گروه بورس کالا-جو روانی ناشی از رشد قیمت برنج در بازارهای جهانی دست سودجویان و دلالان بازار این محصول را در کشورمان باز گذاشت، تا جایی که با سوء استفاده از موقعیت به وجود آمده ضمن درگیر شدن بخش اعظمی از نقدینگی خود در این بازار و دامن زدن به هیجانات عمومی بازار، موجبات رشد غیر منطقی و شتاب‌گونه این کار را طی هفته اخیر فراهم کردند.

بازار سنتی برنج در حالی درگیر این چالش شده است که به عقیده کارشناسان بازار در مدت زمانی که از راه‌اندازی بورس می‌گذرد اگر معاملات این کالا از بازار سنتی به بازار شفاف و بدون واسطه بورس کالایی انتقال می‌یافت، حداقل می‌توانستیم در شرایط فعلی تا حد ممکن جلوی رشد افسارگسیخته قیمت برنج را در بازار گرفته و تا حدی بازار آن به وسیله اسکانیزم‌های تنظیم‌کننده بورس التیام بخشیده می‌شد.

احمد کبیری، دبیر کل سابق بورس کالای کشاورزی در خصوص تاریخچه معاملات برنج در بورس کالایی به دنیای اقتصاد گفت: برنج جزو اولین کالاهایی بود که ما روی آن کار کردیم و استانداردهای مربوط به آن را تدوین کردیم. پس از این مرحله ۶ نوع برنج که ۷۵ درصد از برنج تولیدی کشور را شامل می‌شد به عنوان کالاهای قابل قبول در بورس پذیرش کردیم. بدین ترتیب برنج به عنوان اولین معامله بورس کشاورزی در روز افتتاحیه با این کالا آغاز شد.

وی با اشاره به اینکه معاملات برنج پرفراز و نشیب در بورس ادامه پیدا کرد، افزود: بعد از مدتی عرضه آن در بورس عملا متوقف شد که این اتفاق به دو دلیل صورت گرفت؛ اول اینکه برنج در کشور ما یک تولید متنوع و خرد است و این تولیدکنندگان کوچک ترجیح می‌دادند به همان شکل سنتی محصول خود را به فروش برسانند، دوم اینکه بورس محل معاملات عمده و کلان است و توسعه آن مشخصا نیازمند حضور متقاضیان عمده و بزرگ است؛ اما از آنجا که عرضه‌های کلان در این بازار صورت نمی‌گرفت در نتیجه متقاضیان بزرگ و عمده بازار هم جذب این بازار نشدند.

دبیر کل سابق بورس کشاورزی یادآور شد: با توجه به اینکه شفاف‌سازی در بورس به مذاق دلالان خوش نبوده و حاشیه سود خوبی را نصیب آنها نمی‌کرد، در نتیجه بخشی از بازار سنتی به همین دلیل مقاومت‌هایی را در برابر آن به وجود آوردند.

کبیری با تاکید بر اینکه در بازار سنتی نظارت و کنترلی روی فعالیت بازار وجود ندارد، افزود: بنابراین به نظر می‌رسد اگر برنج در وسعت بیشتری در بورس معامله می‌شد، بخشی از مسائل امروز را در بازار برنج نداشتیم.

وی ادامه داد: قطعا باتوجه به افزایش قیمت‌های جهانی، نمی‌توانستیم تمامی این مشکلات را حل کنیم؛ اما آن بخشی که مربوط به ارتباط دلالان در این بازار بود را می‌شد حذف کرد.

دبیرکل سابق بورس کشاورزی درخصوص تلاش‌هایی که برای افزایش معاملات برنج درگذشته صورت گرفته افزود: ما تلاش کردیم خریداران عمده بورس از جمله نیروهای مسلح را وارد بورس کنیم و باتوجه به این‌که بورس مصداق کامل مناقصه در بورس است، خیلی تلاش کردیم تمامی فعالان را وارد این بازار کنیم؛ اما باتوجه به پراکنده بودن این بازار قدرتمان به بازار سنتی نرسید.

وی در ادامه یادآور شد: اگر برنج در بورس عرضه می‌شد قطعا بخشی از این آهنگ تند رشد قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کرد.

وی خاطرنشان ساخت: متاسفانه بازار سنتی برنج آن‌قدر که از شایعات تاثیر می‌پذیرد از واقعیات تاثیرپذیری ندارد در صورتی که بورس براساس واقعیات می‌توانست این کالا را قیمت‌گذاری کند.

عباس بنازاده، مدیر بازار بورس کالای ایران نیز درخصوص حجم معاملات سال گذشته این کالا در بورس گفت: طی سال گذشته تنها چند محموله در بورس معامله شد که بسیار محدود بود.

وی خاطرنشان کرد: اگر کالاهای کشاورزی در تابلوی بورس ثبت می‌شدند قطعا در تنظیم بازار و شفاف‌سازی قیمت‌ها موثر بودند؛ اما چون کالاهایی مثل برنج در بورس نیامده و به‌طور وسیع معاملات آن در این بازار صورت نگرفته، دولت هم نمی‌تواند در چنین مواقعی که بازار یک کالا با بحران مواجه می‌شود از بورس توقع داشته باشد.

بنازاده خاطرنشان کرد: درحال حاضر در حوزه معاملات محصولات فلزی و پتروشیمی، دولت در مواقع اضطراری می‌تواند با بورس هماهنگ شود، اما در مورد محصولات کشاورزی چنین توقعی وجود ندارد چون معاملات در حوزه وسیعی صورت نمی‌گیرد.

وی با اشاره به قطع عرضه‌های فولادسازان در بورس خاطرنشان کرد: طی مدتی که ذوب‌آهن در بورس کالا عرضه‌ای نداشت دیدیم که بازار به هم نریخت و کوچکترین تنشی در بازار بوجود نیامد؛ اما متاسفانه در بازار محصولات استراتژیکی همچون برنج، ذرت و کنجاله چنین مکانیزمی بوجود نیامده است.

بنازاده تاکید کرد: برنج اگر در بورس معامله می‌شد، اجازه داده نمی‌شد قیمت آن اینقدر غیرمنطقی ثبت شود و یا اینکه تحت تاثیر شایعات قرار گیرد.