طرح جامع فولاد برنامه‌ای که محقق نشد
با افزایش حجم تولید فولاد در دنیا و توجه دولتمردان به این امر مسوولان کشور نیز بر آن شدند تا در راستای توسعه اقتصادی کشور به ظرفیت‌سازی برای فولاد نیز توجه شود که تحقق این امر نیز با تدوین طرح جامع فولاد شکل جدی به خود گرفت. گرچه این طرح تاکنون طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته پیش نرفته است.
با افزایش حجم تولید فولاد در دنیا و توجه دولتمردان به این امر مسوولان کشور نیز بر آن شدند تا در راستای توسعه اقتصادی کشور به ظرفیت‌سازی برای فولاد نیز توجه شود که تحقق این امر نیز با تدوین طرح جامع فولاد شکل جدی به خود گرفت. گرچه این طرح تاکنون طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته پیش نرفته است.
در اواخر سال ۱۳۸۱ شرکت ملی فولاد ایران قراردادی با یکی از شرکت‌های داخلی منعقد نمود که براساس آن هسته اولیه طرح جامع فولاد شکل گرفت. بر اساس آن قرارداد، بررسی‌های گسترده برای مطالعه و تعریف طرحی جامع برای فولاد - به عنوان یکی از صنایع مادر کشور - آغاز شد. طرح مذکور در مورخ ۱۳ بهمن ماه سال ۸۳ در اختیار شرکت ملی فولاد قرار گرفت.
این طرح با هدف افزایش ظرفیت تولید فولاد خام کشور تا 1/28میلیون تن تا پایان برنامه چهارم توسعه ارائه شد. طبق مطالعات انجام شده در طرح جامع فولاد در جریان این افزایش ظرفیت، میزان مصرف سرانه فولاد در کشور نیز افزایش خواهد یافت. لازم به ذکر است که زمان پیش‌بینی شده جهت این افزایش تولید و راه‌اندازی طرح‌ها، براساس برنامه پنج‌ساله چهارم توسعه و تا پایان سال 1388 شمسی خواهد بود.
در این طرح با فرض دستیابی به ظرفیت ۶۵/۱۱ میلیون تن فولاد خام در برنامه پنج‌ساله سوم یعنی پایان سال ۱۳۸۳، ضروری بود که در طول برنامه چهارم ظرفیتی معادل ۴۵/۱۶ میلیون تن ایجاد شود که با توجه به تحقق تولید حدود ۱۱ میلیون تن
(طبق آمار شرکت ملی فولاد) ظرفیت مورد هدف به 1/17 میلیون تن در طول برنامه چهارم پیش‌بینی شد تا در نهایت ظرفیت1/ 28 میلیون تن در پایان برنامه چهارم محقق شود.
طرح فوق در دولت نهم، بر اساس مصوبه شورای اقتصاد به شماره ۱۵۴۶۴۳/۳۴ مورخ ۱۰/۸/۱۳۸۴ به تصویب رسید. اما سپس با مصوبه اصلاحی شماره ۶۵۵۹۲/۳۰۹ مورخ ۲۱/۴/۱۳۸۵، وضعیت تغییر کرد. طبق مصوبه اصلاحی اخیر، دولت باید تا پایان برنامه چهارم توسعه، برنامه افزایش ظرفیت تولید فولاد خام را به میزان ۹/۹میلیون تـن به اجرا در‌آورد. ۵/۳میلیون تـن از این رقـم، سهمی است که به شرکت‌های دولتی فولاد مبارکه (۷/۲میلیون تنی) و فولاد خوزستان (۸۰۰ هزار تن) تعلق گرفته، و مابقی به استان‌های کم برخوردار اختصاص یافته است.
براساس این مصوبه به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (IMIDRO) اجازه داده شد تا در طرح‌های استانی تولید فولاد، حداکثر تا سقف 4/6 میلیون تن سرمایه‌گذاری کرده، پس از بهره‌برداری از واحدهای مزبور حداکثر ظرف مدت یک سال، نسبت به واگذاری حداقل 51درصد سهام آنها به بخش غیردولتی اقدام کند. مکان‌یابی اجرای طرح‌های تولید فولاد استانی نیز به کمیته‌ای با مشارکت نمایندگان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (مسوول)، استانداران استان‌های ذی‌ربط و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران محول شد.
براساس مصوبه اولیه شورای اقتصاد در زمینه طرح‌های توسعه فولاد و ایجاد ظرفیت ۱/۱۷ میلیون تن فولاد خام، چهار محور توسعه مورد نظر بود که مشتمل بر تکمیل خطوط موجود (۴/۴ میلیون تن در طرح‌های سبا، ذوب‌آهن اصفهان، مبارکه، خوزستان و گروه ملی فولاد)، در حال اجرا (۵/۲ میلیون تن در طرح‌های فولاد اکسین خوزستان و فولاد هرمزگان)، تعهد داده شده با مشارکت سازمان ایمیدرو و بخش‌های عمومی (۸/۳ میلیون تن در طرح‌های فولاد خراسان، زرند کرمان (ارفع)، آلیاژی یزد (غدیر ایرانیان)، شادگان، خلیج‌فارس - کاوه) و محور طرح‌های استانی، هریک به ظرفیت ۸/۰ میلیون تن و در مجموع ۴/۶ میلیون تن می‌باشد.
حال با توجه به تغییرات ایجاد شده (لازم به ذکر است که در طرح‌های استانی ابتدا طرح فولاد سیستان و بلوچستان در فهرست وجود داشت که سپس حذف و طرح فولاد شادگان جایگزین آن گردید) در مصوبه جدید یا دوم شورای اقتصاد، علاوه بر اینکه میزان ایجاد ظرفیت از 1/17 میلیون تن به 9/9 میلیون تن تقلیل یافت، محورهای در حال اجرا و تعهد داده شده با سازمان ایمیدرو و مؤسسات عمومی غیر دولتی نیز از قالب محورهای توسعه حذف و نحوه اجرای طرح‌های توسعه مبنی بر مشارکت 90درصدی مردم از طریق پذیره‌نویسی و مشارکت 10درصدی دولت نیز منتفی گردید و مقرر شد شرکت‌های سرمایه‌گذاری عمومی مانند شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی، سازمان بازنشستگی، بنیاد مستضعفان و غیره که خود اقدام به جمع‌آوری سرمایه‌های مردمی کرده‌اند، برای مشارکت در طرح‌های سرمایه‌گذاری اقدام کنند.
پیشرفت طرح‌های استانی
از طرف دیگر، بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط مدیرعامل شرکت ملـی فولاد در تاریخ 15/8/1387 پیشرفت طرح‌های استانی بالای 17درصد ذکر گردیده است که عمدتا شامل اقداماتی نظیر حصارکشی و برخی اقدامات ساختمانی برای واحدهای احیای مستقیم بوده و عملا هنوز اقدامات قابل توجهی برای واحدهای ذوب و ریخته‌گری به عمل نیامده، همچنان‌که هنوز برای پروژه‌های بافق، بافت و سبزوار، پیمانکار واحد ذوب و ریخته‌گری مشخص نشده است.
همچنین معاون وزیر صنایع از نیاز چهارهزار میلیارد تومانی نقدینگی در هشت طرح مهم فولادی کشور خبر داده بود که اکثر این طرح‌ها با وجود گذشت حدود سه سال از زمان آغاز اجرا، کمتر از ۲۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند و در عین حال پیش‌بینی مشخصی از زمان بهره‌برداری آنها وجود ندارد.
بررسی طرح جامع فولاد و طرح‌های استانی
طرح جامع فولاد و نیز طرح‌های استانی، احتمالا بر اساس برنامه و سناریوی شرکت ملی فولاد و نیز بر اساس سند چشم‌انداز بیست ساله و دستیابی به تولید بیش از ۴۰ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۰ شمسی شکل گرفته‌اند. این سناریو بر اساس جدول شماره ۱۳ می‌باشد. به نظر می‌رسد سناریوی فوق تغییر کرده چرا که براساس گزارش دفتر مطالعات زیربنایی مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۵ میزان فولاد خام مورد نیاز کشور طی دوره سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۰ که بر اساس گزارش شرکت ملی فولاد در سال ۱۳۸۳ بوده است. در هر صورت ملاک ما در این مقاله سناریوی اخیر و دستیابی به ظرفیت ۶/۴۱ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ بوده و البته چنانچه می‌دانیم، متاسفانه ظرفیت تولید پیش‌بینی شده برای سال ۱۳۸۴ نیز هنوز محقق نشده است.
ارسال نظر