غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته از یک روند پرنوسان برخوردار بود. قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، طی دوره ۲ آوریل تا ....

9 آوریل2009، ابتدا به دلیل انتشار گزارش‌هایی مبنی بر افزایش بیش از انتظار ذخایر استراتژیک آمریکا، بزرگترین مصرف‌کننده انرژی جهان و کاهش ارزش سهام در بازارهای جهانی، از حدود 33/52‌دلار در هر بشکه به کمتر از 4/48‌دلار در هر بشکه در تاریخ 7 آوریل کاهش یافت ولی مجددا تا سطح 1/52‌دلار در هر بشکه در تاریخ 9 آوریل2009 افزایش یافت.
در واقع خوشبینی به دورنمای خروج اقتصاد جهان از رکود موجب افزایش موقتی بهای نفت خام شده و همین خوشبینی نسبت به بهبود شرایط اقتصادی، سفته بازان را به بازار نفت کشانده و افزایش داد و ستدها به منظور کسب سود به افزایش بهای نفت کمک کرده است.
به نظر می‌رسد بازار نفت خود را با بازار سهام مرتبط می‌سازد و ظاهرا برخی افزایش قیمت‌ها در این بازار، باعث افزایش در قیمت نفت شده است. افزایش ارزش سهام در بازارهای بورس جهانی که خود به افزایش قیمت نفت می‌انجامد نیز با خوشبینی به تصمیمات گروه 20 بی‌ارتباط نیست.
به عقیده تحلیلگران، این خوشبینی وجود دارد که تقاضای جهانی برای نفت در میان مدت افزایش یابد ولی روند افزایشی ذخایر نفت خام کشورهای مصرف‌کننده نفت مانع از افزایش بهای آن به بیش از ۵۰‌دلار برای هر بشکه می‌شود، لذا اگر تصمیم‌های اوپک را در زمینه کاهش تولید یکی از دلایل عمده توقف روند کاهشی بهای نفت در سال جاری تلقی کنیم، می‌توان ادعا کرد که افزایش اخیر بهای نفت عمدتا با خوشبینی به بهبود اقتصاد جهانی - که در عین حال شکننده نیز است- مرتبط می‌باشد.
در این راستا بنا بر اعلام موسسه پلاتس، 12 کشور عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به منظور کاهش اضافه عرضه در بازار و جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت نفت، به طور میانگین تولید روزانه نفت خام خود را تا سطح 27‌میلیون و 980‌هزار بشکه در روز در مارس 2009 کاهش داده‌اند که به میزان 90‌هزار بشکه در روز کمتر از سطح تولید اوپک در ماه فوریه 2009 است. همچنین تولید 11 کشور عضو اوپک که متعهد به سهمیه‌های تولیدی این سازمان هستند، با 110‌هزار بشکه در روز کاهش، به روزانه 25‌میلیون و 610‌هزار بشکه رسیده است.
تولید این کشورها در فوریه گذشته ۲۵‌میلیون و ۷۲۰‌هزار بشکه در روز بوده است. با این وجود، این میزان تولید، ۷۶۵‌هزار بشکه در روز بیشتر از کل هدف تولیدی این سازمان به میزان ۲۴‌میلیون و ۸۴۵‌هزار بشکه در روز است، ولی میزان تعهد ۷۹/۸۱‌درصدی اعضای این سازمان را طی ماه مارس نسبت به این سقف تولیدی نشان می‌دهد. این رقم‌اندکی بیشتر از برآورد ماه فوریه در این باره به میزان ۲/۷۹‌درصد است.
همچنین سازمان اوپک به تازگی اعلام کرده است، تقاضای جهان برای نفت خام این سازمان در سال 2009 به 29‌میلیون و 100‌هزار بشکه در روز خواهد رسید که یک‌میلیون و 800‌هزار بشکه در روز کمتر از سطوح سال 2008 است، اما بیشتر از میزان تولید اوپک در سال جاری میلادی است.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی هفته منتهی به ۸ آوریل ۲۰۰۹ ابتدا از ۵۰‌دلار در هر بشکه به حدود ۵۲‌دلار در هر بشکه در تاریخ ۶ آوریل افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۲۵/۵۰‌دلار در هر بشکه کاهش یافت.
طی هفته مذکور، انتشار آمار ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا که حاکی از افزایش قابل توجه این ذخیره‌سازی‌ها است، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌ها و تاثیر برگزاری نشست سران گروه 20 و قول آنها بر کارگروهی برای مقابله با بحران اقتصاد جهانی، خوشبینی نسبت به احیای اقتصاد جهانی و همچنین پایبندی اعضای اوپک به کاهش تولید برنامه‌ریزی شده از عوامل تقویت‌کننده قیمت‌ها به شمار می‌روند.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۰ آوریل ۲۰۰۹ با ۴۹/۲‌دلار افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۵۱‌‌دلار و ۴‌سنت رسیده است. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه آوریل (تا ۸ آوریل) با ۴‌دلار و ۴۷‌سنت افزایش نسبت به میانگین ماه مارس به هر بشکه ۵۰‌دلار و ۲۵ سنت رسیده است.
میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه مارس 2009 معادل 45‌دلار و 78 سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده 13 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، میناس‌اندونزی، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۷۵/۲‌دلار افزایش نسبت به هفته قبل ( ۳۰ مارس ۲۰۰۹)، در روز ۸ آوریل ۲۰۰۹ به بشکه ای ۴۹‌دلار و ۹۹‌سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (۸ آوریل ۲۰۰۹) ۵۰‌دلار و ۳۱‌سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۴۹‌دلار و ۶۳‌سنت قرار داشت.
پیش بینی قیمت‌
همچنان ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا رو به افزایش است که در این فصل روند طبیعی خود را طی می‌کند. ذخیره‌سازی‌های بنزین نیز دارای روندی افزایشی است که در این فصل غیرطبیعی است. گرچه آخرین آمار دلالت بر کاهش هفتگی تقاضای بنزین دارد، اما به طور متوسط در چند هفته گذشته روند افزایشی حاکم بود که این امر در افزایش قیمت نفت موثر است.
شاخص‌های بورس آمریکا نیز روند افزایشی خوبی را شروع کرده‌اند که این امر انتظارات در مورد آینده اقتصاد را خوشبین کرده است.
بنابراین می‌توان به ادامه افزایش تقاضای بنزین و سپس در پی آن افزایش تقاضای نفت خام امیدوار بود. در هفته گذشته قیمت نفت خام WTI در برخورد با مقاومت ۵۴‌دلاری در مسیر کاهشی به حدود ۴۷‌دلار سقوط کرد و در این سطح با حمایت روبه‌رو شد و بار دیگر به بیش از ۵۰‌دلار افزایش یافت. اخیرا دوباره قیمت WTI نسبت به نفت خام برنت در سطح پایین‌تر قرار گرفته که به‌دلیل افزایش ذخیره‌سازی در آمریکا و عدم امکان صادرات نفت WTI به خارج از آمریکا است. این شرایط موقتی است و در آینده نزیک رفع خواهد شد. در هفته گذشته مشاهده شد که هر دو نوع نفت شاخص در بالاتر از ۵۰‌دلار به ثبات رسیدند. دامنه نوسانی فعلی بین ۴۸ تا ۵۴‌دلار قرار دارد و قیمت نفت خام به‌دنبال ادامه ثبات در بالاتر از ۵۰‌دلار برای افزایش به بالاتر از ۵۵‌دلار است. ادامه روند افزایشی شاخص‌های بورس آمریکا می‌تواند مسیر افزایشی قیمت نفت را مهیا کند.
کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی
منبع‌: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org )