتایج تاسف‌بار آن هم اکنون در صنعت ریخته‌گری کاملا عیان و مشهود است.شاید توجه به نقطه نظرات و پیشنهادات چند ماه اخیر مدیران زحمتکش صنعت ریخته‌گری می‌توانست اثرات بحران را به حداقل برساند که متاسفانه این‌چنین نشد.

برای مقابله با بحران پیش رو، تشکیل «اتاق مدیریت‌بحران» در وزارت صنایع و معادن، همچنین بررسی وضعیت نابه‌هنجار واحدهای ریخته‌گری توسط کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی‌ ایران و لزوم بازنگری در برخی از سیاستگذاری‌ها، ضروری به نظر می‌رسد. امید است تا بدون توجه به هرگونه ‌گرایشات سیاسی اقدامات عاجل برای کمک به صنعت ریخته‌گری صورت گیرد.

*مدیر فنی‌گروه صنایع فولادریزان آسیا