رخدادهای مهم بازار فولاد در سال ۱۳۹۰
به طور خلاصه اتفاقاتی که در سال ۱۳۹۰ بر بازار فولاد تاثیرگذار بود به شرح زیر است:
الف - نوسان شدید نرخ ارز در خرداد ماه روی داد که ارزش دلار به رکورد 1400 تومان رسید. پیامد این نوسان یک رکود 3 ماهه بود. نوسان دوم نرخ ارز باعث فرار سرمایه‌ها از بازار فولاد به سمت سکه، دلار و دیگر کالاهایی شد که قابلیت نقدشوندگی سریع داشتند یا از ضریب ریسک افت قیمت کمتری برخوردار بودند، به‌خصوص املاک کوچک.
ب - برنامه هدفمند کردن یارانه‌ها معمولا همراه با تورم است، اما این انتظار در بخش فولاد حداقل تا دی ماه محقق نشد؛ دلیل آن سیاست‌های دولت برای کنترل قیمت‌ها از طریق بورس کالا بود، علت آنکه قیمت‌ها از دی ماه به بعد افزایش پیدا کرد تداوم این سیاست‌ها برای ۹ ماه قبل بود؛ چرا که صنعت فولاد با کاهش عرضه روبه‌رو شده بود؛ البته این کاهش عرضه تنها به دلیل منجمد کردن قیمت‌ها در بورس فلزات نبود و دلایل دیگری هم داشت.
ج - پیدایش مشکلات ناشی از اعتبارات اسنادی به‌خصوص در نیمه دوم سال که باعث بروز دردسرهایی برای بسیاری از واردکننده‌ها و صنایع کشور شد. به‌رغم آنکه هر کشوری در زمان اجرای برنامه هدفمندی یارانه‌ها نیاز به تجارت خارجی فعال دارد، متاسفانه شرایط واردکنندگان ایرانی عملا برای دولت هم دردسرهایی را به‌وجود آورد. آمار 11 ماهه واردات شمش در سال 89 معادل 4 میلیون و 774 هزار تن بوده است؛ در حالی که در سال 90 آمار واردات برای دوره مشابه 2 میلیون و 373 هزار تن بوده که بیش از 50 درصد کاهش نشان می‌دهد. همین طور در مورد ورق گرم کویل واردات 11 ماهه سال 89 معادل یک میلیون و 920 هزار تن بوده؛ در حالی که برای سال 90 به یک میلیون و 646 هزار تن رسیده است. واردات این دو کالا که برای صنعت فولاد ایران دو کالای مادر محسوب می‌شود با افت شدید روبه‌رو بوده است. جمع فروش بورس برای همه کالاها برای 12 ماه امسال 7 میلیون و 893 هزار تن بوده؛ در حالی که برای سال 89 کالاهای فروخته شده در بورس 7 میلیون تن ثبت شده است.
د - سال ۹۰ طرح مسکن مهر به مراحل پایانی خود تقریبا نزدیک شد، از سوی دیگر به علت کاهش تقاضای دولت و سیاست‌های انقباضی بانک‌ها، رکود قابل توجهی در بازار فولاد به‌وجود آمد، این امر باعث شد سرمایه‌ها از بخش فولاد به بخش‌های دیگر منتقل شود. از آنجا که تنها بخش املاک قدرت جذب این سرمایه‌ها را دارد احتمال بازگشت آنها در کوتاه مدت به بازار فولاد بعید است. این امر از یک سو باعث امیدواری است؛ چراکه موجب می‌شود معاملات فولاد بیشتر به‌صورت نقدی صورت پذیرد و ریسک ورشکستگی کاهش یابد، اما از طرف دیگر چالش سرمایه در گردش برای صنعت فولاد عمیق تر می‌شود که این امر در نهایت به تولید لطمه خواهد زد.
در نهایت، میانگین قیمت فولاد در اسفند ماه سال 90 نسبت به فروردین همین سال با 2/39 درصد رشد روبه‌رو شد که عمده افزایش قیمت در سه ماه پایانی سال صورت گرفت. این سه ماه با مجموعه عواملی از جمله افزایش نرخ ارز، محدودیت عرضه مواد اولیه، کاهش واردات و موارد دیگری روبه‌رو بود که در بالا اشاره شد.
اما آنچه قابل تعمق است تاثیر سال ۹۰ بر سال ۹۱ است. دو دیدگاه برای سال ۹۱ وجود دارد:
دیدگاه اول معتقد است سال 91 سال جهش قیمت‌هاست؛ دلایل این دیدگاه عبارتند از:
۱- هدفمندی یارانه‌ها از بخش تولید که پیش‌بینی می‌شود تا ۳۰ درصد به قیمت تمام شده اضافه کند.
2- سیاست چند نرخی شدن ارز آنچنان که به گفته مدیر کل ثبت سفارش سازمان توسعه تجارت ایران از سه طریق ارز مورد نیاز واردات تامین می‌شود. کالاهای اساسی و مایحتاج ضروری مردم از طریق بانک مرکزی، بخش دیگری از کالاها از طریق ارز حاصل از صادرات و بخش سوم ارز حاصل از منشا خارجی ( روزنامه دنیای اقتصاد، شنبه 20/12/90، صفحه 5 ) این سیاست در واقع ادامه سیاست هدفمند کردن یارانه‌ها است، اما با در نظر گرفتن شرایط خاص سیاسی موجود که بر ایران تحمیل شده است.
۳- شایعه احتمال افزایش نرخ پایه ارز
4- مشکلات ناشی از افتتاح اعتبارات اسنادی و همین طور مبادله اسناد آنها نباید فراموش کرد که سهم عمده واردات فولاد از سی آی اس است. اخیرا دولت شرایط گشایش اعتبار با روبل را برای واردات از این کشورها به‌وجود آورده است، اما در این زمینه مشکلاتی وجود دارد:
اول آنکه روس‌ها اغلب طرف‌های تجاری قابل اطمینانی نیستند. دوم آنکه هزینه‌های صادرکننده‌ها به ایران به دلایل مختلف بالا می‌رود و سوم آنکه با توجه به شرایط خاص حاکم بر این معاملات بخش زیادی از فروشندگان کالا به ایران از دور رقابت خارج می‌شوند.
5- با توجه به احتمال شروع محدودیت‌های اقتصادی از اواخر خرداد عرضه مواد اولیه به بخش فولاد ایران دچار مشکل خواهد شد.
۶- در یک سال اخیر صادرات فولاد رونق گرفته است. با ادامه وضع موجود باید انتظار داشت صادرات فولاد افزایش یابد همین امر می‌تواند به بالا رفتن قیمت‌ها منجر شود.
اما دیدگاه دوم معتقد است حداقل برای سه ماهه اول سال اتفاق خاصی نخواهد افتاد. دلایل این گروه عبارتند از:
۱- وارداتی که در خلال ماه بهمن و اسفند ثبت سفارش شده‌اند و با استفاده از ارز با نرخ یک هزار و ۲۲۶ تومان بوده‌اند در فصل اول سال ۹۱ وارد می‌شوند؛ به‌طور مثال بیلت با قیمت ۶۷۰ دلار حداکثر ۹۲۰ تومان تمام خواهد شد. میلگرد کره‌ای که اعتبار آن با وون (پول کره) باز شده در ۷۸۰ دلار حداکثر هر کیلو یک هزار و ۱۰۰ تومان تحویل بندر امام تمام خواهد شد. این واردات اجازه نخواهد داد که قیمت‌ها در سه ماه اول سال تغییر زیادی کند.
2- بودجه سال 91 هنوز در مجلس مطرح نشده بنابراین دولت تا پایان اردیبهشت ماه ردیفی به نام بودجه‌های عمرانی نخواهد داشت؛ بنابراین مصرف به حداقل خود خواهد رسید.
۳- این اولین بار در تاریخ انقلاب اسلامی نیست که اعتبارات اسنادی ایران چه در زمان گشایش اعتبار چه در موقع مبادله اسناد به مشکل برخورد می‌کند. ایران کشور پهناوری است، در زمینه تجارت سابقه چند هزار ساله دارد و از تجار باهوشی برخوردار است؛ این امر باعث می‌شود تا روند عرضه کالا متوقف نشود هر چند ممکن است با فراز و نشیب روبه‌رو شود.
4- دولت عرضه فولاد در بورس کالا را منوط به هماهنگی با سیاست‌های تنظیم بازار کرده است. از آنجا که بخش عمده فولاد مصرفی در کشور در داخل تولید می‌شود امکان نوسان قیمت محدود است. آنچه مسلم است سال 91 سالی است که هر لحظه آن می‌تواند همراه با تغییرات نفسگیر باشد.
سالی است غیرقابل پیش‌بینی؛ چرا که از یک طرف تداوم سیاست‌های هدفمند کردن یارانه‌ها تعقیب می‌شود از سوی دیگر کشور در مواجهه با مساله تحریم‌های خارجی است. از یک طرف انتظار رکود می‌رود، از سوی دیگر تورم.
اما نباید فراموش کرد سال آینده فرصتی تاریخی برای صنعت فولاد ایران است. ما در کشورمان همه مواد اولیه، نیروهای انسانی و منابع انرژی برای تولید فولاد داریم. اگر این عوامل با برنامه ریزی صحیح به عمل در بیاید سال 91 سال شکوفایی صنعت فولاد ایران خواهد بود آنچنان که در سال 90 شاهد بودیم کارخانه‌های بسیاری شروع به تولید کردند به خصوص در بخش بیلت و شاید صادرات بیشتر فولاد.
ارسال نظر