در بازار سنگ‌آهن چه می‌گذرد؟
محمدحسین بابالو
با آغاز سال مالی ۲۰۰۹ مذاکرات سختی بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اصلی سنگ‌آهن در سطح جهان برقرار است و کارخانه‌های تولید فولاد چینی به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان سنگ‌آهن وارداتی در جهان در ...

جست‌وجوی کاهش 40‌درصد قیمت این کالای استراتژیک برای قراردادهای بلند مدت هستند و تقریبا همگی بر این امر اتفاق نظر دارند که قیمت‌های امسال کاهش خواهد یافت.
نتایج مذاکرات سنگ‌آهنی‌ها و تاثیر آن بر بازار فولاد
چین بزرگ‌ترین واردکننده سنگ‌آهن در جهان بوده و قیمت‌های مورد معامله در این کشور، ملاک تعیین قیمت این کالا در جهان است. این شرایط در محموله‌های کوچک نقدی و همچنین انواع قراردادهای بلند مدت سالانه حاکم است. در نشریات اقتصادی معتبر و بالاخص انواع مرتبط با بازار سنگ‌آهن، فولاد و مواد اولیه چندی است که بحث قیمت سنگ‌آهن رواج پیدا کرده است. این بحث از آنجایی رایج شده که تا چندی دیگر مذاکرات اصلی درخصوص تعیین قیمت پایه سنگ‌آهن برای سال مالی 2009 بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اصلی این کالا آغاز شده و نمایندگان این دو بخش هم‌اکنون در حال رایزنی برای یافتن توافق‌های اولیه هستند. بر طبق اخبار تایید نشده، کارخانه‌های تولید فولاد چین خواستار بازگشت قیمت‌ها به قیمت‌های پایه سال 2008 - 2007 یا نهایتا کاهش 39‌درصد قیمت‌ها از سوی تولیدکنندگان استرالیایی و کاهش 45‌درصد از سوی تولیدک نندگان برزیلی هستند. این خبر از سوی هیچ مقام رسمی تایید یا تکذیب نشده، ولی شواهد و قرائن و بالاخص شرایط بازار، حاکی از صحت این ادعاست. به گزارش متال بولتن دبیرکل انجمن آهن و فولاد چین عنوان کرده که در سال جدید کارخانه‌های تولید فولاد این کشور بایستی واقع‌بینانه درخصوص قیمت مذاکره کرده و به‌صورت معقول قیمت را برای قراردادهای تامین مواد اولیه در سال 2009 کاهش دهند.
درخصوص ژاپن نیز سایت خبری رویترز و به نقل از منابع نزدیک به شرکت نیپون استیل گزارش داد که در این هفته مذاکرات بین این شرکت و شرکت واله برزیل درخصوص خرید سنگ‌آهن برای سال مالی ۲۰۰۹ آغاز خواهد شد. همچنین این سایت خبری به نقل از منبعی که نخواست نامش فاش شود اعلام کرد کارخانه‌های چینی نمایندگان خود را برای مذاکرات اولیه به سوی شرکت‌های معدنی اعزام کردند. این در حالی است که مقامات شرکت‌های واله برزیل، BHP بیلیتون و ریوتینتو استرالیا برای دیدارهایی در این هفته در توکیو گرد هم آمده تا به‌صورت جداگانه درخصوص تعیین قیمت سنگ‌آهن مذاکره کنند. همچنین این مذاکرات برای سال مالی آینده بوده که از آوریل آغاز می‌شود و این جلسات از ماه نوامبر سال گذشته در ژاپن آغاز شده، اما به‌دلیل آشفتگی‌های بازار فولاد و عدم وجود تخمین درست از سوی خریداران به تاخیر افتاده است. این درحالی است که تولیدکنندگان ژاپنی پس از ۷ سال پذیرفته‌اند که قیمت‌های سالانه به دلیل کاهش تقاضا بایستی کاهش یابد و آنها فشار وارده از سوی شرکت‌هایی از جمله تویوتا یا دیگر شرکت‌های خودروسازی را حس کرد‌ه‌اند.
رونق نسبی در بازار ایران
درخصوص معاملات نقدی نیز هم‌اکنون بازار در یک رونق نسبی در مقایسه با ۲ ماه گذشته به‌سر می‌برد. موجودی بنادر از رکورد ۸۰‌میلیون تن در اواخر بازی‌های المپیک به نزدیک ۶۰‌میلیون تن کاهش یافته و روند ورود این کالا نیز به بنادر تسریع شده است. این در حالی است که در حال حاضر شاهد افزایش حجم خرید و فروش سنگ‌آهن در بنادر جنوبی کشورمان هستیم که با سرعت بالایی خرید و بارگیری روی عرشه کشتی صورت می‌گیرد تا جایی که رکورد بارگیری سنگ‌آهن دانه بندی شده در بندر امام خمینی شکسته شد. غالب قیمت‌های معاملات انجام شده دارای میانگین قیمت نزدیک به ۴۰‌هزار تومان برای عیار نزدیک به ۶۰‌درصد است.
قیمت سنگ‌آهن وارداتی با عیار 5/63‌درصد آهن درخصوص محموله‌های کوچک و نقدی با افزایشی نزدیک به 4 تا 5‌درصد به 81‌دلار در هر تن رسیده است. علت این امر افزایش کرایه حمل دریایی عنوان شده است. به گفته تجار این کالا افزایش این قیمت‌ها به دلیل بازیابی تقاضا برای سنگ‌آهن عنوان شد. تامین‌کنندگان هندی قیمت‌های پیشنهادی خود را به 84 تا 86 دلار در هر تن افزایش داده‌اند و این درحالی است که برای هفته گذشته 82 تا 83 دلار در هر تن بوده است. همچنین کاهش تقاضا برای کارخانجات فولاد چین به کاهش تقاضای سنگ‌آهن انجامیده است. فعالان بازار به افزایش تقاضا پس از تعطیلات سال نو چینی بسیار خوشبین بوده و اتاق‌های بازرگانی نیز به این امید دامن می‌زنند. این درحالی است که محموله‌های نقدی سنگ‌آهن استرالیا و برزیل انباشته و بدون خریدار باقی مانده است. به گفته یکی از تجار پس از هدایت معاملات به سمت بازار نقدی در ماه‌های پایانی سال 2008 بسیاری از قراردادهای بلند مدت لغو شد. هم‌اکنون و در آغاز سال مالی جدید و روند افزایش تقاضا بسیاری از کارخانه‌ها به سوی اینگونه قراردادها تغییر مسیر داده‌اند. واردات سنگ‌آهن چین در ماه دسامبر با 8/6‌درصد افزایش از ماه نوامبر به 35/34‌میلیون تن رسید. این درحالی است که برای سال 2008 میزان واردات 444‌میلیون تن سنگ‌آهن ثبت شد که به نسبت سال گذشته 9/15‌درصد افزایش نشان می‌دهد.
در روزهای پایانی سال گذشته و آغازین سال جاری بسیاری از کارخانه‌ها سعی در پر کردن انبارهای خود کردند که این اقدام به افزایش قیمت‌ها انجامید. با توجه به حجم بالای موجودی بنادر و میزان واردات این کالا نبایستی انتظار معجزه در کوتاه‌مدت و حتی میان مدت داشته باشیم، زیرا هم‌اکنون نزدیک به ۱۳‌درصد از نیاز سنگ‌آهن چین به واردات در پشت دروازه‌های گمرک این کشور موجود است و نزدیک به ۴ ماه از عمر این ذخیره انبوه می‌گذرد.
تولیدکنندگان بزرگ کاهش قیمت را پذیرفته‌اند
درخصوص تولید نیز می‌توان گفت که تمامی تولیدکنندگان بزرگ سنگ‌آهن در جهان کاهش تولید داده و این کاهش تولید بین ۱۰ تا ۲۰‌درصد بوده است. واله برزیل، BHP بیلیتون و ریوتینتو استرالیا تولید خود را کاهش داده و نهایتا NMDC به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده سنگ‌آهن هند نیز ۱۵‌درصد کاهش را پذیرفته است. شرکت ریوتینتو استرالیایی به‌عنوان سومین شرکت تولیدکننده سنگ‌آهن برای فصل چهارم سال گذشته ۲۵‌درصد کاهش تولید داشته و معادن این شرکت در کشورهای استرالیا، کانادا و برزیل ۷۶/۳۱‌میلیون تن سنگ‌آهن تولید کرد. این شرکت به نسبت فصل قبل ۲۵‌درصد و سال گذشته ۱۸‌درصد کاهش تولید داشته و برای کل سال ۳۹۴/۱۵۳ تن سنگ‌آهن تولید کرده که به نسبت سال قبل ۶‌درصد افزایش تولید داشته است.
همگی بر وجود مشکل در این بازار اتفاق نظر دارند و دلیل آن کاهش تقاضا و بحران جهانی فولاد است. موجودی بالا، چهره واقعی مشکلات را نمایان می‌سازد. طبق آخرین نظر سنجی سایت متال بولتن بیشتر مخاطبین برای سال آینده میلادی کاهش 40‌درصد قیمت پایه سنگ‌آهن را تایید کرده‌اند و حتی یک نفر هم احتمال افزایش قیمت را درج نکرده است. اگر به نمودارهای تغییرات قیمت در سال‌های گذشته نظری بیافکنیم شاهد افزایش قیمت نزدیک به 60‌درصد در سال گذشته هستیم و گروهی به کاهش قیمت برای بازگشت به قیمت‌های سال گذشته دل بسته‌اند که وقوع چنین رویدادی به‌رغم افزایش هزینه‌های تولید در بخش‌های پایین‌دستی و بالادستی این حرفه و فرآیندهای تولید و ترخیص و بارگیری و دستمزدها و هزینه‌های استخراج و اکتشاف و ... بالاخص فرآیندهای مصرف سنگ‌آهن و تولید فولاد تقریبا غیر ممکن است. بالا بودن قیمت به ضرر کارخانجات و پایین آمدن آن به زیان معادن خواهد بود که نهایتا به عدم توانایی در ادای تعهدات باز خواهد گشت که باز این زیان به کارخانه‌ها نیز وارد خواهد آمد. شرایط بد اقتصادی بسیاری از موسسات را بر آن داشته است که پیش‌بینی قیمت پایه خود را برای سال میلادی جدید چندین مرتبه کاهش داده و نزدیک به 40 تا 50‌درصد کاهش برسد. با توجه به نشانه‌های بازار، غالب فعالان اقتصادی بازار سنگ‌آهن با کاهش بین 30 تا 40‌درصد قیمت پایه در قراردادهای بلند مدت موافق هستند.


موجودی انبارهای چین فعلا پر است
نکته دیگری نیز وجود دارد. با توجه به شرایط غالب و حاکم بر قیمت‌ها در بازار داخلی فولاد چین که مسیر صعودی دارد می‌توان اندکی به شرایط امیدوار بود. به نظر می‌رسد که بسیاری از کارخانه‌های فولاد چین دارای انبارهایی مملو از سنگ‌آهن در اول سال هستند، بنابراین دوره خرید جدید احتمالا از اواخر فوریه و پس از تعطیلات کشور چین بوده و احتمالا تمامی تردیدها به آن‌سوی فوریه منتقل خواهد شد. برای امسال هیچ کس از شرایط بنیادی بازار مطمئن نبوده و غالب افزایش قیمت‌ها به دلیل بسته محرک ۴ تریلیون یوآنی دولت چین است. متاسفانه سفته بازی‌ها بالاخص روی انواع فولادهای ساختمانی بیشتر بیشتر از سایر موارد است که زیاد هم خوشایند نیست، چون حالت بنیادی و واقعی ندارد. هم‌اکنون عدم اطمینان و تردید بزرگی بازارهای داخلی و بین‌المللی فولاد را فرا گرفته و این طرز فکر هر چشم‌انداز کوتاه‌مدتی را برای سنگ‌آهن نقدی تحت‌شعاع قرار می‌دهد. هم‌اکنون فعالان این بازار از هر گونه سفته بازی اجتناب کرده یا به‌عبارت دیگر جرات این کار را ندارند. نکته دیگر آنکه تعطیلات سال نو چینی از ۱۶ ژانویه آغاز شده و به مدت ۲ هفته ادامه خواهد داشت.
به احتمال قوی بازار سنگ‌آهن نقدی چین که غالب تولیدات کشورهایی از جمله ایران در این بازار به فروش می‌رسد در آغاز یک ابهام به‌سر می‌برد و در 2 هفته آینده و حتی بیشتر وضع بر همین منوال خواهد بود و شاید با کاهش قیمت روبه‌رو شویم.