صعود و سقوط بازار آهن در 5 ماه
آزاده حسینی
بازار آهن در سال جاری شرایط جدیدی را تجربه می‌کند، شرایطی که شاید خیلی خوشایند نباشد، اما برای بسیاری از فعالان که خاک این بازار را خورده‌اند، گذرا است.

شاید اگر شرایط بازار را در سال جاری نسبت به سال گذشته مقایسه کنیم، متوجه عمق تغییرات شویم، اما بهترین کار دانستن اوضاع بازار برای آمادگی در مقابل هر گونه تغییرات است. سال گذشته روند افزایش قیمت محصولات نهایی و سود حاصل از فروش آن به حدی بود که بسیاری را به هوس تولید فولاد انداخت و برخی نیز برای بهره‌برداری طرح‌های در دست اجرای خود تمام تلاش‌
خود را کردند.
تاجران نیز برای عقب نماندن از غافله اقدام به خرید و انبار محصول نهایی کردند و منتظر شدند تا خواب سرمایه خود را از فروش محصولات خود با نرخ‌های بالا جبران کنند که این طور هم شد. روند صعودی قیمت‌‌ها در سال گذشته روز به روز بود، یعنی اگر ناشی‌ترین فرد نیز برای خرید آهن به بازار مراجعه می‌کرد می‌‌توانست روز بعد محصول خریداری شده را با نرخ‌های بالاتر و سود بفروشد.
رشد روزافزون نرخ آهن باعث شد تا دولت برای کنترل بازار فولاد وارد شده و مانع صادرات شرکت‌های بزرگ فولاد شود.
این روند رو به رشد تا زمان شروع بازی‌های المپیک و کاهشی نرخ نفت ادامه پیدا کرد، این دو عامل بیشترین تاثیر را بر روند کاهش قیمت فولاد گذاشتند؛ چرا که از یک سوی با شروع بازی‌های المپیک چین از مبادلات جهانی عملا خارج شده بود و از سوی دیگر کاهش روزانه نرخ نفت نیز بر کاهش قیمت فولاد و در واقع فلزات بی‌تاثیر نبود؛ اما با پایان گرفتن بازی‌های المپیک نیاز چین نسبت به قبل کاهش یافته و انتظار تجار را نسبت به حضور دوباره چین در مبادلات جهانی برآورده نکرد. همچنین نرخ نفت نیز از مرز یکصد دلار عبور کرده و بدین ترتیب جو روانی که حاکم بر بازار بود نیز شکسته شد.
فولادسازان در سال‌جاری با شوک عظیمی مواجه شدند، از این لحاظ که آنها همچنان منتظر رشد بیشتر قیمت محصول نهایی بودند، اما این بار برخلاف سال قبل رشد نرخ شمش فولاد از محصول نهایی پیشی گرفت و تمام امید آنها را به یاس تبدیل کرد. البته در حال حاضر بازار رو به تعادل پیش می‌رود و روند کاهش شمش فولاد نسبت به محصول نهایی بیشتر شده و این موضوع تولید فولاد را به صرفه می‌کند اما فولادسازانی که در یک مقطع خاص زمانی، اقدام به خرید شمش کرده بودند، متضرر شدند که پیش‌بینی می‌شود در نیمه دوم سال این ضرر و زیان‌ها متوقف شده و حاشیه سود فولادسازان منطقی شود، البته نوسان نرخ دلار در این سود و زیان بی‌تاثیر نیست.
در شرایط فعلی که برتری عرضه بر تقاضا و تردید از آینده بازار روز به روز بیشتر باعث کاهش قیمت‌ها و باعث رکود حاکم بر بازار آهن می‌شود، بهترین پیشنهاد برگرداندن تعرفه به شرایط سال گذشته اجازه صادرات به شرکت‌های بزرگ فولادساز است. به‌طوری که آمار
5 ماهه صادرات نشان می‌دهد طی 5 ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل هم در واردات با کاهش مواجه بودیم و هم رقم صادرات ما از کاهش چشمگیری برخوردار بوده است. البته با وجود این رکود به دلیل رونق مبادلات در ابتدای سال، بورس کالا موفق عمل کرده و حجم و ارزش مبادلات فولاد طی مدت ذکر شده نسبت به سال قبل با رشد همراه بوده است.
البته اگر به رقم عرضه محصولات فولادی طی ۵ ماه سال گذشته نگاهی بیندازیم بیشتر از حجم عرضه در سال‌جاری بوده و نشان‌دهنده تمایل به حضور فولادسازان بخش دولتی و خصوصی در بورس کالا است، البته با وجود رکود حاکم بر بازار روند تقاضا نیز در ۵ ماه سال‌جاری نسبت به سال قبل بیشتر بوده که شاید حاصل امیدواری تجار به آینده بازار آهن باشد.
حجم مبادلات فولاد در بورس کالا طی 5 ماه ابتدای سال‌جاری نسبت به سال گذشته از رشد 3/6درصدی برخوردار شد، این در حالی است که ارزش مبادلات به دلیل رشد قیمت فولاد از رشد 7/54درصدی برخوردار شده است.
کاهش واردات فولاد در ۵ ماه اخیر
آمار واردات فولاد نیز در 5 ماه ابتدای سال‌جاری با کاهش همراه بوده است، به طوری که در واردات فولاد خام با وجود حذف تعرفه واردات با کاهش 8درصدی مواجه بودیم.
در مورد واردات محصولات نهایی شامل تیرآهن و میلگرد نیز به ترتیب کاهش ۵۱ تا ۱۶درصدی را تجربه کردیم. این در حالی است که دولت برای تشویق تجارت واردات در سال‌جاری اقدام به حذف تعرفه تیرآهن و کاهش ۵درصدی تعرفه میلگرد کرده و ‌آن را به ۱۱درصد رساند.
در مورد ورق سرد نیز در 5 ماه سال گذشته کاهش 12درصدی را تجربه کرده اما در مورد ورق گرم به دلیل تقاضای بازار و اختلاف اندک؛ بازارهای جهانی رشد 47درصدی را همراه بود.
سقوط روند صادرات
طی 5 ماه ابتدای سال‌جاری با وجود رکود حاکم بر بازار و تمایل بیشتر کشورها به صدور مازاد تولید، اما تولیدکنندگان داخلی ما یا تمایلی به حضور در بازارهای جهانی ندارند که بعید به نظر می‌رسد یا مانعی برای صادرات مازاد محصولات خود دارند. فولاد مبارکه یکی از نمونه‌های بارزی است که از عدم صادرات محصول خود رنج می‌برد. محصولات این شرکت که عمدتا ورق گرم است، از کیفیت خوبی نسبت به محصولات وارداتی برخوردارند، اما حذف تعرفه واردات ورق باعث شده تا انگیزه واردات محصولات بی‌کیفیت افزایش یافته و این شرکت داخلی برای جذب مشتری اقدام به فروش با نرخ‌های پایین کند. آمار صادرات انواع ورق که به صورت جدول در ذیل آمده گواه این موضوع است.