منیژه حیاتی- هفته گذشته در خبری به نقل از مدیرکل صنایع غیرفلزی وزارت صنایع و معادن که شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران بر روی سایت خود قرارداده بود، اسامی ۹ قلم کالای پتروشیمی و فرآورده نفتی جهت عرضه خارج از بورس اعلام شد.

علت این تصمیم پایین بودن حجم تولید داخلی این کالاها در کشور مطرح شد. بنا به گفته مدیرکل صنایع غیرفلزی وزارت صنایع، میزان تولید داخلی این کالا کمتر از ۵۰درصد مصرف است و این کالاها مصرف‌کنندگان خاص دارند، بنابراین باید خارج از بورس عرضه شوند. این اقدام درحالی صورت گرفته که طبق مصوبه هیات‌دولت در سال گذشته، کلیه محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی باید در بورس معامله شوند و از آنجا که دولت هیچ گروه یا مرجعی را جهت تصمیم‌گیری یا تغییر در این خصوص اعلام نکرده است، طبیعتا هرگونه تجدیدنظر و خروج هر کالایی از بورس باید از طریق هیات دولت یا کارگروهی که به دستور هیات دولت و به ریاست وزیر بازرگانی تشکیل شده است، انجام گیرد.

واکنش بورس کالا

از این‌رو نه تنها مدیران شرکت بورس کالا بلکه مسوولان سازمان بورس نیز با اشاره به این مساله، اجرای این تصمیم را منوط به مجوز دولت دانسته‌اند. در همین راستا شرکت بورس کالا با ارسال نامه‌ای به سازمان بورس سوالاتی را مطرح کرده است. نخست این‌که با توجه به اینکه هیات‌دولت مجوز آزادسازی قیمت و ورود محصولات پتروشیمی به بورس را صادر کرده آیا مرجع و سازمان دیگری می‌تواند دستور خارج‌کردن این کالاها را اعلام کند.دومین موردی که در این نامه آمده این است که تاکنون هیچ ابلاغیه و مستنداتی مبنی بر مجوز فعالیت گروهی که این تصمیم را گرفته به بورس کالا ابلاغ نشده است.

به گفته یکی از مدیران بورس کالا، کمیسیون اقتصاد دولت پس از آزادسازی نرخ محصولات پتروشیمی، مجوز تاسیس کارگروهی را متشکل از ۵وزیر و معاون رییس‌جمهور و به ریاست وزیر بازرگانی صادر کرد که وزارت بازرگانی این مسوولیت را به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان منتقل کرد.

اما اخیرا کارگروه فرعی دیگری با مسوولیت وزارت صنایع تشکیل شده که مصوباتی همچون فروش محصولات با نرخ ۵درصد زیر FOB و همین بحث فروش ۹ کالا خارج از بورس داشته است، اما ماهیت و رسمیت این کارگروه دوم هنوز به بورس ابلاغ نشده است.وی خاطرنشان ساخت: شرکت بورس کالا نمی‌تواند مقرراتی را که با قوانین مخالفت دارد اجرا کند.

به جای حذف صورت مساله، راه را هموار کنیم

در همین راستا محمودرضا خواجه‌نصیری، رییس اداره امور بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت‌و‌گو با دنیای اقتصاد در خصوص این اطلاعیه گفت: به جز خبری که در نشریات و رسانه‌‌های گروهی در این خصوص درج شده تاکنون اطلاعیه رسمی در این خصوص به سازمان بورس اعلام نشده است.وی با اشاره به اینکه همه محصولات باید در بورس معامله شوند، گفت: بهمن ماه سال گذشته با مصوبه آزادسازی نرخ محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، به طور رسمی قیمت این محصولات شناور شد و هیات دولت تاکنون هیچ کالایی را از آن زمان تاکنون برای خروج از این مصوبه اعلام نکرده و هیچ مرجعی را نیز برای تعیین تکلیف در این خصوص معرفی نکرده است. وی خاطرنشان ساخت: هر گونه تغییری در این خصوص باید در قالب مصوبه هیات دولت یا نهادی معادل آن باشد.

موانع و چالش‌ها برداشته می‌شود

در همین حال به عقیده فعالان و کارشناسان بازار پتروشیمی آنچه که باعث می‌شود هر از گاهی بحث ضرورت خروج برخی اقلام از این مصوبه و برگشت سیستم فروش آنها به سیستم‌های حواله‌ای مطرح شود مشکلاتی است که برخی خریداران به خصوص مصرف‌کنندگان خرد برای تامین مواد مورد نیاز خود از بورس دارند. برای مثال برخی خریداران اسلاک واکس چند ماه قبل با استناد به اینکه کالاهای مورد نیاز آنها که پیش از این به طور مستقیم به آنها فروخته می شد پس از عرضه در بورس، نصیب دلالان می‌شود، اعتراضاتی را در این خصوص مطرح کردند.

خواجه نصیری در پاسخ به خبرنگار ما در خصوص این اعتراضات گفت: اگر چه در فرآیند کشف نرخ برخی محصولات بعضا مشکلاتی به وجود می‌آید، اما این به معنای حذف صورت مساله نیست، ضمن اینکه برخی کالاها همچون برش سنگین نفتالین‌دار که در این لیست آمده اخیرا در بورس پذیرفته شده است و معاملات آن هنوز به بورس انتقال نیافته، بنابراین نمی‌توان گفت که معامله آن در بورس با مشکل خاصی روبه‌رو شده است. بنابراین بحث عدم رضایت، اساسا با ترکیب لیست ارائه شده در این اطلاعیه مفهومی ندارد.

وی خاطرنشان کرد: البته هنوز کاستی‌ها و مشکلاتی به لحاظ کارشناسی وجود دارد، اما با تدوین مقررات و فراهم آوردن زیرساخت‌ها و ابزارهای لازم، این مشکلات به مرور حل خواهد شد، اما اینکه کالاهایی از لیست بورس حذف شود، پاک کردن صورت مساله است نه حل مشکلات و چالش‌های موجود.

وی با اشاره به اقداماتی که در جهت بهبود معاملات رینگ پتروشیمی صورت گرفته گفت: کارگزاران اخیرا تحرکات بیشتری در زمینه تجهیز خود داشته‌اند از سوی دیگر خریداران و تولیدکنندگان در زمینه آشنایی بیشتر با بورس و کارکردهای آن استقبال بیشتری کرده‌اند که این موارد همگی نشان می‌دهد در کنار پیچیدگی‌های موجود، ساز و کار بورس در این بخش رو به بهبود است.