تولد مثلث جدید در بازار پتروشیمی

منیژه حیاتی

پس از آنکه تعلل شرکت بازرگانی پتروشیمی (مسوول عرضه‌ محصولات شرکت‌های پتروشیمی زیر مجموعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی) در صدور حواله‌ها، باعث شد تا... هفته گذشته خریداران محصولات پتروشیمی مارون از عدم تحویل به موقع کالاهای خریداری شده، شکایت کرده و خواستار رسیدگی و نظارت جدی‌تر شرکت بورس کالا در این خصوص شوند، روز چهارشنبه هفته قبل اقدام این شرکت بار دیگر موجب نارضایتی و اعتراض گسترده خریداران شد.

بنابراین گزارش، طبق اعلام قبلی، قرار بر این بود تا ۱۰۰۰ تن پلی‌اتیلن در بازار عرضه شود و خریداران نیز بر مبنای آن در تالار بورس حضور پیدا کنند؛ اما با آغاز معاملات رینگ پتروشیمی، تنها ۵۰۰ تن از این کالا در تابلوی بورس ثبت شد. در نتیجه کارگزاران نسبت به این اقدام شرکت بازرگانی پتروشیمی که نماینده فروش محصولات شرکت مارون است اعتراض کرده و آن را مخالف قواعد و قوانین بورس دانستند. نهایتا در پی اعتراض خریداران، عرضه‌کننده ۲۰۰ تن دیگر به عرضه اضافه کرد اما خریداران به نشانه اعتراض، از خرید انصراف داده و از رینگ خارج شدند.

به عقیده فعالان رینگ پتروشیمی تداوم این اقدامات و عدم جلب رضایت خریداران به حیات بازار نوپای بورس پتروشیمی لطمه می‌زند و در این خصوص نوک پیکان اعتراضات به سمت شرکت بازرگانی پتروشیمی نشانه می‌رود. در این خصوص یک منبع آگاه به دنیای‌اقتصاد گفت: ممکن است ساختار مثلثی شکل بورس کالا- شرکت بازرگانی پتروشیمی و تولید‌کنندگان محصولات پتروشیمی تغییر کند. همچنین یکی از کارشناسان بورس در خصوص مشکلات ایجاد شده در جریان تحویل کالاها می‌گوید: از سالیان گذشته شرکت بازرگانی پتروشیمی به عنوان یک کارگزار مسوولیت فروش محصولات شرکت‌های پتروشیمی تابعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی را داشته و با توجه به این که در این مدت بورس نقشی در بازار پتروشیمی نداشت، حضور این شرکت کاملا قابل توجیه بود.

اما در حال حاضر تفاوت بین نرخ مصوب و بازار آزاد از بین رفته و به نظر می‌رسد شرکت‌ها می‌توانند از طریق مدیریت توزیع و فروش محصولات خود، راسا اقدام به فروش کنند.

بنابراین باید قبول کنیم که در شرایط فلسفه وجودی شرکت بازرگانی پتروشیمی تغییر کرده است. وی خاطر نشان ساخت: بورسی شدن محصولات پتروشیمی به منزله کمرنگ شدن نقش شرکت بازرگانی در فروش داخلی است، اما این شرکت می‌تواند نقش خود را در فروش صادراتی افزایش دهد.

به گفته این کارشناس بازار، شرکت بازرگانی پتروشیمی در حال حاضر می‌تواند به جای ممانعت در صدور حواله‌ها در بورس، نقش خود را در تقویت فروش صادراتی بیشتر کند و مطرح شدن این مسائل نه به معنای حذف شرکت بازرگانی بلکه به معنای تغییر نقش آن در بازار است.

به گفته وی با توجه به راه‌اندازی بورس پتروشیمی،‌ شرکت بازرگانی پتروشیمی باید نقش واسطه‌گری خود را به بورس سپرده و خود در بازار صادراتی نقش بیشتری ایفا کند.

اما از سوی دیگر کارشناسان بورس معتقدند علاوه بر شرکت بازرگانی پتروشیمی تعلل شرکت بورس کالا و عدم نظارت به موقع بر بازار نیز یکی دیگر از عوامل ایجاد برخوردهای سلیقه‌ای در بازار بوده است. بدین‌ ترتیب اغلب کارگزاران و معامله‌گران بورس خواستار رسیدگی هرچه بیشتر مسوولان بورس دراین‌خصوص شدند.

درهمین راستا علی‌اکبر هاشمیان، مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما اعلام کرد، درجریان بروز این رویداد، دستور پیگیری و رسیدگی داده شد که بر مبنای آن از شرکت عرضه‌کننده می‌خواهیم تا توضیحات خود را درخصوص بروز این موارد ارائه کند. وی یادآور شد: طبق قوانین بورس تعلل در تحویل کالا خساراتی را متوجه عرضه‌کننده می‌کند که درصورت تداوم آن طبق قانون این موارد به داوری فرستاده خواهد شد.

درهمین حال شایعاتی وجود دارد مبنی براینکه با وجود مصوبه دولت و تاکید آن بر عرضه کالاهای پتروشیمی در بورس و راه‌اندازی بورس نفت، سنگ‌اندازی‌هایی در مسیر اجرای این انقلاب بزرگ صنعت پتروشیمی به‌وجود آمده که حذف این موارد نیاز به توجه بیشتر مسوولان و دست‌اندرکاران دارد.

ضمن آنکه طبق مصوبه دولت، انتظار می‌رفت محصولات پتروشیمی با تنوع و حجم بیشتری در بورس عرضه شود، اما آمار معاملات نشان می‌‌دهد هنوز فاصله زیادی با اهداف پیش‌بینی‌ شده دارد؛ به طوری که طی ۳ماهه اول سال جاری تنها ۸۵۷هزار و ۱۵۰تن انواع کالای پتروشیمی در بورس عرضه شد که به جز قیر در مورد دیگر کالاها، از جمله پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و دوده صنعتی ارقام قابل‌توجهی نبوده است.

در همین راستا خبرنگار ما با مهدی کرباسیان، رییس صندوق‌های بازنشستگی و رفاه کارکنان صنعت نفت گفت‌و‌گو کرد. وی درخصوص شایعات موجود در بازار و عملکرد رینگ پتروشیمی طی چند ماه گذشته گفت: با توجه به تاکید و دستور وزیر نفت مبنی‌بر اینکه محصولات پتروشیمی به طور وسیع باید در بورس عرضه شود، جلسات متعددی با مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشیمی و مدیرعامل شرکت بورس کالا درخصوص توسعه هرچه بیشتر معاملات در بورس کالا برگزار شد، اما محصولاتی که در بورس از نظر حجم و تعدد عرضه می‌شود، هنوز در شان و عظمت شرکت‌های پتروشیمی نیست.

وی خاطرنشان کرد: از این رو سعی می‌کنیم تا هفته آینده جلسه‌ای با وزیر نفت برگزار کنیم تا مجددا چالش‌های فعلی بررسی شود.

کرباسیان درخصوص شایعاتی که درباره برخی مشکلاتی در مسیر توسعه معاملات محصولات پتروشیمی می‌شود، گفت: ‌طی روزهای اخیر گزارش‌هایی مبنی بر اینکه برخی شرکت‌ها مقررات بورس را زیر پا گذاشته‌اند و در معاملات خود، سلیقه‌ای برخورد کرده‌اند رسیده است. البته برخی از این مشکلات را می‌توان به عدم آشنایی شرکت‌ها با سیاست‌های بورس ارتباط داد ضمن اینکه شرکت‌ها در حال حاضر هنوز طبق سیاست‌های شرکت بازرگانی در بورس عرضه می‌کنند و هنوز مستقل نشده‌اند؛ بنابراین باید شرایطی فراهم شود تا شرکت‌های پتروشیمی در مقابل بورس و اقداماتشان در این بازار موضع مستقل داشته باشند.

وی اظهار داشت: بنابراین یکی دیگر از مواردی که باید در جلسه بعدی با مسوولان وزارت نفت و بورس کالا مطرح شود همین مساله و تعیین نقش شرکت بازرگانی پتروشیمی در قالب آن جدید خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر هیچ اظهارنظر قطعی و مشخصی درخصوص اینکه چه تصمیمی درخصوص بورس، شرکت بازرگانی پتروشیمی و شرکت‌های تولیدی گرفته می‌شود، نمی‌توان ارائه داد؛ اما برای رفع چالش‌های موجود قطعا سعی خواهیم کرد در جلسه آتی با وزیر نفت و مسوولان، این موارد را بررسی کنیم.