هدف از ایجاد بورس‌های کالایی گسترش بازار سرمایه از طریق اوراق بهادار و استفاده از این بازار در تامین سرمایه مورد نیاز بخش تولید است که به تحقق هدف ساماندهی بازار محصولات نیز کمک می‌کند. بورس‌های کالایی به عنوان ابزاری برجسته و مهم برای مدیریت ریسک کالاهای موردمعامله و نیز به عنوان حلقه با ارزشی در بین معامله‌گران شامل تولیدکنندگان، ذخیره‌کنندگان کالا، واردکنندگان، صادرکنندگان، تجار و مصرف‌کنندگان می‌باشد. به‌علاوه سازوکار حاکم بر بورس‌های کالایی می‌تواند به آزادسازی تجارت، یکسان‌سازی قیمت‌های متفاوت در بخش‌ها با ابزارهای اطلاع‌رسانی سریع و تقویت قدرت چانه‌زنی تولیدکنندگان کمک کند. در برنامه سوم توسعه، لزوم شکل‌گیری بورس‌های کالایی مطرح و بر همین اساس بورس فلزات در نیمه دوم سال ۱۳۸۲ و بورس کالای کشاورزی در نیمه دوم سال ۱۳۸۳ شروع به کار کردند.

در نه ماه سال‌جاری ۴۹۸۵هزار تن کالا به ارزش ۴۲۰۱۶میلیارد ریال در بورس کالا معامله شد. طی این دوره ارزش و وزن معاملات در بورس فلزات به ترتیب به رقم ۱/۴۱۳۸۶میلیارد ریال و ۱/۴۷۵۲هزار تن رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۶/۴۱ و ۴/۱۱درصد افرایش نشان می‌دهد. افزایش ارزش معاملات عمدتا به دلیل افزایش حجم دادوستد برخی فلزات مورد معامله (آلومینیوم، مس و کنسانتره مولیبدن) و افزایش قیمت کلیه فلزات (به استثنای روی) در نه ماه سال ۱۳۸۶ بوده است. همچنین طی این دوره در بورس فلزات تهران، شش گروه محصول مورد معامله قرار گرفت. طی نه ماهه سال جاری بیشترین سهم از ارزش و وزن فلزات معامله‌شده متعلق به فولاد است.

در نه ماهه سال جاری ۴/۲۳۲هزار تن انواع محصولات کشاورزی به ارزش ۵/۶۲۹میلیارد ریال مورد مبادله قرار گرفت که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به ترتیب ۶/۱۵درصد کاهش و ۷/۵۹درصد افزایش داشت. افزایش حجم معاملات در این دوره عمدتا به دلیل افزایش حجم معاملات کشمش و کنجاله به ترتیب به میزان ۶/۱۲ و ۷/۲۵درصد است. همچنین با توجه به افزایش ۴/۷۵درصدی ارزش معاملات ذرت در نه ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته و کاهش ۴/۱۱درصدی حجم معاملات این محصول روشن می‌شود که قیمت ذرت در این دوره افزایش قابل‌توجهی داشته است. در بورس کالای کشاورزی طی نه ماه اول سال ۱۳۸۶، نه محصول مورد مبادله قرار گرفت. بیشترین سهم از حجم و ارزش کل مبادلات، متعلق به ذرت بود. نرخ سود و کارمزد قراردادهای نسیه محصولات موردمبادله در بورس کالای کشاورزی به طور متوسط در حدود ۱۸ الی ۳۰درصد است. در صورتی که مبلغ موردنیاز جهت مبادله از محل منابع بانکی تامین شده باشد، نرخ مزبور در حدود ۱۸درصد در سال و چنانچه از بازار سنتی تامین شده باشد به طور متوسط ۵/۲درصد در ماه (۳۰درصد در سال) می‌شود. در بورس فلزات نیز تفاوت قیمت در مبادلات سلف با مبادلات نقدی بسته به شرایط بازار به ازای هر ماه در حدود ۵/۱ الی ۳درصد پایین‌تر از قیمت‌های کشف‌شده در معاملات نقدی است.