بورسی شدن نفت خام در هاله‌ای از ابهام

تقدیر از دنیای اقتصاد به جهت بیشترین فعالیت در حوزه معاملات رینگ پتروشیمی بورس کالا

گروه بورس کالا- روز پنج‌شنبه مراسم اختتامیه دوره آموزشی «عرضه محصولات پتروشیمی در بورس»، با حضور مدیران شرکت ملی صنایع پتروشیمی، شرکت بازرگانی پتروشیمی، تعدادی از شرکت‌های تولیدکننده و مسوولان شرکت بورس کالا برگزار شد. به گزارش خبرنگار دنیای اقتصاد در این جلسه عملکرد رینگ پتروشیمی در یک سال گذشته، طرح‌های توسعه‌ای و چالش‌های پیش رو و همچنین آخرین اقدامات انجام شده برای پذیرش نفت در بورس از سوی سخنرانان ارائه شد و در پایان از تعدادی از فعالان بازار و بورس تقدیر به عمل آمد.

ارزش ۳۶۲۲میلیارد ریالی معاملات پتروشیمی‌ها

در ابتدای این مراسم، عادل‌ نژاد‌سلیم درخصوص میزان عرضه محصولات پتروشیمی در سال جاری گفت: مجموع ارزش کل محصولات پتروشیمی که در بورس در سال جاری معامله شده است، ۳۶۲۲میلیارد ریال برآورد شده است.

وی با بیان اینکه در نیمه دوم امسال ۵۴درصد از محصولات قابل عرضه پتروشیمی از طریق بورس فروخته شده است، گفت: با توجه به ثبت‌نام محصولات پتروشیمی جهت عرضه در بورس کالا و انجام تشریفات لازم قبل از عرضه محصولات پتروشیمی در بورس می‌توان گفت که این فرآیند از نیمه دوم سال جاری تحقق یافته است.

به گفته وی تا نیمه اسفند ماه امسال حجم عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا ۵۶۵هزار تن و مقدار معامله شده نیز ۳۹۵هزار تن بوده است.

نژادسلیم با بیان اینکه افزایش سهم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی در کل مالکیت صنعت پتروشیمی به حدود ۸۰درصد، یکی از اهداف پتروشیمی، است، گفت: به دست آوردن بالاترین سهم در تولید متانول جهان و دستیابی به بالاترین سهم تولید اتیلن و اوره در خاورمیانه از دیگر برنامه‌های تعریف شده در چشم‌انداز ۲۰ساله پتروشیمی است.

وی تولید ۱۲میلیون تن اتیلن، ۱۰میلیون تن پلیمر، ۴میلیون تن آروماتیک‌ها، ۵/۸میلیون تن اوره و ۱۵میلیون تن متانول را از اهداف کمی صنایع پتروشیمی تا سال ۱۳۹۴ عنوان کرد و افزود: بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله ایران باید در افق ۱۴۰۴ اولین تولیدکننده محصولات پتروشیمی در سطح منطقه شود و در این رابطه به ۵۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ادامه داد: همچنین تا ۲۰ سال آینده باید ظرفیت تولید محصولات به ۱۲۶میلیون تن در سال افزایش پیدا کند و سهم ایران از نظر ظرفیت ارزش محصولات به ۳۴درصد در خاورمیانه و از نظر ارزش در سطح دنیا به ۳/۶ درصد افزایش پیدا کند. نژاد سلیم در ادامه این مراسم در خصوص روند افزایش رسمی محصولات پتروشیمی گفت: مجموع ظرفیت تولید ایجاد شده در سال ۱۳۸۶ در حدود ۳۸میلیون تن بوده است که از این رقم در سال جاری به ۴۲میلیون تن رسیده و در سال ۱۳۸۸ به ۵۱میلیون تن افزایش پیدا می‌کند.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با بیان اینکه ظرفیت اسمی تولید محصولات پتروشیمی تا پایان برنامه پنجم توسعه ۸۴ به ۱۰۰میلیون تن افزایش خواهد یافت، در خصوص ارزش سرمایه‌گذاری دلاری و ریالی در این صنعت گفت: در سال ۸۶ در مجموع ۲۷هزار میلیارد ریال و ۱۶میلیون دلار و در سال جاری ۲۳هزار میلیارد ریال و ۶۲۸میلیون دلار در صنایع پتروشیمی سرمایه‌گذاری شده است که این میزان سرمایه‌گذاری در سال‌ آینده به ۵۷هزار میلیارد ریال و ۳۰میلیون دلار می‌رسد.

وی از صادرات ۵/۱۰میلیون تن از انواع محصولات پتروشیمی در سال جاری خبر داد و گفت: ارزش این میزان از صادرات محصولات در این مدت ۷میلیارد دلار است که نسبت به برنامه از نظر مقدار ۱۱۰درصد رشد داشته ولی از نظر ارزش حدود ۹۵درصد از برنامه محقق شده است.

به گفته این مقام مسوول، شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال‌جاری حدود ۸۵‌درصد برنامه تولید خود را محقق کرده است که دلیل اصلی نرسیدن این میزان به ۱۰۰‌درصد ورود مجتمع‌های تازه تاسیس به خط تولید است که نمی توانند در ابتدای بهره‌برداری با ظرفیت کامل تولید کنند. نژاد سلیم در خصوص ارقام فروش داخلی در سال جاری نیز افزود: از مجموع کل تولید در سال جاری بیش از ۵/۵‌میلیون تن به ارزش ۸/۲۹‌میلیارد ریال به فروش داخلی اختصاص یافته است.

نژادسلیم درباره طرح‌های شرکت در برنامه پنجم توسعه گفت: شرکت ملی صنایع پتروشیمی در نظر دارد در طول برنامه پنجم ۴۷ طرح پتروشیمی را شامل طرح‌های استانی، خط لوله غرب، مرکز و پروژه‌های فاز دوم عسلویه اجرا کند.

راه‌اندازی رینگ پتروشیمی نقطه‌عطف صنعت نفت

مهدوی ابهری، نایب‌رییس کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی با اشاره به راه‌اندازی بورس کالا و حذف واسطه و رانت از بازار محصولات پتروشیمی اظهار داشت: قبل از آزادسازی نرخ محصولات پتروشیمی رانتی که نصیب واسطه‌ها و دلالان می‌شد، سالانه بین ۲۰۰ تا ۵۰۰میلیارد تومان بود.

وی ادامه داد: در گذشته محصولات پتروشیمی به دلیل فروش از کانال‌های متفاوت، قیمت ثابتی نداشت؛ اما ورود به بورس کالا می‌تواند نقطه عطفی در بازار این محصولات باشد.

وی افزود: بهترین مکان برای ورود سرمایه‌های بازار بورس‌ها هستند؛ در این بین بورس کالا می‌تواند بهترین نقش را ایفا کند.

مهدوی ابهری تاکید کرد: برای رسیدن به سند چشم‌انداز در سال ۱۴۰۴، ۳هزار و ۷۰۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری لازم است که منابع مالی آن در داخل موجود نیست و بهتر است از سرمایه‌های خارجی استفاده شود که برای این کار قانون جذب سرمایه‌گذار خارجی در مجلس برای رفع موانع مجددا در حال بررسی است.

وی ادامه داد: در حال حاضر بدنه دولت در حال مقاومت نسبت به خصوصی‌سازی است که برای رفع این مقاومت‌ها اقداماتی در حال انجام است.

وی با اشاره به مبادلات محصولات پتروشیمی و موفقیت آن از ابتدای راه‌اندازی تاکنون گفت:‌ راه‌اندازی بورس محصولات پتروشیمی حرکت بسیار پسندیده و مناسبی بود که امیدواریم در بحث نفت و مشتقاتش نیز این اتفاق بیفتد.

وی با اشاره به نقاط قوت بورس کالا در بحث فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی گفت: بورس کالا در رینگ پتروشیمی توانسته نقش مهمی در منطقی کردن سود، حذف واسطه‌ها و رانت‌خواری، تقلیل و حذف فساد، جلوگیری از اتلاف سرمایه‌های ملی، تقویت و توسعه سرمایه‌گذاری با منطقی کردن سود برای تولیدکنندگان، رقابت تولیدات داخلی، ایفا کند.

مقاومت گروه‌های رانت‌خوار در ابتدای فعالیت بورس پتروشیمی

در ادامه این مراسم رییس هیات‌مدیره صندوق بازنشستگی صنعت نفت، با بیان اینکه حذف رانت از معاملات، شفاف شدن خرید و فروش محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و سلامت اقتصادی از جمله دستاوردهای راه‌اندازی بورس کالاهای نفتی در کشور محسوب می‌شود، خاطرنشان ساخت: در ابتدای راه‌اندازی بورس نفت، مقاومت‌ها و فشارهایی از سوی بعضی گروه‌های رانت‌خوار برای متوقف ساختن فعالیت‌های این بورس وجود داشت، ولی هم‌اکنون مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان از راه‌اندازی این بورس رضایت دارند.

کرباسیان با بیان اینکه مطابق سند چشم‌انداز باید حدود ۱۵۰‌میلیارد دلار در صنعت پتروشیمی کشور سرمایه گذاری شود، خاطرنشان کرد: یعنی تا سال ۱۴۰۴ لازم است سالانه حدود ۱۰‌میلیارد دلار در این صنعت سرمایه‌گذاری شود.

وی همچنین تصریح کرد: بیشترین درآمد ارزی حاصل از فروش نفت خام در سال ۱۳۸۷ به دست آمده و به مرز ۸۰‌میلیارد دلار افزایش رسیده است؛ ولی با پیش‌بینی ادامه روند سقوط بهای نفت خام در سال‌های آینده، چاره‌ای جز استفاده از سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی و مشارکت‌های خارجی برای اجرای پروژه‌ها نیست. او خواستار واگذاری سوآپ نفت خام به شرکت‌های بخش خصوصی شد و توضیح داد: سوآپ نفت از دریای خزر برای تحویل در خلیج فارس به جای دولت، بهتر است توسط شرکت‌های خصوصی انجام شود.

۲۰‌درصد بورس کالا در اختیار محصولات پتروشیمی

سیدعلی حسینی معاون نظارت بر ناشران سازمان بورس در مراسم اختتامیه دوره آموزشی عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا اظهار داشت: هم اکنون ۳۲ محصول پتروشیمی در بورس کالا پذیرفته شده است و تا هفته آینده نیز زمینه پذیرش ۵ محصول دیگر در این بازار فراهم می‌شود.

وی تاکید کرد: هدف بورس کالا بارور شدن تلاش دست‌اندرکاران صنعت نفت به خصوص پتروشیمی با ایجاد بازار رقابتی و مناسب برای فروش محصولات است.

به گفته او، هر صنعتی برای باروری و پویا شدن نیاز به منابع مالی دارد و بورس کالا امکان بهره‌گیری از بهترین منابع را در اختیار صنایع قرار می‌دهد؛ بنابراین صاحبان صنایع نیز باید به بورس به دید یک نیاز و فرصت نگاه کنند، نه یک اجبار دولتی.

حسینی با بیان اینکه در زمان ملی شدن صنعت نفت از کارشناسان بازرگانی برای نحوه فروش نفت کمک گرفته نشده بود، تصریح کرد: عدم استفاده از مشاوره کارشناسان بازرگانی در آن زمان موجب شد تا اگرچه ایران نفت را مستقیم و بدون واسطه در بازارهای جهانی عرضه کند، ولی به دلیل حضور شرکت‌های انحصاری نفتی نتوانست آن را با قیمت مناسب به فروش برساند؛ بنابراین بورس نفت فرصتی است که امکان عرضه بین‌المللی مناسب محصولات و جذب سرمایه‌های خارجی را برای کشور فراهم می‌کند.

وی با اشاره به حمایت‌های صورت گرفته از فروش داخلی محصولات در بورس کالا گفت: فروش محصولات در داخل نقطه پایان فعالیت‌های بورس نیست و اگر می‌خواهیم به اهداف برتر کشور برسیم، باید محصولات صادراتی را نیز در بورس عرضه کنیم.

حسینی ادامه داد: تاسیس تالار بورس کیش با رینگ صادراتی محصولات پتروشیمی و بهره‌برداری از آن در نیمه نخست سال آینده نویدبخش ورود محصولات صادراتی به بورس کالای کشور است.

زمان پذیرش نفت خام در بورس فرا نرسیده است

حسینی در ادامه درخصوص مسائلی که در حوزه توسعه معاملات بورس کالا وجود دارد، گفت: برای گسترش معاملات خصوصا در حوزه رینگ پتروشیمی بورس کالا به ابزارهای جدید معاملاتی نیاز دارد. از این رو اخیرا سازمان بورس پیشنهادی را به مجلس ارائه داده که بخشی از ابزارهای ارائه شده، ‌در این طرح مربوط به بورس کالا است.

وی با ابزار امیدواری از پذیرش این پیشنهاد از سوی مجلس درخصوص معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالا گفت: انتظار ما این است که مجلس با خطاب قرار دادن مسوولان کشاورزی، عدم‌توسعه معاملات این کالاها در بورس را نیز بررسی کند.

وی درخصوص پذیرش نفت خام در بورس گفت: نفت در حال حاضر یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین منابع کشور است؛ به همین دلیل انجام معاملات فیزیکی آن در بورس نیازمند بررسی‌های کارشناسانه بیشتری است.

وی با بیان اینکه به دلیل موارد شرعی معامله غیرفیزیکی نفت بدون معامله فیزیکی امکان‌پذیر نیست، گفت: با توجه به حساسیت بالای این اقدام به نظر می‌رسد شرایط معامله فیزیکی نفت خام در بورس فراهم نیست.

از دنیای اقتصاد تقدیر شد

در انتهای این مراسم از عظیم ممقانی مدیرعامل مجتمع شرکت پتروشیمی تبریز، علیرضا وفا مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز، علی مستاجران مدیرعامل شرکت پتروشیمی اصفهان، محمود غفاری (مدیر تالار بورس کالا)، عباس یعقوبی (مدیر اتاق پایاپای بورس کالا)، مهرزاد نامداری (عضو هیات پذیرش)، محسن جعفری (سرپرست معاونت عملیات و نظارت بورس)، جمشید محمدی (مدیر بازرگانی داخلی پتروشیمی بازرگانی) کاظمی (مدیر روابط عمومی شرکت پتروشیمی بازرگانی) و همچنین از شرکت‌های کارگزاری سیولکس کالا، بهمن و خبرگان سهام به جهت فعالیت در رینگ پتروشیمی تقدیر شد. در این جلسه همچنین از گروه بورس کالای دنیای اقتصاد به جهت بیشترین فعالیت در حوزه معاملات پتروشیمی در بورس کالا تقدیر شد و لوح یادبود ارائه شد.