گروه بورس کالا - منیژه حیاتی: طی ۹ ماه اخیر معاملات محصولات فولادی در بورس کالا همانند بازار آزاد نوسان زیاد و چالش‌های مختلفی را پشت سر گذاشت. از نوسان قیمت ارز و تاثیر آن بر قیمت‌های بورس تا رکود تقاضا و تلاش برای کاهش قیمت‌های عرضه‌کنندگان. در این میان، اظهارات متفاوت و انتقادهایی هم به عملکرد بورس کالا صورت گرفت و در مقابل بورس هم تمهیداتی را برای به کنترل درآوردن شرایط به کار بست از جمله اعلام تذکر به عرضه‌کننده‌های نوردی که فعالیت محدودی داشتند یا تاکید بر کاهش قیمت محصولات شرکت‌های فولادی در زمانی که قیمت مواد اولیه همچنان روند افزایشی داشت.

اما به نظر معاون عملیات و نظارت بورس کالای ایران چالش اصلی معاملات محصولات فولادی در بورس بیش از آنکه در زمان کاهش قیمت نشان داده شود، در روند صعودی تقاضا و قیمت‌ها نمایان می‌شود که به نظر می‌رسد با شرایطی که در روزهای اخیر در بازارها ایجاد شده، در روزهای آینده با موارد زیادی از این چالش‌ها روبه‌رو خواهیم شد.

خریداری به نام بانک نداریم

مهرزاد نامداری در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» در خصوص انتقاداتی که در روزهای اخیر در خصوص معاملات بورس کالا مطرح شده است، می‌گوید: اخیرا گفته شده که در معاملات محصولات نوردی بورس کالا بخش قابل توجهی از عرضه‌ها نصیب چند بانک شده و این موضوع خریداران دیگر را از بازار عقب رانده است، اما واقعیت امر این است که اصولا ما خریداری در بورس کالا به نام بانک نداریم و تمامی خریداران ما اشخاص حقوقی هستند که حداقل یک سال سابقه فعالیت در بورس کالا دارند و همه آنها شناخته شده و غیر بانکی هستند، ضمن اینکه همه آنها نزد بورس حساب وکالتی دارند.

اگر خریداری منابع خود را از طریق بانک تامین کرده باشد هم موضوعی نیست که اصولا بورس در آن دخالت کرده یا دخل و تصرفی داشته باشد. به نظر وی وقتی یک کالا به عنوان کالایی کاملا تجاری شناخته شده، این امری طبیعی است که خریداران به دلیل بالا بودن حجم خرید، از اعتبار خود نزد بانک‌ها استفاده کند، اما این به معنی اینکه خریداران بانک هستند؛ نیست.

وی با تاکید بر اینکه خریداران شمش و ورق فولادی همگی تولیدکنندگان محصولات فولادی هستند، می‌گوید: اما مقاطع طولی فولادی همانند میلگرد کالای تجاری‌اند؛ چرا که بر خلاف شمش و ورق، محصولات نوردی، گستره وسیعی از مصرف‌کنندگان عمده را شامل می‌شوند و نمی‌توان بازار آن را به تعداد مشخصی از معامله‌گران محدود کرد.

وی در پاسخ به این انتقاد که عرضه‌های بورس به سرعت انجام می‌شود و همه خریداران توان و فرصت چانه‌زنی ندارند نیز می‌گوید: مدت زمان هر عرضه و فرآیند معاملات از لحظه ثبت سفارش تا زمان معامله در تالار و فرآیند تسویه و پایاپای مبتنی بر دستورالعمل‌های مشخص است.

عرضه شمش طبق قوانین است

نامداری در پاسخ به این سوال که فروش شمش در بورس کالا به عرضه کالاهای نهایی مشروط شده است، اما چرا فولاد خوزستان به شرکت‌هایی که محصولات نوردی خود را در بورس عرضه نمی‌کنند نیز شمش عرضه می‌کند می‌گوید: طبق تفاهم‌نامه وزارت صنعت، معدن و تجارت وایمیدرو درصدی از شمش فولاد خوزستان به فولادسازان در عرضه عمومی عرضه می‌شود و درصدی هم به ۳ شرکت ذوب آهن اصفهان، گروه ملی و فولاد آذربایجان عرضه می‌شود.

در همین حال شرکت گروه ملی در حال حاضر در حال پیگیری موضوع ضمانتنامه‌های مربوط به عرضه است تا دوباره عرضه‌های خود را در بورس از سر بگیرد ضمن اینکه ایمیدرو هم برای شروع و تداوم عرضه‌های این شرکت فشارهایی را طی این مدت وارد کرده است.

عرضه در بورس و لزوم تعیین قیمت‌ها بر اساس هزینه تمام شده

معاون عملیات و نظارت بورس کالا همچنین در خصوص این موضوع که در حال حاضر قیمت‌های بورسی برخی از کارخانه‌ها پایین‌تر از قیمت تمام شده تولید است، می‌گوید: عرضه در بورس لزوما به این معنی نیست که کالایی همیشه بالاتر از قیمت تمام شده عرضه کند.

به گفته وی لازمه بازار رقابتی این است که کالاها در فرآیند عرضه و تقاضا کشف قیمت شوند. کمااینکه در زمان‌هایی رقابت خریداران باعث می‌شد تا قیمت‌های نهایی بالاتر از هزینه تمام شده باشد، ضمن اینکه ممکن است قیمت تمام شده یک کالا در کارخانه‌های متفاوت، با یکدیگر تفاوت دارد و هزینه نهایی تولید متفاوت است در نتیجه نمی‌توان زیاد هزینه نهایی و قیمت تمام شده را به عنوان مبنای قیمت پایه در نظر گرفت.

رشد معاملات بورس در مقایسه با سال گذشته

در ۹ ماه اخیر، در مجموع بیش از ۷ میلیون و ۵۴۶ هزار تن محصول فولادی به ارزش بیش از ۹۴ هزار و ۹۳۳ میلیارد ریال معامله شد که از نظر حجم ۳۳ درصد و از نظر ارزش ۱۰۶‌درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است.