رشدی در انتظار بازار سنگ آهن نیست

محمد حسین بابالو

بازار فولاد در گذشته با روندی منطقی حالت افزایشی و کاهشی متوالی و مشخصی به خود گرفت و نهایتا در سال جاری پس از یک افزایش قیمت بی سابقه شاهد کاهش چشمگیر قیمت‌ها بود و در نهایت چندی پیش مجددا مسیر ترمیم را در پیش گرفت. به تبع آن بازار سنگ آهن نیز سقوط و ترمیم مجدد را برگزید، به طوری که به مرور زمان شاهد افزایش موجودی انبارها و کاهش قیمت و رکود بازار بودیم و سپس قیمت‌ها با شیب بسیار کمی مسیر بازیابی را در پیش گرفت. مهمترین دلایل افزایش قیمت سنگ آهن، افزایش امیدواری‌ها به ادامه روند بازار داخلی که دلیل آن بازیابی اقتصاد داخلی چین و تزریق بسته حمایتی ۵۸۵‌میلیارد دلاری دولت این کشور بود، مطرح شد. کارخانه‌های فولادسازی به سرعت تولید خود را از سر گرفته و روندی از افزایش آرام قیمت‌ها بازار فولاد داخلی این کشور را در بر گرفت. این موارد جو امید و روند بهبود تقاضا را رونق بخشید. کارخانه‌ها به سوی افزایش تولید روی آورده و اقدام به خرید هرچه بیشتر سنگ آهن و افزایش موجودی کارخانه‌ها کردند. همانگونه که روند قیمت سنگ آهن در یکسال گذشته نشان می‌دهد قیمت‌ها پس از موج اول سقوط، روند افزایش به خود گرفت که حکایت از بهبود شرایط خرید و فروش و افزایش حجم معاملات را دارد.

از این فرصت غالب تجار و تولیدکنندگان سنگ آهن در اقصی نقاط دنیا استفاده و اقدام به بارگیری یا خرید این کالا نموده و به مقصد چین ارسال کردند. طبق آمارهای موجود صادرات سنگ آهن هند از ماه دسامبر سال گذشته تا ژانویه به ۱۴‌میلیون تن رسید که در مقایسه با سال گذشته با حجم صادرات ۱۰ تا ۱۱‌میلیون تن رشد چشمگیری را نشان می‌دهد.

شرایط ذکر شده کم و بیش در بنادر جنوبی کشورمان نیز دیده شد و بارگیری سنگ آهن از این بنادر رونق مختصری یافت. داد و ستد این کالا با قیمت‌های پایینی به نسبت دوران قبل از رکود صورت گرفته و غالب تولیدکنندگان برای جلوگیری از زیان آتی و دستیابی به نقدینگی مورد نیاز‌، از این امر استقبال کردند. نتیجه آنکه شرایط موجب افزایش جنب و جوش و کاهش حجم انبار گردیده و به بازار بی‌رونق این ماده معدنی‌، رونقی دوباره داد.

موارد ذکر شده دیری نپایید و بازار مجددا در رکود فرو رفت. شرایط فعلی این بازار شرایط مطلوبی نه برای تولیدکنندگان‌، نه برای

مصرف کنندگان و کارخانجات فولادسازی و نه برای تجار این کالا است. بی‌اعتمادی به آینده بازار در طرز تفکر فعالان بازار رخنه کرده است. بسته حمایتی دولت چین که تا چند روز پیش موجی از افزایش قیمت و جنب و جوش را تزریق کرده بود به دام بی اعتمادی گرفتار شده است. این تردیدها به آینده در حال افزایش است.

هم اکنون موجودی انبارها و کارخانه‌ها و بنادر بسیار بالا است و مجددا این رقم به بالای ۶۰‌میلیون تن بازگشته است. قیمت نفت به‌عنوان موتور محرک اقتصاد جهانی در حال کاهش است. با توجه به همبستگی شدید بین قیمت نفت و فولاد و احتمال کاهش مجدد قیمت نفت، احتمال کاهش بیشتر قیمت فولاد نیز متصور بوده که به کاهش قیمت سنگ آهن نیز خواهد انجامید. ارزش سهام داوجونز به‌عنوان شاخص سهام صنایع غرب مجددا کاهش یافته و نزدیک به ۶۸۰۰ واحد توقف کرده است که حاکی از وخیم تر شدن شرایط صنایع غرب می‌باشد. نکته دیگر روند کاهشی قیمت فولاد است که از ماه نوامبر تاکنون در بازار داخلی چین مسیر صعودی آرامی را در پیش گرفته بود، ولی هم‌اکنون سطح قیمت‌ها به سطح ماه دسامبر بازگشته است.

هم اکنون مذاکرات بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اصلی سنگ آهن برای قراردادهای طولانی مدت در حال انجام بوده و از روال همه ساله آن نیز مدت بیشتری را به خود اختصاص داده است. گمانه‌زنی‌ها حکایت از احتمال کاهش بین ۱۰ و حتی ۴۰‌درصدی قیمت را در مقایسه با سال گذشته دارد و اخبار پراکنده‌ای مبنی بر عدم پذیرش کاهش ۱۰درصد قیمت سنگ آهن پیشنهادی از سوی شرکت واله برزیل به‌‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده سنگ آهن به چین به گوش می‌رسد.

کاهش هر چه بیشتر قیمت در این معاملات بر بازار نقدی تاثیر بسیاری خواهد گذارد. هم اکنون قیمت قراردادهای طولانی مدت به نسبت قراردادهای نقدی بین ۲۰ و گاها تا ۳۰‌درصد بالاتر است. طبق آخرین اخبار منتشره از سوی سایت معتبر متال بولتن، احتمال کاهش قیمت محصولات تخت بائواستیل پس از ماه مارس وجود دارد و این احتمال با توجه به شرایط نزولی بازار داخلی چین در حال تقویت است. با توجه به رهبری بائواستیل بر بازار فولاد چین این کاهش قیمت به کاهش قیمت پیشنهادی دیگر تولیدکنندگان چینی خواهد انجامید.

این شرکت پس از ماه نوامبر تاکنون کاهش قیمت نداشته و با کاهش عرضه سعی در تطبیق با شرایط بازار را داشته است. کاهش قیمت‌ها در محموله‌های صادراتی هند بیشتر خودنمایی کرده و شرایط بازار را بهتر نشان داده است. در ۲ هفته گذشته و پس از تعطیلات سال نو چینی قیمت سنگ آهن هندی به صورت تحویل بار کشتی نزدیک به ۹درصد کاهش داشته است. این کاهش در گریدهای بالا ۵ تا ۱۰درصد و در گریدهای خیلی بالا تا ۲۰درصد کاهش را نشان می‌دهد.

طبق آخرین اخبار منتشره نیز هم اکنون نزدیک به ۱۰ کشتی در آب‌های بندر ریزهائو چین منتظر تخلیه هستند. این کشتی‌ها غالبا از منطقه پیلبارا در استرالیا عازم این بندر شده‌اند.

در خصوص افزایش قیمت‌ها در ماه‌های گذشته متاسفانه باید گفت که این افزایش در مقایسه با شرایط حاکم بر اقتصاد جهان از استدلال منطقی برخوردار نبوده و تنها مبتنی بر حدس و گمان و شایعات بوده است. هم‌اکنون و پس از ارائه چهره واقعی بازارها شاهد کاهش قیمت هستیم. اگر به مذاکرات تعیین قیمت پایه برای قراردادهای طولانی مدت نیز بنگریم با توجه به کاهش قیمت این محموله‌ها تاثیر منفی بر روند قیمت‌گذاری باز هم به کاهش قیمت‌های نقدی این کالا خواهد انجامید.

با توجه به روند کاهش قیمت‌ها و بالاخص کاهش تقاضا و کاهش حجم معاملات‌، کاهش تولید باید ابعاد بیشتر و مسیر منطقی‌تری به خود بگیرد. این شرایط تاکنون به کاهش تولید در ابعاد منطقی صورت نگرفته است. معادن کوچک در کشورهای صادرکننده از جمله ایران‌، هند‌، اندونزی و ... با توجه به ضعف چشمگیر تقاضا و توان بازاریابی ضعیف آنها در مراحل اول رکود و کاهش قیمت‌ها از گردونه تولید

خارج شدند.

این معادن با توجه به هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم بالای تولید خود توان رقابت را حتی در قیمت‌های فعلی از دست داده‌اند. شرکت‌های بزرگ نیز همین منوال را در پیش گرفتند. شرکت بزرگ BHP بیلتون تولید خود را در ۱۸ معدن زیر مجموعه این شرکت در منطقه پیلبارای استرالیا متوقف کرده است. ریوتینتو نیز در این منطقه معدن‌خیز تولید ۱۱ معدن خود را متوقف کرد.

به گفته یکی از تحلیلگران موسسه گلدمن ساچس این شرکت برای نیمه اول سال جاری با ۳‌میلیون تن کاهش تولید خود را به ۵۷‌میلیون تن کاهش خواهد داد و در مقایسه با سال گذشته که ۶۳‌میلیون تن تولید داشته است، کاهش تولید چشمگیری را تجربه خواهد نمود. با توجه به شرایط موجود‌، کاهش تولید شرکت‌های ریوتینتو و BHP بیلتون و سایر تولیدکنندگان تا ابعاد مورد نیاز کاهش عرضه در بازار تاکنون تامین نشده است.

این شرکت‌ها و دیگر تولیدکنندگان در اقصی نقاط جهان با توجه به ضعف تقاضا و موجودی انبارها باید باز هم کاهش تولید داده که به مشکلات موجود از جمله بیکاری و کاهش تقاضای فولاد همچنین بی‌اعتمادی به بازار خواهد افزود. خبرها حاکی از بسته پیشنهادی دیگری از سوی دولت چین است که امید بسیاری در دل فعالان بازار ایجاد نکرده است. به جرات می‌توان گفت که برای افزایش قیمت‌ها در آینده نزدیک هیچ دلیل قابل قبولی وجود ندارد. تحلیل‌های بنیادی بازار دقیقا حکایت از کاهش قیمت‌ها می‌کند. به احتمال قوی این شرایط از هفته آینده به صورت جدی و چشمگیر خودنمایی خواهد کرد.

اگر به برآوردهای نیاز جهان بالاخص کشورهای در حال توسعه برای سال‌های آتی دقت کنیم، شاهد افزایش چشمگیر تقاضا حتی در آینده میان مدت به ۲ برابر نیاز فعلی بر می‌خوریم که از واقعیات بازار است. رکود فعلی این افزایش شدیدی حجم تقاضا را تنها مدتی به تعویق انداخته و توان نابودی آن را ندارد. اگر با نگاه خوشبینی به این واقعیت بنگریم متوجه افزایش نیاز به سنگ آهن برای سال ۲۰۱۰ شده و این مطلب یقینا به بازیابی قیمت‌ها در اواسط این سال خواهد انجامید.

به این دلیل شرکت بزرگ BHP بیلتون برای سال ۲۰۱۰ افزایش ۱۳‌درصدی محموله‌های خود به مقصد چین را در دستور کار خود قرار داده که با این حجم افزایش ممکن است، محموله‌های این شرکت به ۵/۳۳۷‌میلیون تن در سال برای اقصی نقاط جهان بالغ شود.

طبیعتا تولیدکنندگان خود را برای این کاهش قیمت آماده کرده و با کاهش تولید و سرمایه‌گذاری بر توان بازاریابی خود به مقابله با این اوضاع برخیزند. در این شرایط صبر و انتظار بهترین استراتژی در این شرایط است و کاهش هزینه‌های جانبی و سربار می‌تواند کمک بسیاری برای این قبیل فعالان بازار باشد.

بهترین استراتژی کوتاه مدت صبر و انتظار و افزایش توان بازاریابی و کاهش موجودی انبارها‌، و در میان مدت آماده‌سازی سینه کارهای استخراجی و روند آرام از سر‌گیری تولید و کاهش زیان‌های گذشته و برای طولانی مدت استفاده از شرایط بازار و افزایش تقاضا و بیشترین میزان تولید و رکورد شکنی خواهد بود.