سلف نفتی بازدهی خوبی دارد

گروه بورس کالا - طیبه شهبازی: روز دوشنبه قسمت اول مصاحبه روزنامه دنیای اقتصاد با دکتر شاپور محمدی، مدیرعامل بورس انرژی ایران با عنوان «۹۰درصد برق در بورس انرژی عرضه می‌شود» در همین صفحه به چاپ رسید. بر اساس سخنان محمدی، تا سال آینده قرار است ۹۰ درصد برق کشور از طریق بورس انرژی مورد معامله قرار گیرد که این موضوع نقطه عطفی در مناسبات بازار و قیمت‌های این حامل انرژی در کشور است و می‌تواند فعالان و بازیگران اصلی را به صورتی منسجم و منظم وارد بازار کند. قسمت پایانی این مصاحبه در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول، ورود نفت به بورس انرژی و انتشار اوراق سلف نفتی مورد بررسی قرار گرفته و در بخش دوم، مشکلات تعیین قیمت برق در بورس انرژی تحلیل شده است که در ادامه می‌خوانید:

***

قرار بود در دی ماه شاهد انتشار اوراق سلف نفتی باشیم. آیا قرار بود این عرضه از طریق بورس انرژی صورت بگیرد؟ دلایل عدم انتشار این اوراق چیست؟

قرار است اوراق سلف نفتی از طریق بورس انرژی فروخته شود. البته بحث انتشار برعهده بانک‌ها است، ولی بخشی از عرضه اولیه و معاملات ثانویه هم در این بورس انجام خواهد شد. با توجه به اینکه برخی ابهامات در مشخصات قرارداد و نحوه اجرای آن وجود داشت، با همکاری تامین سرمایه امید و شرکت ملی نفت این موارد در حال رفع است. ما اخیرا درخواست جلسه پذیرش از جناب آقای دکتر صالح آبادی به عنوان رییس هیات پذیرش بورس انرژی داشتیم و انشاءالله در آینده نزدیک هیات پذیرش بورس انرژی برای بار دوم بحث سلف نفتی را بررسی خواهد کرد و امیدواریم ابهامات برطرف شود و بتوانیم به‌زودی این اقدام را عملیاتی کنیم. امیدواریم این اتفاق در بهمن ماه بیفتد.

شما به عنوان یک کارشناس و مدیرعامل بورس انرژی کشور، انتشار اوراق سلف نفتی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اوراق سلف نفتی اوراق جالبی است چون در عین حال که تضمین بازدهی کف را دارد، از نظر سقف باز است و یک آپشن یا اختیار فروش به همراه سلف در آن دیده شده است و اگر قیمت‌ها افت کند، مالک این اوراق می‌تواند آن را به قیمت تضمین شده بفروشد یعنی ۳/۱ در مبنای دلاری و ۸/۱ در مبنای ریالی و نیز با توجه به اختیار فروشی که دارد در قیمت‌های بالاتر می‌تواند آن را بالاترفروخته سود بیشتری به دست آورد. به همین دلیل جذابیت این اوراق بیشتر از اوراق مشابه است. از طرف دیگر اوراق سلف نفتی به نوعی مشارکت مردم را در بخش نفت نشان می‌دهد. قیمت گذاری صحیح منابع نفت و گاز به عنوان ثروت اصلی کشور بسیار مهم است؛ از این جهت سلف نفتی اوراق بسیار مناسبی است و در صورت انتشار به پویایی و تحرک بیشتر بازار سرمایه کمک خواهد کرد. از طرفی چون انتشار این اوراق تا ۱۰ میلیارد دلار در مبنای دلاری-ریالی امکان‌پذیر است، حتی اگر نیمی از این مقدار در فازهای اول تا سوم منتشر شود به جمع کردن دلارهایی که به دلار خانگی از آنها تعبیر می‌شود کمک خواهد کرد و تا اندازه‌ای بوسیله آن می‌توان نقدینگی را در مبنای ریالی کنترل کرد؛ چون اگر به آن عددی که در قانون دیده شده - ۱۰ میلیارد دلار - برسد، مجموع دلاری و ریالی با احتساب کل در مبنای ریالی ، نزدیک به ۳۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی را از بازار برای پروژه‌های نفتی جمع‌آوری می‌کند و این هدف بسیار خوبی است.

خبرهایی از انتشار اوراق سلف برق به گوش می‌رسد. این اوراق چه مشخصاتی دارد و چه نهادی آن را منتشر می‌کند؟

سلف موازی استاندارد برق چون قابلیت معامله به صورت پیوسته را دارد و کالا هم همگن است، پذیرش شده و در بهمن ماه معاملات آن شروع خواهد شد. سلف برق با سلف نفتی کمی متفاوت است چون سلف برق یک قرارداد است یعنی کاغذی دست کسی نیست به آن مفهوم که بتواند آن را نگهداری کند و هر زمان که خواست به شکل اوراق بهادار از آن استفاده کند هرچند در محتوا همین ویژگی را دارد خریدار برق فیزیکی در بازار امروز می‌تواند عرضه‌کننده برق در بازار فردا باشد. معاملات معمولا به این شکل خواهد بود که برق یک روز معین بعنوان مثال دوم اسفند را بتوان از یک ماه قبل در بازار خرید و فروش کرد. تا سه روز پیش از زمان تحویل نماد فعال خواهد بود و به دفعات می‌توان روی نماد مربوط معامله انجام داد. تحویل برق فروخته از طریق شرکت مدیریت شبکه برق ایران انجام خواهد شد و بحث عدم تحویل فیزیکی موضوعیت نخواهد داشت. در خصوص بحث مالی و نقدینگی این حوزه هم با همکاری شرکت توانیر توافقنامه‌ای در حال امضا است که از این طریق، وجوه مربوط به خرید برق به وسیله شرکت‌های توزیع و برق‌های منطقه‌ای تامین خواهد شد. با این اقدام چه از نظر مالی و چه از نظر فیزیکی، نگرانی در خصوص نکول وجود ندارد و این بازار، بازار بسیار امن و تضمین شده ای برای فعالان در حوزه مالی و فیزیکی برق خواهد بود.

بازدهی این اوراق چقدر است؟

بازدهی این قراردادها به نوسانات بعدی قیمت‌ها بستگی دارد و مانند سلف نفتی نیست که تضمین بازدهی داشته باشد. به عنوان مثال یک نیروگاه ۱۰۰ مگاواتی، برق یک ماه آینده را امروز فروخته و یک شرکت توزیع این را می‌خرد، اما چون هنوز نیازی به مصرف آن ندارد (برای یک ماه دیگر خرید کرده است)، می‌تواند مجددا آن را بفروشد، اگر به قیمت بالاتری از خرید خودش بفروشد، طبیعتا بازدهی را کسب خواهد کرد، اما اگر قیمت پایین تر از قیمت خرید باشد، ممکن است ترجیح دهد آن را نگهداری کند تا تحویل یعنی یک ماه دیگر که البته در این صورت حتما لازم است که برق را تحویل گرفته و به مشتریانش بفروشد. از این جهت تحویل حتما در آن زمان لازم خواهد بود. اما ممکن است شرکت‌های خریدار از این فرصت‌ها استفاده کنند که بفروشند و مجددا خریداری کنند. با توجه به محدود بودن نقدینگی، ممکن است محدودیت‌هایی در فازهای اولیه اعمال گردد، اما در آینده سعی در انعطاف‌پذیرتر کردن بازار خواهد بود و تلاش خواهد شد که شرکت‌های بزرگی که تولیدکننده محصولات مختلف هستند ولی به عنوان مصرف کننده عمده برق می‌توانند مستقیما وارد شوند بعنوان بازیگر مستقیم عمل کنند. این گروه از فعالان با نقدینگی خودشان معامله خواهند کرد و نیازی به نقدینگی وزارت نیرو نخواهند داشت. باید به تدریج اتکا از وزارت نیرو به بخش خصوصی منتقل شود.