قراضه‌گران تراز کاتد

منیژه حیاتی

در پی تشدید بحرا‌ن‌های مالی در دنیا و کاهش قابل توجه قیمت فلزات رنگی طی ماه‌های اخیر، بازار ایران نیز در این مدت شاهد روند نزولی قیمت فلزات به خصوص فلز مس بود. اما طی مبادلات هفته جاری در بورس کالای ایران قیمت این فلز به دنبال ثبت تقاضای دور از انتظار خریداران به یکباره با جهش شدیدی همراه شد. در روز یکشنبه هفته جاری، شرکت ملی صنایع مس ایران قیمت مس کاتد خود را ۳۳هزار ریال اعلام کرد، اما با هجوم تقاضای ۸هزار تنی برای این کالا و شدت گرفتن رقابت میان خریداران، این کالا به مرز ۴۰هزار ریال رسید. فعالان بازار این رشد قیمت را کاملا غیرمنطقی دانسته و تبعات آن را برای بازار کاملا نگران‌کننده توصیف می‌کنند. چراکه طی ۵ سال اخیر شرکت ملی مس ایران با عرضه محصولات خود با میانگین قیمت مس در بازارهای جهانی به نیاز بازار پاسخ می‌داد و به جز یک یا دو مورد که بازار به رقابت کشیده شده تولید‌کنندگان طی این چند سال نیاز خود را به راحتی از بورس تامین می‌کردند.

از این رو فعالان بازار با طرح این سوال که چرا به یکباره چنین تقاضایی برای مس در بازار ایجاد شده است، تنها یک عامل را علت اصلی بروز این رویداد عنوان می‌کنند و آن تفاوت بارز قیمت قراضه مس و کاتد مس در بازار است. به گفته کارشناسان بازار در حالی که قیمت مس در بازار ایران کاهش پیدا کرده، قیمت قراضه مس به تناسب آن کاهش پیدا نکرده است. در نتیجه برخی افراد با خرید کاتد و تبدیل آن به قراضه، فرصت مناسبی برای استفاده از این تفاوت قیمت پیدا کرده‌اند و نهایتا با ثبت تقاضای خود برای کاتد مس، باعث رشد قیمت آن شده‌اند.

شایعه‌ای که به حقیقت پیوست

نخستین باری که شایعه تبدیل کاتد مس به قراضه در بازار مطرح شد، دی ماه سال جاری بود. در این زمان با توجه به اینکه تقاضای مس به طرز نامحسوسی در حال افزایش بود در بازار شایعه شد که برخی سودجویان با خرید کاتد مس در بورس با قیمت نازل‌تر، آن را تبدیل به قراضه مس می‌کنند، اما این خبر (در تاریخ ۹ دی ماه سال جاری در صفحه ۱۵ روزنامه دنیای‌اقتصاد چاپ شد) از سوی هیچ نهادی تایید یا تکذیب نشد، اما روز یکشنبه هفته جاری با توجه به اینکه برخی خریداران با ثبت تقاضای خرید خود از طریق چند کارگزاری اصرار زیادی به خرید کالا داشتند، این شایعه در حد قوی‌تری مطرح شد تا جایی که فعالان بازار بررسی جدی این موضوع را از سوی بورس و دیگر نهادهای رسمی خواستار شدند.

به گفته یکی از کارگزاران بورس، در کنار موقعیت ویژه‌ای که به واسطه تفاوت قیمت قراضه و مس به وجود آمده ، کاستی‌هایی که در برخی موارد آیین‌نامه‌ای بورس وجود دارد از جمله اینکه به یک خریدار اجازه می‌دهد از طریق چند کارگزاری ثبت سفارش کند نیز به این وضعیت دامن زده است.

خریداران با خودشان رقابت کردند

اگر چه در کنار این موارد، عرضه کمتر کالا نیز به عنوان یکی از دلایل افزایش قیمت‌ها مطرح می‌شود، اما یکی از کارگزاران بورس با تاکید بر اینکه رشد غیرمنطقی قیمت مس در این هفته باعث ضرر ۲میلیارد تومانی بازار مس شده است، معتقد است ۳هزار تن کالایی که شرکت ملی مس در این روز عرضه کرد پاسخگوی بازار بود، اما این تقاضای ۵هزار تنی بود که منطقی نبود.

وی با اشاره به بررسی لیست مشتری کارگزاری از سوی ناظر تالار و شرکت ملی مس گفت: به‌رغم این کنترل برخی کارگزاران با استفاده از موقعیت عدم تعادل بازار به سراغ مشتریان سایر کارگزاری‌ها رفته و آنها را ترغیب کردند تا برای موفقیت بیشتر در این عرصه، دستور خرید خود را به چند کارگزار بدهند. به گفته وی در پی این اقدام برخی خریداران‌ که تاکنون حتی ۴۰۰تن در هفته هم خرید مس نداشتند، بیش از ۲هزار تن تقاضا وارد سیستم کردند که این امر به ایجاد فضای رقابتی کاذب منجر شد و به بیانی دیگر خریداران با خودشان وارد رقابت شدند.

از این‌رو اغلب فعالان بازار نظارت بر تنظیم بازار مس و حل این معضل را جهت ممانعت از تکرار مجدد این رویداد در بازار ضروری می‌دانند.

پاسخ شرکت ملی مس ایران

در راستای تحولات اخیر در بازار مس، شرکت ملی مس ایران نیز تحلیل خود را به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد. طبق اعلام رسمی این شرکت مقدار عرضه محصولات مسی همانند گذشته بوده و کاهشی نداشته است و تقاضای بالای بازار به دلیل بالا بودن قیمت قراضه و جو روانی حاصل از آن بوده است.

این شرکت با طرح این سوال که آیا در زمان وقوع بحران مالی در دنیا که باعث تعطیلی پروژه‌ها می‌شود، پروژه جدیدی در کشور تعریف شده که میزان مصرف را افزایش داده است به رکود در اکثر بخش‌های اقتصاد کلان کشور اشاره کرده است.

شرکت ملی مس اعلام کرد: این شرکت برای تعیین قیمت پایه محصولات مسی، همواره از الگوی قیمت‌های جهانی (LME) تبعیت شده است و این سیاست را حتی در مواردی که با کاهش تولید به خاطر تعمیرات مواجه شده، رعایت کرده است. به عنوان مثال مقدار پرمیوم دریافتی در محصول کاتد، همواره ۵۰دلار در نظر گرفته شده است و هیچ‌گاه هدف افزایش قیمت پایه در سیاست این شرکت قرار نگرفته است. این شرکت به وقایع روز یکشنبه مورخ ۶/۱۱/۸۷ در بورس کالای ایران اشاره و تاکید کرد در این روز قیمت پایه مس کاتد توسط شرکت ملی صنایع مس ایران در حدود ۳۳۰۰۰ریال اعلام شد، ولی با هجوم تقاضای نامعقول از طرف خریداران (چه تولیدی و چه حقیقی) به میزان ۸۰۰۰ تن و ایجاد رقابت، این قیمت به مرز ۴۰هزار ریال نیز رسید. در حالی که قیمت قراضه ذوبی در حدود ۳۳ تا ۳۶هزار ریال است و همچنین قیمت قراضه کابلی در حدود ۴۰هزار ریال در بازار اعلام شده است (۷۰هزار ریال بیشتر از قیمت پایه مس کاتد).

اقدامات صورت گرفته در همین راستا شرکت ملی مس در خصوص اقدامات صورت گرفته از سوی این شرکت اعلام کرد: برای بهبود وضع بازار و متعادل ساختن آن، این شرکت در بورس کالای ایران اعلام کرده که حداکثر سقف خرید اشخاص حقیقی ۲۰ تن بوده و ضمنا زمان تحویل کالاهای آنان بعد از تحویل محموله‌های شرکت‌های تولیدی است که با اجرای این سیاست نیاز تولیدکنندگان داخلی تامین شده و انگیزه‌ای برای سوداگری وجود نداشته باشد. تمهیداتی نیز برای مقابله با بحران تقاضا در بورس کالا توسط این شرکت در نظر گرفته شده که با اجرای آن سیاست‌ها (در حالی که برای شرکت ملی صنایع مس ایران همراه با ضرر مالی است) بازار به سمت تعادل پیش خواهد رفت.

در ادامه اطلاعیه شرکت ملی مس آمده است: در عرضه مورخ یکشنبه ۶/۱۱/۸۷ پس از اینکه بورس مجوز رقابت را صادر کرد (زیرا خریداران اصلی و بزرگ کاتد حاضر نشدند تقاضای خود را کاهش دهند) شرکت‌های عمده و بزرگ با افزایشی بالغ بر ۶۰۰۰ریال کاتد درخواستی خود را خریداری کرده و دقیقا این افزایش را برای مفتول تولیدی خود منظور کردند. طبق اعلام این شرکت نتیجه این مسائل این است که با توجه به اینکه در حال حاضر ۱۶ روز است که شرکت مس به علت تعمیرات فروش مفتول نداشته است، سود حاصله از افزایش کاتد به جیب شرکت‌هایی می‌رود که در حال حاضر تولید مفتول دارند نه شرکت مس.