بازنگری در قوانین و نظارت سازمان بورس بر رینگ پتروشیمی

عکس: نگار متین‌نیا

گروه بورس کالا - عرضه محصولات پتروشیمی به طور نامنظم و بدون در نظر گرفتن شرایط بازار باعث شد، اولین پیشنهادی که امسال در رینگ پتروشیمی مطرح شود زمان اطلاع‌رسانی عرضه‌ها به بیش از ۲۴ ساعت افزایش یابد.

این در حالی است که در سال گذشته با توجه به برخی از بدقولی‌ها، فعالان بازار خواستار سروسامان دادن زمان‌بندی عرضه‌ها و افزایش زمان اطلاع‌رسانی عرضه‌ها شوند.

بنابراین گزارش، عرضه نامنظم محصولات پتروشیمی در سال گذشته به دلایلی از جمله خارج شدن سرویس تولید و تعمیرات واحد تولیدی اتفاق افتاد باعث می‌شد که حباب قیمتی در بازار آزاد و همچنین بورس به وجود آید. این در حالی است که با توجه به حجم تولید مشخص مجتمع‌های پتروشیمی، اعلام برنامه‌ زمان‌بندی بلندمدت کار چندان پیچیده‌ای به نظر نمی‌رسد.

بازنگری در اعلام زمان‌بندی عرضه‌ها

تجربه سال گذشته نشان داد، اعلام عرضه‌ها در یک روز قبل از عرضه برای رینگ پتروشیمی، با توجه به شرایط این بازار کافی نبوده است و بازنگری در زمان‌بندی عرضه‌ها در سال جاری از الزامات به نظر می‌رسد. اعلام زمان‌بندی بلندمدت به جز امکان برنامه‌ریزی برای فعالان بازار باعث می‌شود که عرضه‌ها در روزهای پایانی هفته حجیم نشود.

با توجه به تغییر ناظران بازار در هر روز، تدوین آیین‌نامه معاملاتی در رینگ پتروشیمی ضروری است. در روزهای پایانی سال گذشته با توجه به رفتار چند گانه ناظران در قبال گره‌های معاملاتی که از حجم کم عرضه‌ها و بالا بودن تقاضا به وجود می‌آمد، کارگزاران بورس از مدیر ناظران تالار درخواست کردند که آیین‌نامه معاملاتی مشخصی را تدوین کنند.

جلوگیری از انحصار

موضوع دیگری که در سال گذشته در رینگ پتروشیمی مطرح شد، تشویق تولیدکنندگان برای عرضه محصولات پتروشیمی برای خارج شدن بورس از انحصار عرضه‌ها توسط یک شرکت بود، در این خصوص یکی از فعالان بازار در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا اظهار داشت: شرکت بورس نهادی نیمه دولتی است و شرکت بازرگانی پتروشیمی

که به ظاهر نام خصوصی را یدک می‌کشد، از رانت دولتی استفاده می‌کند و در این میان مصرف‌کنندگان در مقابل یک مجموعه دولتی قرار گرفته‌اند.

بورس کالا یک مغازه است!

این فعال بورس را به یک مغازه تشبیه کرد و خاطر نشان شد: متاسفانه شرکت بورس از ماهیت واقعی خود خارج شده و تبدیل به مغازه‌ای شده که فروشندگان آن با هر قیمتی که می‌خواهند اجناس را خرید و فروش می‌کنند. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر چرایی و چگونگی عدم تداوم عرضه محصولات پتروشیمی به بورس و به تبع این امر ایجاد حباب قیمتی محصولات اظهار داشت: شرکت بازرگانی پتروشیمی در عرضه محصولاتش به بهانه‌های مختلفی همچون خارج شدن یا توقف تولید یک محصول و تمرینات دوره‌ای از یک فاکتور مشخص استفاده نمی‌کند.

داورپناه در ادامه با تاکید بر نقش بورس کالا در کنترل عرضه محصولات از سوی شرکت پتروشیمی اظهار داشت: شرکت بورس وظیفه کنترل صحت و سقم مالی و ادعای فروشندگان را خواهد داشت، این در حالی است که بورس از وظیفه خود سرباز زده و با تعامل با شرکت پتروشیمی قیمت برخی محصولات پتروشیمی را به صورت دوره‌ای بالا می‌برد.

لازم به ذکر است به لحاظ قانونی در ابتدا سازمان بورس سپس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و در آخر سازمان بازرسی متولی نظارت بر عرضه محصولات پتروشیمی در بورس هستند.

استمرار عرضه های بازرگانی پتروشیمی

در همین رابطه دبیر هیات مدیره بورس کالا گفت: تا کنون توقفی در عرضه محصولات پتروشیمی از سوی شرکت بازرگانی پتروشیمی صورت نپذیرفته است و از زمان پذیرش محصولات این شرکت در کمیته پذیرش، به طور مستمر نسبت به عرضه محصولات اقدام کرده است.

عباس یعقوبی دبیر هیات مدیره بورس کالای ایران ضمن بیان مطلب فوق اظهار داشت: براساس آخرین جلسات برگزار شده با شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران، تعاملات بسیار مثبتی وجود داشته است و این شرکت در سال جاری نیز همانند سال قبل نسبت به عرضه کلیه محصولات خود در دو رینگ داخلی و صادراتی اقدام خواهد کرد.

وی با اشاره به این که قیمت کلیه کالاها در بورس کالای ایران برمبنای سیستم حراج حضوری و در نظر گرفتن عرضه و تقاضای واقعی بازار و همچنین نوسانات قیمت جهانی کشف می‌شود، گفت: طبیعتا با تغییر شرایط عرضه و تقاضا و همچنین تغییرات قیمت‌های جهانی، قیمت‌ها افزایش یا کاهش می‌یابد که این امر در اصل همان واقعیت بورس‌های کالا است که فضای مطلوبی را جهت کشف قیمت مناسب ایجاد می‌کند که منجر به حذف حباب قیمتی بین قیمت بازار آزاد، قیمت‌های جهانی و قیمت‌های بورس می‌شود.

وی با اشاره به عدم شناخت و اطلاع کافی برخی از خریداران از شرایط بازار و نوسانات قیمت‌های جهانی گفت: این دسته از خریداران بعضا نسبت به خرید اقدام و در صورت عدم تسویه به موقع موظف به پرداخت جریمه مطابق با آیین نامه‌های بورس می‌شوند. از سویی دیگر نیز در صورت عدم تحویل به موقع کالا توسط فروشندگان، با آنان نیز مطابق آیین‌نامه‌های بورس رفتار می‌شود.

وی در پایان گفت: تضامین سپرده شده توسط کلیه کارگزاران، به تنهایی ریسک بسیاری از معاملات را پوشش می‌دهد.

نظارت بیشتر سازمان بورس

با توجه به مشکلات و شرایط سال گذشته بازار به نظر می‌رسد در سال جاری سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر بر بورس کالا توجه بیشتری را برای اجرای قوانین و نظارت بیشتری بر تخلف عرضه‌کنندگان و فعالان بازار انجام دهد و پیشنهاد می‌شود برای کنترل بیشتر بازار پتروشیمی که در آینده به بورس نفت مبدل خواهد شد نماینده‌ای را در شرکت بورس مستقر کند.