گروه بنگاه‌ها - آزاده حسینی: ظرف ده روز اخیر با تصمیماتی که از سوی دولت در حوزه صادرات کالا اتخاذ شد؛ بازار فولاد مجددا دستخوش نوسان قیمت قرار گرفت. به نظر می‌رسد این تصمیم به منظور ایجاد تعادل در بازار و از سویی برای کنترل قیمت‌ها و رفع کمبود احتمالی کالا در داخل انجام گرفته باشد. هفته گذشته با ابلاغ منع صادرات فولاد، بازار با شوک مواجه شد، اما در ادامه در پی اعتراض فولادسازان به این موضوع و انعکاس مشکلات و معایب منع صادرات فولاد با کارشناسی مجددی که صورت گرفت فولاد به فهرست اقلام تعدیلی ورود پیدا کرد، اما باز توقع فولادسازان برآورده نشد؛ چراکه اغلب فولادسازان وضع عوارض ۴۰ تا ۵۰ درصدی را به مثابه منع صادرات می‌دانند.

رضا یزدی زاده معاون فروش و بازاریابی ذوب‌آهن اصفهان در گفت‌و‌گویی به پرسش‌های ما در خصوص وضعیت صادرات شرکت‌های فولادی پاسخ داد. مشروح این گفت‌و‌گو در پی می‌آید:

***

ذوب‌آهن چه سهمی از بازار مصرف کشور را به خود اختصاص داده است؟

مطابق رابطه مصرف ظاهری که جمع تولید و واردات و کسر صادرات است، میزان مصرف ظاهری یک سال گذشته تیرآهن بال نیم پهن (I) معادل ۰۵۹/۲ میلیون تن و میلگرد ۲۳۶/۵ میلیون تن است که سهم ذوب‌آهن در حال حاضر از مصرف ظاهری تیرآهن ۷۴ درصد و از میلگرد حدود ۲۰ درصد است.

میزان صادرات این شرکت چقدر بوده و اهدافی که برای صادرات تعیین شده به چه میزان است؟

میزان صادرات شرکت در ۷ ماهه اول سال‌جاری حدود ۱۲۰ هزار تن، معادل ۸ درصد تولید بوده است. مقدار برنامه‌ریزی شده شرکت ۳۳۰ هزار تن (۱۲ درصد تولید) بوده که این رقم با هدف تامین بخشی از نیاز ارزی برای واردات مواد اولیه و قطعات و اجتناب از بروز کمبود در بازار داخلی است، البته توان صادراتی مقاطع طولی شرکت به مراتب بیش از این مقدار است.

با توجه به اینکه ذوب‌آهن اصفهان بزرگ‌ترین تولیدکننده مقاطع فولادی کشور به شمار می‌آید چند درصد تولیداتش روانه بازار داخلی شده؟

اگر عدد صادرات را که ۸ درصد بوده از ۱۰۰ کم کنیم باقی‌مانده محصولات تولیدی معادل ۴/۱ میلیون تن تماما از طریق بورس کالا روانه بازار داخل شده است.

روند معاملات محصولات ذوب‌آهن در بورس را چگونه ارزیابی می‌کنید بورس در تعیین قیمت چه نقشی را ایفا می‌کند؟

به اعتقاد بنده بورس کالا در معاملات فولاد در سه رکن شفاف سازی، رقابت و کشف قیمت که از اهداف راه‌اندازی آن بوده است، موفق عمل کرده است ولی اشکال‌های کوچکی داشته که چنانچه روی این اشکال‌ها متمرکز شود می‌تواند آنها را برطرف کند.

طبیعی است که بورس قیمت‌ها را بر پایه واقعیت‌های بازار داخلی و خارجی و متناسب با کشش تقاضا مبتنی بر فرآیند تقابل بین آن دو تعیین می‌کند. چنانچه قیمت‌های ارائه شده از سوی عرضه‌کننده غیر‌منطقی باشد، تقاضا به آن عکس‌العمل نشان داده و نمی‌خرد و برعکس چنانچه قیمت‌ها مطلوب باشد، تقاضا به رقابت کشیده می‌شود. در نهایت خریدار عدد مطلوب خود را می‌خرد نه کمتر و نه بیشتر. چنانچه به سابقه ۸ ساله بورس نگاهی داشته باشید، می‌بینید که قیمت‌های تعیین شده در بورس دارای نوسان بوده است، یعنی هم کاهشی بوده و هم افزایشی، این یعنی همان رقابت و کشف قیمت.

با توجه به وضع تعرفه ۴۰ درصدی صادرات بر میلگرد و تیرآهن، شرایط حضور ذوب‌آهن در بازار‌های جهانی امکان پذیر است یا خیر ؟

اجازه بدهید موضوعی را قبل از پرداختن به پاسخ سوال روشن کنم. شما می‌دانید که هنوز کشور در تولید فولاد خودکفا نشده و ان‌شاءا... با به ظرفیت رسیدن واحدهای تولید فولاد، در آینده به این مهم می‌رسیم، ولی در حال حاضر سالانه حدود ۹ تا ۱۰ میلیون تن انواع مصنوعات فلزی وارد کشور می‌شود که شمش و مقاطع طولی بخشی از آن را تشکیل می‌دهند.

چنانچه محاسبه قیمت‌ها با نرخ‌های پایین‌تر از قیمت‌های جهانی انجام گیرد، دو اتفاق خواهد افتاد: یکی اینکه رانت ایجاد می‌شود؛ یعنی همان چیزی که برای اجتناب از آن بورس راه افتاد و دوم اینکه چه انگیزه‌ای برای واردات مقاطع و شمش خواهد بود؟ پس این موضوع بسیار مهمی است که تصمیم گیران کلان باید به آن عنایت ویژه داشته باشند. فرآیند تولید در ذوب‌آهن با سایر تولیدکنندگان فولاد در کشور متفاوت است. یعنی ما از فرآیند کوره بلند استفاده می‌کنیم که برای انرژی تولید چدن نیاز به کک وارداتی داریم که تا راه‌اندازی واحد کک سازی شماره ۳ نیاز عمده شرکت، از واردات تامین می‌شود. به عبارت دیگر، ذوب‌آهن مشابه سایر تولیدکنندگان فولاد انرژی خود را از گاز و برق داخلی تامین نمی‌کند. به این ترتیب خوشبختانه یا متاسفانه تولید ذوب‌آهن در منطقه در یک فضای رقابتی انجام می‌شود.

با توجه به وضع عوارض سنگین صادراتی ذوب‌آهن ارز مورد نیاز خود را به چه صورت تهیه خواهید کرد؟

این سوال بسیار مهمی است و از دوستان تصمیم ساز در دولت می‌خواهیم به این نکته توجه کنند که ارز مورد نیاز ما شامل دو بخش است، اول ارز مورد استفاده برای خرید مواد اولیه و طرح‌های توسعه که باعث حفظ تولید شرکت یا افزایش تولید خواهد شد، اما ارز دومی که ما نیاز داریم ارزی است که برای خرید لوازم یدکی خطوط تولید و همچنین کالاهای مصرفی ضروری به آن نیازمندیم و عنصر زمان در تهیه و ارسال این ارز به حساب تامین‌کنندگان این نیازهای ضروری بسیار حیاتی است و می‌تواند ما را با خطر کاهش یا توقف تولید روبه‌رو کند.

ارزیابی جنابعالی از عوارض وضع شده برای صادرات محصولات فولادی، به عنوان محصولی که ارزش افزوده در آن ایجاد شده، چیست؟

فولاد محصولی است که تولید آن با ارزش افزوده همراه است و به همین دلیل این محصول بخشی از سبد صادراتی کشور‌های پیشرفته جهان نظیر کره جنوبی، ژاپن، آلمان و بسیاری از کشور‌های دیگر جهان را تشکیل می‌دهد.

توجه داشته باشید که کشور‌هایی نظیر کره جنوبی و ژاپن مواد اولیه مورد نیاز خود را از کشور‌های دیگر وارد و بخشی از فولاد تولیدی خود را صادر می‌کنند. نکته قابل توجه دیگر اینکه قابلیت‌های خوبی در تولید برخی محصولات در داخل کشور وجود دارد که امکان استفاده از آن در کشور نیست و استاندارد اجازه ورود آن را به بازار داخلی نمی‌دهد، این محصولات ارزش افزوده خوبی دارند و می‌توانند ضمن افزایش سطح اشتغال، در سبد صادراتی کشور ارزآوری مطلوبی نیز داشته باشند.

البته نگرانی‌های دولت در خصوص کمبود بازار قابل درک است و بدیهی است که دولت برای برون رفت از شرایط موجود ولو برای دوره‌ای کوتاه ناگزیر به گرفتن چنین تصمیم‌هایی ‌شود. به‌عنوان مثال چند سال پیش دولت چین با هدف جلوگیری از خام فروشی و تامین بازار داخلی برای صادرات کک عوارض ۴۰ درصدی وضع کرد که با توجه به وجود ظرفیت‌های مازاد در تولید کک، تولیدکنندگان چینی در حال فشار به دولت هستند تا این عوارض حذف یا کاهش یابد تا بتوانند بخشی از عرضه مازاد داخلی را صادر کنند.

متاسفانه برخی تجار بی‌ملاحظه محصولات فولادی را از بازار داخلی خریداری و در مرزهای خروجی تبدیل به دلار می‌کردند که طبیعتا این اقدام توازن بازار داخلی را بر هم می‌زند.

ای کاش وضع عوارض برای این دسته از صادرات انجام گیرد و الا تولیدکنندگان به‌خوبی ملاحظات دولت را درک می‌کنند و تنها برای تامین نیاز ارزی خود صادرات می‌کنند نه برای سودآوری بیشتر؛ چراکه صادرات ایشان نوعی هم افزایی ایجاد می‌کند و منجر به افزایش تولید کشور می‌شود.

لطفا مزایا و معایب محدودیت صادرات شمش فولاد و محصولات فولادی را شرح دهید:

شمش فولادی یک محصول میانی به شمار می‌رود و با فرآیند نورد به محصولی با ارزش بیشتر تبدیل می‌شود؛ به همین دلیل بهتر خواهد بود که این محصول به صورت محصول نهایی صادر شود.

البته ما در شرایطی نیستیم که بخش زیادی از تولیدات خود را صادر کنیم و بهتر خواهد بود که صادرات بر پایه اولویت کامل به بازار داخلی صورت گیرد.