معاملات قیر در بورس کالا از رونق افتاد

َعکس نسیم گلی

گروه بورس کالا - منیژه حیاتی: سهمیه‌بندی مجدد قیر و عدم حضور خریداران دولتی این کالا در رینگ پتروشیمی بورس کالا باعث شد تا حجم معاملات این محصول در بورس با کاهش چشمگیری روبه‌رو شود و بازار آن از رونق بیفتد.

بنابراین گزارش، پس از پذیرش قیر در بورس کالای ایران با توجه به استقبال بازار از این کالا روزانه چندین هزار تن قیر از طریق تابلوی بورس به فروش می‌رسید، اما اصرار خریداران دولتی همچون وزارت راه و شهرداری‌ها بر تداوم سیستم سهمیه‌بندی منجر به آن شده تا خریدهای این دو نهاد دولتی به صورت معاملات مچینگ در بورس کالا به ثبت برسد؛ در نتیجه با توجه به این که حدود ۸۰درصد از قیر مصرفی در نهادهای دولتی مصرف می‌شود و تنها ۲۰درصد از معاملات قیر به خریدهای بخش‌خصوصی مربوط می‌شود، در حال حاضر معاملات این کالا در بورس از رونق افتاده است.

بر این اساس بخش اعظمی از زمان معاملات رینگ پتروشیمی در گروه قیر به ثبت معاملات مچینگ اختصاص می‌یابد.

حال آن که ماهیت مچینگ در بورس کالا فرصتی است که در آن خریداران برای دریافت عرضه مازاد یک کالا اقدام می‌کنند. اما در معاملات مچینگ قیر خریداران دولتی خریدهای قطعی خود را طبق نرخ‌های بورس انجام می‌دهند و در بازار به صورت رسمی حاضر نمی‌شوند.

در نتیجه نرخ‌گذاری قیر هم تنها توسط ۲۰درصد از بازار صورت می‌گیرد. این در حالی است که یکی از ویژگی‌های مهم بورس‌های کالایی کشف قیمت محصولات است که این مساله هم تنها در صورتی امکان‌پذیر است که کلیه تقاضاها و عرضه‌ها در یک فضای شفاف در تابلوی بورس عرضه شود. اما عدم نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر در بازار قیر باعث شده است تا به مرور شکل این بازار از حالت طبیعی و منطقی خود دور شده و تابلوی بورس و معاملات مچینگ در این بازار قادر به نشان دادن وضعیت واقعی قیمت‌ها نباشند.

در همین راستا مهدی کرباسیان، رییس صندوق‌های بازنشستگی و رفاه کارکنان صنعت نفت گفت: آزادسازی قیمت قیر در بورس و نهایتا کالاهای دیگر مورد تاکید دولت و رییس‌جمهوری بوده؛ اما متاسفانه به دلیل ناهماهنگی و تصمیمات متناقضی که وزارت راه در این مسیر به وجود آورده است، بخشی از قیر عرضه شده در بورس مجددا با روش سهمیه‌بندی در بورس معامله می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه دریافت یک کالا توسط ۲ خریدار با ۲ نرخ متفاوت منجر به غیرشفاف شدن بازار می‌شود، افزود: این مساله نگرانی‌هایی را از بابت سرازیر شدن بخشی از قیر تولیدی به بازار سیاه و قاچاق ایجاد کرد. بنابراین به عنوان حمایت از تولید و تامین نیاز مصرف‌کننده باید سیاست آزادسازی توسط وزارت راه حمایت شود.

وی خاطرنشان کرد: در این رابطه با وزیر نفت چندین بار جلساتی برگزار شده و کلیت بحث مورد تایید قرار گرفته است، اما متاسفانه عدم همکاری وزارت راه موجب شده که این مقوله ادامه پیدا کند و نگرانی‌هایی از بابت فساد در این بازار ایجاد شود. اما در حال پیگیری این موضوع بوده و امیدواریم برای تقویت بورس، پذیرش دیگر کالاها در بورس و معاملات آنها تداوم یابد.

وی ارائه اطلاعات غلط به مسوولان وزارت راه را یکی از دلایل تصمیمات نادرست اتخاذ شده از سوی مدیران و بازگشت مجدد بازار قیر به صورت پیشین دانست و گفت: مطمئنا با توجه به سیاست‌های کلانی که دولت در بحث شفاف‌سازی بازارها دنبال می‌کند، لازم است وزیر جدید راه نیز سیاست‌های منطقی در این بخش را پیگیری کند.

وی حمایت وزارت‌خانه‌های اقتصاد و نفت را برای حل چالش‌ها و گره‌های بازار پتروشیمی قابل توجه ذکر کرد و ابراز امیدواری کرد این دو وزارت‌خانه از بورس حمایت کنند.